Tương lai việc làm với AI: Lời khuyên từ đồng sáng lập LinkedIn Reid Hoffman

Bài viết này tóm lược cuộc trò chuyện cùng Reid Hoffman – nhà đồng sáng lập LinkedIn – về cách AI đang tái định hình thị trường, nỗi lo mất việc làm, tiềm năng khởi nghiệp cùng những kỹ năng mới để không bị tụt lại phía sau.

Xu Hướng Tất Yếu: Tại Sao Ai Đang Thay Đổi Cục Diện

Không thể phủ nhận, trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence) đã và đang tạo ra những biến đổi sâu rộng trong hầu hết các lĩnh vực. Từ việc xử lý dữ liệu đến tự động hóa, AI đang thâm nhập vào quy trình làm việc của các doanh nghiệp, mở ra cơ hội đồng thời cũng gây ra nhiều thách thức. Xu hướng này mang lại tốc độ phát triển nhanh hơn bất cứ công nghệ nào trước đây, đòi hỏi nguồn nhân lực phải học hỏi và thích ứng liên tục.

Một ví dụ dễ thấy là sự phát triển nhanh chóng của các công cụ chỉnh sửa video tự động. Trước đây, biên tập viên video tốn nhiều giờ để cắt ghép nội dung. Giờ đây, chỉ cần sử dụng một ứng dụng AI, hầu hết công đoạn lặp đi lặp lại đã được “máy học” xử lý gọn gàng. Dù vậy, con người vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc lên ý tưởng và điều chỉnh chi tiết, nhằm tạo nên sản phẩm cuối cùng thật sự độc đáo.

Reid Hoffman, nhà đồng sáng lập LinkedIn, người đang dẫn đầu nhiều dự án AI mới, nhìn nhận: “AI không phải thứ sẽ khiến con người ‘thất nghiệp’ hoàn toàn, mà là công cụ khuếch đại năng lực sáng tạo, giúp chúng ta làm việc nhanh hơn, hiệu quả hơn.”

Bên cạnh sự lạc quan, nỗi lo về việc AI cướp mất công ăn việc làm vẫn đang đeo bám nhiều người lao động. Tuy nhiên, như Reid Hoffman nhấn mạnh, cốt lõi là tìm cách kết hợp thế mạnh của con người với công nghệ, thay vì mặc định đối đầu hay lo sợ.

Niềm Hy Vọng Và Sợ Hãi Về AI

Sự xuất hiện của các mô hình ngôn ngữ thông minh như ChatGPT, GPT-4 hay Bard đã cho thấy AI có thể tương tác với con người không chỉ ở mức tra cứu thông tin, mà còn xử lý ngôn ngữ tự nhiên, đưa ra lập luận, thậm chí mô phỏng cả cảm xúc. Điều này khiến nhiều người lo lắng về nguy cơ con người bị thay thế trong các công việc đòi hỏi tư duy hoặc giao tiếp.

Reid Hoffman nhấn mạnh rằng thay vì “sợ hãi”, người dùng cần “hy vọng” và “tò mò”. Chính hai yếu tố này sẽ thúc đẩy chúng ta tìm hiểu và nhanh chóng nắm bắt cơ hội, thay vì để công nghệ cuốn phăng đi. Quả thật, nếu nhìn lại lịch sử, mỗi cuộc cách mạng công nghiệp lớn đều kéo theo lo ngại rằng máy móc sẽ khiến con người thất nghiệp hàng loạt. Tuy vậy, chính những công nghệ mới lại thường tạo ra nhiều công việc sáng tạo, chuyên sâu hơn.

Một dẫn chứng là sự phát triển của ô tô vào cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20. Người ta từng lo ngại ngành vận tải ngựa và thợ rèn sẽ biến mất. Nhưng sau đó, hàng loạt ngành nghề và dịch vụ liên quan đến ô tô, đường bộ, xăng dầu, bảo hiểm… lại bùng nổ. Vấn đề nằm ở cách chúng ta thích ứng ra sao trước những thay đổi đó.

