Saemaul Undong: Mô hình tự lực để giảm nghèo trên toàn cầu (phần 2)

Bắt đầu từ Hàn Quốc năm 1970, phong trào Saemaul Undong nổi danh với việc nâng cao đời sống nông thôn thông qua tinh thần “cần cù, tự lực, hợp tác”. Sự lan tỏa của phong trào đã trở thành động lực cho nhiều quốc gia đối phó nghèo đói, bất bình đẳng ở khu vực nông thôn.

Phần 1: Phong trào “Làng mới” Saemaul Undong: Chìa khóa phát triển nông thôn Hàn Quốc

Phát triển nông thôn luôn là bài toán hóc búa cho hàng loạt quốc gia đang vươn lên. Ở nhiều nơi, phát triển nông thôn còn đồng nghĩa với việc “khai phóng” khu vực nghèo nhất, thiếu cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế. Phong trào Làng Mới (Saemaul Undong) đã chứng tỏ đây không chỉ là dự án nông thôn đơn thuần mà là lời giải tổng thể: nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo, mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường, tạo niềm tin và khơi dậy ý thức cộng đồng. Trong bối cảnh thế giới đang hướng đến mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs), Saemaul Undong trở thành ví dụ sống động về cách một quốc gia có thể chuyển mình nhờ sức mạnh nội tại.

Bà Lee, một lãnh đạo phong trào tại Hàn Quốc, nói: “Chúng tôi tin mỗi người dân là một hạt giống của thay đổi. Nếu chính họ không hành động, không ai có thể cứu họ.”

Bài viết này gồm hai phần chính: trước tiên đi sâu vào ý nghĩa của việc phát triển nông thôn và tầm quan trọng của nhà nước, sau đó phân tích cách Saemaul Undong khắc phục tình trạng lãng phí lương thực, áp dụng công nghệ, cũng như giải quyết thách thức biến đổi khí hậu. Toàn bộ nội dung dựa trên thực tiễn triển khai ở Hàn Quốc và bài học mà các quốc gia khác đã rút ra.

Vai Trò Của Chính Phủ Trong Phát Triển Nông Thôn

Để thúc đẩy nền kinh tế nông thôn, nhà nước phải vào cuộc. Không thể để người dân tự xoay xở với tình trạng thiếu thốn hạ tầng. Mặc dù Saemaul Undong đề cao tinh thần “tự lực, hợp tác,” song vẫn cần sự hỗ trợ nhất định từ cấp quản lý:

• Chính sách vĩ mô: Quy hoạch đường sá, kênh mương, điện lưới, trường học, trạm y tế.
• Cơ chế tài chính: Trợ vốn ban đầu, cung cấp vật tư với giá ưu đãi, tín dụng vi mô.
• Khung pháp lý: Bảo đảm quyền sử dụng đất, khuyến khích người dân góp vốn cùng doanh nghiệp.

Hàn Quốc đã thành công vì kết hợp tốt giữa “từ trên xuống” (hỗ trợ của chính quyền) và “từ dưới lên” (người dân tự đề xuất dự án). Mô hình này cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giúp tránh lãng phí nguồn lực. Ngoài ra, việc đánh giá kết quả định kỳ và tưởng thưởng cho những cộng đồng làm tốt tạo động lực cạnh tranh tích cực.

Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, 70-80% người nghèo sống ở nông thôn. Điều kiện sống ở đó thường thiếu đủ thứ: từ trường học, bệnh viện đến chợ buôn bán. Saemaul Undong không chỉ đem về con đường nhựa mà còn “truyền lửa” tự chủ. Ở Lào, nhiều làng từng dựa vào hỗ trợ lương thực nay chuyển sang tự trồng ngô, lúa nước với kỹ thuật mới và xây nhà kho bảo quản. Ý thức cộng đồng giúp họ tự tạo nền tảng sinh kế ổn định.

