Joseph Tsai: Người kiến tạo văn hóa sinh tồn đằng sau thành công của Alibaba

Alibaba từ một startup nhỏ bé với 12 nhân viên sống trong căn hộ chung cư ở Hàng Châu đã trở thành gã khổng lồ thương mại điện tử hàng đầu thế giới. Bí quyết thành công của Alibaba nằm ở văn hóa sinh tồn và đổi mới không ngừng, nơi mỗi thất bại là một bước đệm để bứt phá.

Cùng khám phá hành trình của tập đoàn này qua góc nhìn của Joseph Tsai, đồng sáng lập và Chủ tịch Alibaba.

Hành Trình Táo Bạo: Từ 600 USD Đến Đế Chế 230 Tỷ USD

Năm 1999, Joseph Tsai từ bỏ công việc ổn định với mức lương 700.000 USD/năm để gia nhập Alibaba với mức lương tượng trưng 600 USD/năm. Quyết định này đến sau khi ông gặp Jack Ma, người được mô tả là một “kẻ điên thông minh”.

Khi bước vào căn hộ nhỏ ở Hàng Châu – nơi hoạt động của Alibaba thời kỳ đầu – Tsai nhận ra đây chính là “garage của Trung Quốc”, tương tự như HP Garage ở Silicon Valley. Các nhân viên Alibaba khi ấy ăn, ngủ ngay tại văn phòng, không có kế hoạch kinh doanh rõ ràng, nhưng lại có một niềm tin mãnh liệt vào tương lai.

“Jack không có một bản kế hoạch kinh doanh cụ thể, nhưng ông ấy có một tầm nhìn: xây dựng một nền tảng internet giúp các doanh nghiệp Trung Quốc tiếp cận thế giới,” Tsai nhớ lại.

Vào thời điểm đó, Trung Quốc chuẩn bị gia nhập WTO, mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu. Alibaba tận dụng điều này để phát triển nền tảng B2B Marketplace, ban đầu chỉ là một hệ thống thông tin bảng tin (BBS – Bulletin Board System) dành cho các nhà xuất khẩu Trung Quốc. Và đây chính là viên gạch đầu tiên đặt nền móng cho đế chế Alibaba.

Văn Hóa Sinh Tồn: Không Có Đường Lui, Chỉ Có Cách Tiến Lên

Tại Alibaba, sinh tồn và đổi mới luôn đi liền với nhau. Những năm đầu, công ty luôn trong tình trạng cạn vốn, buộc các nhân viên phải tận dụng từng xu lẻ một cách thông minh nhất.

“Jack luôn nhấn mạnh: ‘Chỉ cần sống thêm một ngày, chúng ta sẽ có cơ hội đổi mới.'” Tsai chia sẻ.

Alibaba đối mặt với nhiều thất bại trong quá trình phát triển:

• Mô hình B2B ban đầu không phát triển mạnh như kỳ vọng, buộc Alibaba phải mở rộng sang thị trường tiêu dùng (B2C).
• Hệ thống thanh toán truyền thống không đáp ứng được nhu cầu giao dịch trực tuyến, Alibaba tự phát triển Alipay, một nền tảng thanh toán đảm bảo niềm tin giữa người mua và người bán.
• Mô hình kinh doanh chưa có cách kiếm tiền bền vững, Alibaba tự phát triển hệ thống quảng cáo tìm kiếm dựa trên mô hình Google Ads, giúp tăng trưởng doanh thu nhanh chóng.

“Chúng tôi không có nhiều tiền để mua lại các công ty khác, vì vậy mọi thứ phải được phát triển nội bộ. Điều đó buộc chúng tôi phải sáng tạo liên tục.” Tsai nói.

Và chính nhờ tư duy sinh tồn này, Alibaba đã phát triển thành một hệ sinh thái thương mại điện tử khổng lồ, từ Taobao, Tmall, Alipay đến Alibaba Cloud.

