Bưởi Sửu Chí Đám là một giống bưởi gốc của bưởi Đoan Hùng, có mùi thơm ngào ngạt, vị ngọt thanh, thời gian bảo quản rất lâu, có thể 5-6 tháng.
Nhắc tới quả bưởi, thì những cái tên tuổi như bưởi hồng da xanh, bưởi Năm roi, bưởi Diễn, bưởi Phúc Trach, bưởi Tân Triều, bưởi Đoan Hùng… đã trở nên quen thuộc với người tiêu dùng. Trong đó bưởi Đoan Hùng là một trong những loại bưởi ngon, có hương vị đặc biệt và có giá trị kinh tế cao.
Được trồng ở xã Chí Đám huyện Đoan Hùng tỉnh Phú Thọ, bưởi Đoan Hùng có 2 dòng là bưởi Sửu Chí Đám và bưởi Bằng Luân. Trong đó bưởi Sửu Chí Đám được coi là giống bưởi gốc, có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt mát.
Trước đây người dân Chí Đám trồng bưởi nhỏ lẻ, vì thế thương hiệu bưởi Sửu Chí Đám chưa được nhiều người biết đến. Đặc biệt với cách trồng thủ công, chưa có quy trình chăm sóc kỹ lưỡng nên chất lượng Bưởi Sửu Chí Đám ngày càng kém. Chỉ bắt đầu 2013, khi HTX bưởi sạch Chí Đám ra đời, các hộ dân trong vùng chuyển qua trồng bưởi sạch thì chất lượng và thương hiệu của loại bưởi này mới được nhiều người biết đến. Bưởi Sửu Chí Đám dễ trồng nhưng khó thành công, bởi loại cây này vô cùng mẫn cảm với thời tiết, sâu bệnh. Chính vì thế để có được bưởi sạch, quy trình trồng và chăm sóc cây bưởi cũng đòi hỏi không ít công sức.
Đặc biệt 3 tháng trước khi thu hoạch, để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng. Các hộ dân sẽ không được sử dụng bất cứ loại thuốc trừ sâu bệnh hay bảo vệ thực vật nào. Vì thế chăm sóc bưởi thế này là bắt buộc phải làm. Tuy nhiên cũng nhờ tỉ mỉ mà chất lượng bưởi Sửu Chí Đám mới được đảm bảo. Bưởi Sửu thu hoạch rộ vào tháng 9 tháng 10 năm trước, nhưng đến tận tháng 5 tháng 6 quả vẫn tươi mộng và thơm ngát. Bổ ra từng tép vẫn căng mộng, ngọt mát.
Tuy nhiên cách bảo quản loại quả này lại vô cùng đơn giản và không cần bất cứ loại thuốc hay hóa chất nào. Bưởi sau khi thu hái để chỗ mát 3 đến 4 hôm, sau đó tiến hành bôi vôi vào cuống. Tùy số lượng bưởi mà dùng cót quây lớn hay nhỏ, lá chuối khô xé nhỏ rải một vòng trong lòng cót, bưởi được đặt trong túi nilong vừa vặn hở miệng rồi xếp đều trên lá chuối, dùng một lượng lá chuối khô phủ đều trên quả bưởi. Miệng cót có thể đậy nhưng không được kín, điều quan trọng nơi bảo quản bưởi phải kín gió và thoáng mát.
Tại xã Chí Đám, tổng diện tích bưởi toàn xã còn 90 hecta với khoảng 2.700 gốc nhưng hiện chỉ có 40 hecta đang cho thu hoạch. Trong đó trồng nhiều nhất tại hai thôn Chí 1 và Chí 2. Năng suất trung bình đạt 200-300 quả/cây/năm. Tuy sản lượng không nhiều nhưng bưởi Sửu Chí Đám chưa bao giờ mất giá.
Không chỉ là loại quả ngon, có hương thơm, vị ngọt đặc trưng. Bưởi Sửu Chí Đám còn là một trong những loại trái cây giàu vitamin, ít calo, có tác dụng bổ dưỡng cơ thể, phòng và chữa một số bệnh như cao huyết áp, đau dạ dày. Cũng giống như một số loại bưởi khác, bưởi Sửu Chí Đám có tính thanh nhiệt và có chứa nhiều thành phần rất có lợi cho sức khỏe cho con người. Bưởi chứa lượng Vitamin C và Vitamin A dồi dào làm tăng sức đề kháng cho cơ thể. Chỉ cần nửa quả bưởi đã có đủ 78% nhu cầu vitamin C mà cơ thể cần hàng ngày.
Bên cạnh đó, theo các chuyên gia bưởi được coi như một loại thần dược. Nhất là đối với bệnh nhân mắc tiểu đường, nên thường xuyên ăn bưởi để hạn chế tối đa mắc bệnh tiểu đường. Thêm vào đó các bệnh nhân tiểu đường cũng được khuyến khích nên ăn 3 phần bưởi mỗi ngày để cải thiện tình hình. Và người có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường cũng nên áp dụng lời khuyên trên.
Đặc biệt một số nghiên cứu còn cho thấy bưởi có khả năng làm giảm khả năng ung thư tuyến tiền liệt, do có chưa một lượng lớn lycopene chất chống oxy hóa và axit phenolic, chất này có thể ngăn chặn một số bệnh ung thư và các bệnh mãn tính khác như viêm khớp, lupus…
Đặc điểm nhận biết bưởi Sửu Chí Đám xịn:
- Có mùi thơm đặc trưng, nếu để trong phòng kín sẽ tỏa mùi thơm ngào ngạt
- Bưởi để được rất lâu nếu bảo quản đúng cách, có thể được 5-6 tháng mà vẫn thơm ngon, để càng héo càng ngọt.
- Vị ngọt thanh chứ không quá ngọt đậm
- Trọng lượng mỗi quả từ 1,1kg – 2kg
- Vỏ thô ráp chứ không láng mịn
- Khi bổ ra sẽ rất dễ tách múi và cùi, múi mịn bóng, ráo, dễ dính.
- Hạt bưởi có màu nâu sẫm