An Ninh Lương Thực Và Giải Quyết Lãng Phí Thực Phẩm

Nghịch lý trong nông nghiệp toàn cầu: thừa lương thực nhưng nhiều nơi dân vẫn đói. Khoảng 40% thực phẩm bị lãng phí vì không bảo quản kịp, hoặc do cầu nối tiêu thụ hạn chế. Tại Hàn Quốc, Saemaul Undong nhấn mạnh cải thiện hạ tầng bảo quản, kho trữ, cũng như giáo dục người dân tránh lãng phí. Cộng đồng lập nhóm thu hoạch chung, chia nhau công việc cấy, gặt, phơi sấy, rồi bán ra thị trường với nhãn hiệu riêng.

Ở Peru, một số dự án học hỏi cách “hợp tác xã” của Hàn Quốc: nông dân bắt tay xây kho sấy ngũ cốc, giảm hư hỏng do độ ẩm. Khi sản lượng không còn thất thoát, họ có đủ hàng xuất khẩu, thu lợi gấp đôi gấp ba so với trước. Không ít hộ đã thoát nghèo nhờ giữ được chất lượng nông sản.

Để thực phẩm không bị bỏ phí, cần kêu gọi ý thức toàn chuỗi cung ứng, từ hộ nông dân tới thương lái và người tiêu dùng. “Tôi từng nghĩ thừa tí lúa thì bỏ đi, giờ hiểu rằng bấy nhiêu cũng đủ nuôi sống thêm một người” – một nông dân tại Campuchia thừa nhận sau khi tham gia chương trình huấn luyện. Saemaul Undong dạy họ cách ghi chép sản lượng, kiểm tra kho bãi, luân phiên canh gác bảo vệ mùa màng.

Công Nghệ Và Tiềm Năng Kết Nối Thị Trường

Trong bối cảnh hội nhập, công nghệ là “chìa khóa vàng” giúp nông thôn thoát thế biệt lập. Nhờ internet, điện thoại thông minh, người dân có thể nắm giá thị trường, cập nhật kỹ thuật canh tác, tiếp cận trực tiếp khách hàng ở xa.

Ông Santos, một nông dân ở Tanzania, cho biết: “Trước đây, chúng tôi không biết ai có nhu cầu mua gạo với giá tốt. Giờ chỉ cần vài nút bấm trên điện thoại, tôi liên hệ bạn hàng ở thành phố.”

Để áp dụng công nghệ, không thể thiếu chương trình giáo dục. Tại nhiều vùng áp dụng Saemaul Undong, bên cạnh xây lớp học, nhà nước còn mở các khóa đào tạo cho thanh niên, giúp họ tiếp cận thương mại điện tử, cách vận hành máy móc, quản lý tài chính. Khi thế hệ trẻ giỏi kỹ năng, họ sẵn sàng ở lại quê nhà, phát triển hình thức nông nghiệp “thông minh” chứ không phải bỏ lên thành phố để mưu sinh.

Một số địa phương khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn theo mô hình công-tư kết hợp. Công ty cung ứng giống, phân bón, đảm bảo thu mua sản phẩm, còn nông dân chỉ cần tập trung sản xuất. Đây cũng là cách giảm rủi ro cho hộ nhỏ lẻ. Saemaul Undong đề cao việc minh bạch hóa quy trình, làm rõ lợi nhuận, chi phí, trách nhiệm giữa các bên.

Biến Đổi Khí Hậu Và Giải Pháp Cho Tương Lai

Khi nhiệt độ Trái Đất tăng, thời tiết cực đoan trở thành “kẻ thù” của nông nghiệp. Hộ gia đình dễ trắng tay nếu lũ ập đến bất thường hay hạn kéo dài không có giải pháp dự phòng. Hàn Quốc trước kia giải quyết bằng cách gia cố kênh rạch, xây bờ kè, đào hồ trữ nước, nâng nền nhà tránh lũ. Trợ lực này kết hợp với tinh thần tự lực giúp dân làng không rơi vào thế bị động.