Tư Duy Lãnh Đạo: Người Giỏi Phải Để Người Tài Phát Huy

Joseph Tsai không tin vào mô hình lãnh đạo độc đoán. Khi trở lại Alibaba với cương vị Chủ tịch vào năm 2023, ông tuyên bố:

“Công việc của tôi không phải là kiểm soát, mà là không cản trở đội ngũ trẻ sáng tạo.”

Tsai giải thích rằng tại Alibaba, sáng tạo đến từ dưới lên, không phải từ trên xuống. Đây là lý do tập đoàn này luôn duy trì được tinh thần khởi nghiệp, ngay cả khi đã trở thành một doanh nghiệp toàn cầu.

Một trong những quyết định quan trọng của Tsai là bổ nhiệm một CEO trẻ hơn ông 12 tuổi, trao quyền cho thế hệ lãnh đạo mới. Ông nhấn mạnh:

“Nhiều chủ tịch công ty không thể buông tay, nhưng nếu bạn không thể phát triển thế hệ lãnh đạo tiếp theo, công ty sẽ bị mắc kẹt.”

Tương Lai Của Alibaba: AI Và Công Nghệ Mã Nguồn Mở

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang là trọng tâm chiến lược của Alibaba. Tuy nhiên, Tsai có quan điểm rất khác biệt so với các tập đoàn công nghệ lớn như Google hay OpenAI.

“Hiện tại, cuộc đua AI giống như cuộc đua đào tạo một đứa trẻ đoạt giải Nobel ở mọi lĩnh vực. Nhưng thế giới không chỉ cần một đứa trẻ như vậy, chúng ta cần AI có tính ứng dụng cao.”

Alibaba không chạy theo mô hình AI triệu tỷ tham số mà tập trung vào các mô hình nhỏ hơn, chuyên biệt hơn. Ví dụ, Alibaba đang phát triển một trợ lý mua sắm thông minh, giúp người dùng tìm sản phẩm nhanh chóng hơn.

Ngoài ra, công ty còn khuyến khích phát triển AI theo hướng mã nguồn mở. Tsai tin rằng công nghệ mở sẽ giúp nhiều doanh nghiệp nhỏ tận dụng AI, thay vì chỉ tập trung vào một vài gã khổng lồ công nghệ.

“Nếu chỉ có 5-6 công ty có thể phát triển AI vì họ có tiền, thế giới sẽ rất bất công. Mã nguồn mở sẽ thay đổi điều đó,” ông nhấn mạnh.

Bài Học Từ Thể Thao: Tinh Thần Cạnh Tranh Và Sự Kiên Trì

Ngoài công nghệ, Tsai còn là một nhà đầu tư thể thao, sở hữu các đội bóng như Brooklyn Nets (NBA), New York Liberty (WNBA) và các đội lacrosse tại Mỹ.

Nhưng với ông, thể thao không chỉ là một khoản đầu tư tài chính, mà còn là một triết lý kinh doanh.

“Thể thao dạy bạn cách thất bại và cách đứng dậy. Bạn không thể thắng mọi trận đấu, nhưng bạn có thể luyện tập tốt hơn mỗi ngày.”

Tsai tin rằng thành công trong kinh doanh cũng giống như thể thao:

• Không ngừng cải thiện từng ngày.
• Chấp nhận thất bại và học hỏi từ nó.
• Xây dựng đội ngũ mạnh mẽ và tin tưởng vào họ.

Văn Hóa Đổi Mới – Chìa Khóa Thành Công Của Alibaba

Hành trình của Joseph Tsai và Alibaba không chỉ là câu chuyện về một startup thành công, mà còn là minh chứng cho triết lý sinh tồn và đổi mới.

Từ một công ty nhỏ trong căn hộ chung cư đến đế chế thương mại điện tử 230 tỷ USD, từ một nhóm nhân viên ngủ tại văn phòng đến tập đoàn toàn cầu – tất cả đều bắt nguồn từ sự bền bỉ, tinh thần sáng tạo và tư duy lãnh đạo hiện đại.

Và quan trọng nhất, như Tsai từng nói: “Chỉ cần sống thêm một ngày, bạn sẽ có cơ hội để tạo ra điều vĩ đại.”