Cách Giữ Vững Lợi Thế: Khả Năng Thích Ứng

Reid Hoffman khuyến khích mọi người “chơi” với AI để hiểu rõ hơn. Hãy bắt đầu bằng những tác vụ nhỏ: viết bài, tạo ý tưởng, chỉnh sửa đoạn video ngắn… qua các công cụ AI đơn giản. Khi làm quen, bạn sẽ thấy phần việc lặp lại được giảm tải, còn thời gian dành cho tư duy chiến lược, sáng tạo lại tăng lên.

1. Tư Duy Lập Trình Và Học Tập Không Ngừng

Một trong những lời khuyên cốt lõi là người dùng nên trang bị tư duy lập trình. Dù AI có hỗ trợ viết code, chúng ta vẫn cần hiểu cách giải quyết vấn đề, cấu trúc dữ liệu, logic. Tương tự như máy tính cầm tay không hề khiến con người “bỏ” môn toán, AI cũng không triệt tiêu nhu cầu hiểu biết công nghệ.

Đồng thời, học tập liên tục – đặc biệt là học những kỹ năng mềm như sáng tạo, thương thảo, hiểu biết xã hội – sẽ giúp người lao động giữ vững lợi thế cạnh tranh. Vì AI chỉ thực sự mạnh khi kết hợp với tri thức và kinh nghiệm sống của con người.

2. Chấp Nhận Thay Đổi Và Tận Dụng Cơ Hội

Trong thế giới chuyển động nhanh, doanh nghiệp và cá nhân nào nắm bắt công nghệ trước sẽ mở rộng thị trường, tăng hiệu suất. Ví dụ, một công ty truyền thông có thể tạo ra 10 phiên bản video chỉ trong một buổi nhờ AI cắt ghép tự động, rồi thử nghiệm để chọn ra phiên bản thu hút người xem nhất. Đây chính là sức mạnh của việc sử dụng đúng công cụ vào đúng thời điểm.

Tương Lai Thị Trường Lao Động Và Thu Nhập Cơ Bản

Một chủ đề “nóng” khác được nhắc đến trong cuộc trò chuyện với Reid Hoffman là liệu tương lai có dẫn đến một thế giới con người không còn cần làm việc, và ai cũng nhận thu nhập cơ bản (UBI – Universal Basic Income) hay không.

Nhiều chuyên gia nhận định rằng, về mặt lý thuyết, khi robot và AI đủ sức tạo ra mọi thứ, con người có thể “nghỉ hưu” sớm. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này vấp phải vô vàn rào cản về công nghệ, tài chính và cả tâm lý xã hội. Theo Hoffman, con người vẫn luôn muốn cạnh tranh và làm việc để đạt mục tiêu, không chỉ vì tiền mà còn vì giá trị bản thân.

Bên cạnh đó, một số quốc gia như Đức trước đây đã thử giới hạn số giờ làm việc trong tuần, nhưng nhiều người lao động trẻ hoặc các công ty khởi nghiệp lại sẵn sàng “cháy” 80 giờ mỗi tuần. Trong khi UBI có thể trở thành giải pháp tạm thời cho nhóm người thất nghiệp hoặc có thu nhập thấp, việc hình thành cả một xã hội “ngồi chơi” vẫn rất xa vời. Thậm chí, nếu UBI được áp dụng, có thể sẽ kèm điều kiện (CBI) yêu cầu người hưởng phải đóng góp cho cộng đồng (dọn dẹp đường phố, hỗ trợ người cao tuổi…) để gắn kết cá nhân với xã hội.

Mô Hình Khởi Nghiệp Mới Trong Kỷ Nguyên AI

Với sự phát triển như vũ bão của công nghệ, nhiều nhà sáng lập startup không khỏi băn khoăn: Liệu còn cơ hội nào để “vượt mặt” các gã khổng lồ công nghệ?