Tại các nước châu Phi, như Uganda, mô hình Saemaul Undong cải tiến đề xuất xây “kho tạm trú” khi lũ quét, đồng thời khuyến khích nông dân trồng giống lúa ngắn ngày, chịu hạn. Nhờ vậy, người dân vẫn bám trụ trên đồng ruộng, dần thích nghi với biến đổi khí hậu.

“Bền vững” ở đây không chỉ là không làm hại môi trường, mà còn đảm bảo người nông dân có thể làm giàu lâu dài. Nhiều dự án Saemaul Undong khuyến khích luân canh cây trồng, giảm hóa chất, trồng rừng trên đồi trọc để duy trì nguồn nước. Tại Peru, việc trồng nông sản hữu cơ cũng được đẩy mạnh, hướng đến thị trường nước ngoài sẵn sàng trả giá cao hơn.

Kinh Nghiệm Chuyển Giao Và Triển Vọng Phát Triển

Việc nhân rộng mô hình Saemaul Undong phụ thuộc vào cách tiếp cận linh hoạt và khả năng điều chỉnh theo bối cảnh địa phương. Các dự án thí điểm thường do chính phủ Hàn Quốc phối hợp cùng Liên Hợp Quốc, tổ chức phi chính phủ (NGO) và bộ nông nghiệp của nước sở tại. Sau vài năm, nếu dân làng thấy kết quả tốt, họ sẽ chủ động muốn mở rộng quy mô.

Tại Campuchia, một quan chức địa phương chia sẻ: “Áp dụng Saemaul Undong không phải áp đặt. Chúng tôi mời dân làng họp, thảo luận phương án trước, sau đó đề xuất ngân sách. Nhà nước và Hàn Quốc hỗ trợ kỹ thuật, còn dân làng tự giám sát.” Chính quy trình minh bạch này giúp giảm xung đột lợi ích, gia tăng độ tin cậy.

Trong nhiều dự án, phụ nữ là hạt nhân trong các hoạt động hợp tác, quản lý quỹ, thậm chí phụ trách luôn phân phối sản phẩm. Họ thường chịu trách nhiệm quản lý tiền chi tiêu gia đình, nên càng hiểu rõ tầm quan trọng của tích lũy và đầu tư. Thêm vào đó, giáo dục trẻ em từ sớm về ý thức hợp tác, giữ gìn môi trường, tiết kiệm lương thực là nền tảng cho sự bền vững.

Qua hơn 50 năm, Saemaul Undong đã chứng tỏ sức mạnh bền bỉ, không chỉ dừng lại ở phạm vi Hàn Quốc mà còn “xuất khẩu” thành công đến nhiều vùng khó khăn trên thế giới. Yếu tố cốt lõi là khơi gợi tinh thần cộng đồng, biến người dân thành chủ thể quyết định, làm thay đổi gốc rễ tư duy “trông chờ” thành “chúng ta cùng nhau hành động”. Trong kỷ nguyên hội nhập, phong trào tiếp tục được cập nhật với những ứng dụng công nghệ, kinh tế thị trường, đồng thời tích hợp giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu. Mỗi nơi triển khai, Saemaul Undong lại mang màu sắc riêng, nhưng tựu trung, nó mở ra lối thoát cho giảm nghèo, củng cố an ninh lương thực và phát triển kinh tế – xã hội một cách lâu dài.

Nếu quá khứ đã chứng minh Saemaul Undong thúc đẩy Hàn Quốc thay da đổi thịt chỉ trong một thế hệ, thì tương lai của phong trào còn hứa hẹn những thành tựu mới cho các nước đang phát triển. Điều quan trọng là làm sao giữ vững tinh thần “cần cù, tự lực, hợp tác,” và điều chỉnh phù hợp với thực tế địa phương. Đó chính là sức mạnh tiềm ẩn, giúp nông thôn khẳng định vai trò chiến lược trong sự phát triển chung của toàn xã hội.