Xuất khẩu nông sản sang EU: Cơ hội lớn nhưng thách thức chưa từng có

Hiệp định EVFTA mang lại bước tiến vượt bậc cho xuất khẩu nông sản Việt Nam sang EU, đạt 62 tỷ USD năm 2024. Tuy nhiên, với những tiêu chuẩn khắt khe của thị trường này, doanh nghiệp Việt cần thay đổi mạnh mẽ để tận dụng cơ hội.

Cơ Hội Lớn Cho Nông Sản Việt Tại EU

Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã đánh dấu một bước ngoặt lớn trong quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU). Sau 4 năm thực hiện, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang EU tăng gần 50%, đạt 62 tỷ USD năm 2024. Trong đó, các mặt hàng như gạo, rau quả, thủy sản và đồ gỗ ghi nhận tăng trưởng vượt bậc.

Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thường Lạng, đây là “cơ hội vàng” cho Việt Nam. Ông nhận định: “Nông nghiệp Việt Nam có lợi thế tuyệt đối, từ điều kiện tự nhiên đến lao động giá rẻ. Với EVFTA, các sản phẩm nông sản chủ lực như gạo, hạt điều và rau quả đã khẳng định vị thế tại thị trường khó tính bậc nhất thế giới.”

Thách Thức Từ Tiêu Chuẩn Khắt Khe

Dù cơ hội rất lớn, doanh nghiệp Việt phải đối mặt với không ít khó khăn. Thị trường EU nổi tiếng với những yêu cầu khắt khe về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và bảo vệ môi trường. Các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, chống phá rừng, giảm phát thải carbon đều đang được siết chặt.

Ông Nguyễn Cảnh Cường, cố vấn cao cấp về thị trường EU, nhấn mạnh: “Doanh nghiệp Việt Nam cần thích nghi nhanh với các quy định của EU. Những tiêu chuẩn như Global GAP, ISO, và hệ thống truy xuất nguồn gốc không chỉ là rào cản mà còn là yếu tố quyết định để xây dựng niềm tin từ đối tác.”

Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp không đáp ứng tiêu chuẩn có thể bị từ chối thông quan, thậm chí phải tiêu hủy sản phẩm ngay tại cảng.

Giải Pháp Cho Doanh Nghiệp Việt

– Đầu Tư Vào Công Nghệ Và Chất Lượng

Công ty Hạt Điều Vàng là một trong những điển hình thành công khi tận dụng tốt cơ hội từ EVFTA. Giám đốc Nguyễn Thị Hương chia sẻ: “Chúng tôi đầu tư công nghệ chế biến hiện đại, xây dựng quy trình sản xuất khép kín, đạt chứng nhận quốc tế như ISO, HACCP và HALAL. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn giúp chúng tôi đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của EU.”

– Đa Dạng Hóa Sản Phẩm Và Thị Trường

Hạt Điều Vàng đã phát triển hơn 11 dòng sản phẩm chế biến sâu như hạt điều rang muối, rang mật ong, và rang socola. Những sản phẩm này không chỉ gia tăng giá trị mà còn tạo lợi thế cạnh tranh tại các thị trường lớn như Đức, Pháp và Hà Lan.

– Truy Xuất Nguồn Gốc Minh Bạch

Hệ thống truy xuất nguồn gốc được thiết lập từ trang trại đến sản phẩm cuối cùng là yếu tố quan trọng giúp Hạt Điều Vàng xây dựng niềm tin với đối tác EU.

Vai Trò Của Chính Phủ Và Hiệp Hội

Chính phủ và các hiệp hội ngành hàng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp.

– Cải Cách Thủ Tục Hành Chính

Đơn giản hóa thủ tục xuất khẩu, giảm chi phí và thời gian là những biện pháp cần thiết. Ông Nguyễn Cảnh Cường đề xuất: “Các cơ quan quản lý cần tạo môi trường thuận lợi hơn để doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ dàng tiếp cận thị trường EU.”

– Đẩy Mạnh Xúc Tiến Thương Mại

Các chương trình xúc tiến thương mại tại EU cần được tổ chức thường xuyên, tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt kết nối với đối tác quốc tế và xây dựng thương hiệu mạnh mẽ.

– Hỗ Trợ Về Tài Chính Và Đào Tạo

Các chính sách ưu đãi về thuế và tín dụng sẽ khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đồng thời, các khóa đào tạo về quy tắc xuất xứ, logistics và tiêu chuẩn EU cần được triển khai rộng rãi.

Định Hướng Tương Lai: Tận Dụng Tối Đa EVFTA

Để khai thác hiệu quả hơn Hiệp định EVFTA, Việt Nam cần xây dựng các vùng sản xuất nông sản quy mô lớn, chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế. Phó giáo sư Nguyễn Thường Lạng gợi ý: “Các sản phẩm như gạo, hạt điều, và rau quả cần được phát triển theo mô hình nông nghiệp xanh, bền vững và minh bạch để chinh phục thị trường EU.”

Ngoài ra, việc hợp tác với đối tác EU trong chuyển giao công nghệ, quản lý và phát triển thị trường cũng là chiến lược quan trọng. Ông Lạng khẳng định: “Khi nông sản Việt đã vững vàng tại EU, chúng ta hoàn toàn có thể tự tin mở rộng sang các thị trường khó tính khác.”

EVFTA không chỉ mở ra cánh cửa thương mại cho nông sản Việt Nam mà còn thúc đẩy sự chuyển mình mạnh mẽ của ngành nông nghiệp. Để thành công, doanh nghiệp cần nỗ lực hơn trong đổi mới, chính phủ cần hỗ trợ nhiều hơn, và các hiệp hội cần đồng hành sát sao. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược bài bản, nông sản Việt Nam chắc chắn sẽ vươn xa trên bản đồ thế giới.