Reid Hoffman tin rằng vẫn sẽ có thêm những công ty khổng lồ mới trỗi dậy, vượt qua nhóm Big Tech hiện tại. Yếu tố cốt lõi không chỉ là sở hữu mô hình AI mạnh nhất, mà là cách đem công nghệ đó đến với người dùng bằng chiến lược mới lạ, khác biệt. Ông lấy ví dụ về khởi nghiệp Airbnb tại Greylock: khi mới ra mắt, ý tưởng “chia sẻ chỗ ở” bị cho là điên rồ, nhưng sau đó lại trở thành một doanh nghiệp toàn cầu trị giá hàng chục tỉ USD.

1. Bí Quyết Thành Công: Thấu Hiểu Con Người

Trong kỷ nguyên AI, một sản phẩm kỹ thuật “tốt” chưa chắc chiến thắng. Thực tế, sự thành công phụ thuộc rất nhiều vào khả năng thấu hiểu tâm lý, hành vi, nhu cầu người dùng. AI không thể tự động đọc được trái tim người tiêu dùng nếu thiếu dữ liệu chính xác và sự hướng dẫn từ con người.

2. Từ Ứng Dụng Đơn Lẻ Đến “Siêu Ứng Dụng”

Hoffman gợi ý rằng, ban đầu, các startup có thể nhắm đến những ứng dụng AI đơn lẻ nhưng có khả năng tạo đột phá, như trợ lý luật sư, gia sư ngôn ngữ, hay nền tảng an ninh mạng tự động. Nếu phát triển thành công, nhóm sản phẩm này có thể mở rộng để trở thành “siêu ứng dụng” cung cấp nhiều tính năng liên kết chặt chẽ.

Ông cũng khuyên các nhà sáng lập hãy tìm kiếm những “nỗi đau” (pain points) hoặc những nhu cầu “vô hình” của thị trường mà Big Tech chưa giải quyết hiệu quả. Chính những kẽ hở này có thể mở ra sân chơi mới cho những người dám tiên phong.

Ứng Dụng Ai Trong y Tế, Giáo Dục Và Đời Sống

Hãy tưởng tượng một “bác sĩ ảo” trên điện thoại thông minh, trợ giúp 24/7 với chi phí rất thấp. Reid Hoffman cho rằng công nghệ AI hiện nay đã đủ sức tạo ra các “trợ lý y tế” vượt trội so với bác sĩ ở khả năng phân tích nhanh khối lượng thông tin khổng lồ. Tuy nhiên, bác sĩ con người vẫn cần thiết để kiểm tra những dấu hiệu lâm sàng, đánh giá cảm quan và đưa ra quyết định cuối cùng.

1. Chăm Sóc Sức Khỏe Toàn Diện

Với AI, việc giám sát sức khỏe hằng ngày trở nên dễ dàng hơn, từ đo nhịp tim, huyết áp, theo dõi dinh dưỡng cho tới nhắc nhở vận động. Hàng loạt ứng dụng y tế từ đơn giản đến chuyên sâu đang bùng nổ: quản lý hồ sơ bệnh án, phân tích dữ liệu xét nghiệm, lập phác đồ điều trị.

Dẫn chứng: Tại Mỹ, một số bệnh viện đã thí điểm AI trong phân tích ảnh chụp X-quang, MRI. Kết quả cho thấy AI góp phần giảm tỷ lệ bỏ sót dấu hiệu bệnh, hỗ trợ bác sĩ đưa ra chẩn đoán nhanh hơn.

2. Giáo Dục Cá Nhân Hóa Và Thúc Đẩy Sáng Tạo

Bên cạnh y tế, giáo dục là lĩnh vực tiềm năng thứ hai được Reid Hoffman đặc biệt nhắc đến. Tưởng tượng một “gia sư ảo” nắm vững nhiều bộ môn từ toán, lý, hóa đến văn, sử, địa. AI có thể giải thích mọi khái niệm, điều chỉnh cách giảng dạy phù hợp với trình độ và phong cách học của từng người.

Người học không còn lo lắng vì “thầy giáo ảo” có thể giảng đi giảng lại bao nhiêu lần tùy thích, mà không hề mệt mỏi. Đồng thời, AI tạo điều kiện cho sự tự chủ: học viên tự do đặt câu hỏi, tìm nguồn tài liệu, giải bài tập, sau đó nhận phản hồi tức thì. Đây chính là bước tiến lớn giúp nhiều người tiếp cận tri thức một cách dân chủ và bình đẳng hơn.

3. “Trợ Lý” Trong Đời Sống Hằng Ngày

Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên “AI mọi nơi”. Hoffman cho rằng không lâu nữa, ai cũng sẽ có “cộng sự ảo” giúp kết nối, sắp xếp lịch làm việc, trả lời tin nhắn, thống kê chi tiêu. Thay vì tốn thời gian cho những công việc lặt vặt, con người có thể tập trung vào những giá trị tinh thần, đòi hỏi trực giác và tình cảm – thứ máy móc vẫn chưa thể thay thế.

Tạo Dựng Bản Sao Kỹ Thuật Số: Khi Tương Lai Sát Cánh Con Người

Một trong những dự án độc đáo mà Reid Hoffman đang theo đuổi là tạo ra “phiên bản AI” của chính mình – hay còn gọi là “digital twin”. Mục tiêu: lưu giữ tri thức, phong cách, tư duy của một cá nhân để tương tác với mọi người ngay cả khi bản gốc không trực tiếp có mặt. Ý tưởng này không chỉ hấp dẫn giới truyền thông, mà còn mở rộng tiềm năng “bất tử kỹ thuật số” cho di sản của mỗi người.

“Hãy tưởng tượng các thế hệ sau có thể đối thoại với ‘phiên bản AI’ của ông bà tổ tiên, học hỏi kinh nghiệm, lắng nghe câu chuyện lịch sử gia đình… Điều này có thể đưa khái niệm giáo dục và kết nối gia đình lên tầm cao mới.” – Hoffman nhấn mạnh.

Dẫu vậy, câu hỏi đạo đức, quyền riêng tư và chính sách pháp lý vẫn còn bỏ ngỏ. Làm sao để phân biệt giữa “AI chính chủ” và giả mạo? Nếu thuật toán bị hack hay lợi dụng, rủi ro nào sẽ xảy ra? Đây là những vấn đề cần được nghiên cứu nghiêm túc để kỷ nguyên AI phục vụ lợi ích tốt đẹp, thay vì gây tổn hại.

Nhìn lại toàn bộ cuộc trao đổi, Reid Hoffman không xem AI như một “cơn bão” hủy diệt công ăn việc làm, mà giống “dòng chảy” công nghệ tự nhiên thúc đẩy xã hội tiến về phía trước. Thách thức đặt ra là quá trình chuyển giao từ phương thức làm việc cũ sang mới có thể diễn ra gấp gáp, tạo ra khoảng trống kỹ năng và lo lắng cho nhiều người.

Tuy nhiên, cơ hội cũng hiện hữu rõ ràng cho những ai nhanh nhạy. Chìa khóa thành công nằm ở tinh thần sẵn sàng học hỏi, dám thay đổi, và không ngừng khai phá công nghệ mới để nâng tầm sáng tạo. Mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp nếu biết hợp lực với AI, tập trung vào các giá trị cốt lõi của con người như tư duy phê phán, khả năng thích ứng, giao tiếp, thấu cảm… thì tương lai vẫn rộng mở.

Cuộc cách mạng AI có thể tạo ra thế hệ khởi nghiệp bùng nổ, mang lại giải pháp y tế, giáo dục, chăm sóc đời sống chưa từng có. Chính nhờ đó, con người sẽ dành thời gian cho những điều thật sự quan trọng như phát triển bản thân, nuôi dưỡng đam mê, kết nối cộng đồng. Và như Reid Hoffman chia sẻ, khi chúng ta “biết sợ” nhưng đồng thời “biết hy vọng”, đó là lúc chúng ta chạm vào ngưỡng cửa của những điều phi thường.