ESG: Trách nhiệm bền vững hay bong bóng phong trào?

Phát triển bền vững và ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) đã trở thành yếu tố không thể thiếu trong chiến lược kinh doanh hiện đại. Nhưng liệu ESG thực sự quan trọng hay chỉ là một trào lưu nhất thời?

Bài viết này cùng Tiến sĩ Phạm Việt Anh khám phá sâu sắc những khía cạnh đa chiều của ESG trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam hiện nay.

ESG Là Gì và Tầm Quan Trọng Trong Kinh Doanh Hiện Đại

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, ESG (Environmental, Social, Governance) đã trở thành một tiêu chuẩn không thể thiếu đối với các doanh nghiệp. ESG bao gồm ba yếu tố chính: Môi trường (Environmental), Xã hội (Social), và Quản trị (Governance). Đây không chỉ là các tiêu chí đánh giá mà còn là những yếu tố quyết định sự bền vững và thành công lâu dài của doanh nghiệp.

Tiến sĩ Phạm Việt Anh, Cố vấn Bền vững ESG-S, chia sẻ:

“Phát triển bền vững không còn là sự lựa chọn tự nguyện của doanh nghiệp nữa mà đã trở thành một yêu cầu bắt buộc. Doanh nghiệp không thể lảng tránh trách nhiệm của mình trong việc góp phần vào phát triển bền vững toàn cầu.”

Quản Trị (Governance): Nền Tảng Của ESG

Governance, hay quản trị, là yếu tố quan trọng nhất trong ESG. Một hệ thống quản trị tốt không chỉ đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các yếu tố môi trường và xã hội phát triển.

“Governance là cả nguyên nhân và giải pháp. Chính sách quản trị tốt sẽ thúc đẩy môi trường và xã hội phát triển, ngược lại, quản trị yếu kém sẽ khiến mọi nỗ lực khác trở nên vô nghĩa.”

Theo một khảo sát của McKinsey, chỉ có khoảng 25% doanh nghiệp ở châu Âu đã sẵn sàng triển khai ESG đầy đủ, trong khi ở Mỹ, con số này chỉ đạt 25%. Điều này cho thấy sự khác biệt lớn về mức độ chuẩn bị và cam kết giữa các khu vực, nhấn mạnh tầm quan trọng của quản trị mạnh mẽ trong việc thúc đẩy ESG.

Thách Thức Từ Hành Vi Tẩy Xanh (Greenwashing)

Một trong những thách thức lớn nhất của ESG hiện nay là hiện tượng tẩy xanh – hành động tuyên bố thực hiện ESG nhưng thực chất không làm. Điều này không chỉ làm mất niềm tin của thị trường mà còn gây hại cho những doanh nghiệp chân chính đang nỗ lực thực thi ESG đúng nghĩa.

“Tẩy xanh không chỉ là hành vi lừa đảo, mà còn cản trở sự chuyển đổi thực chất của những doanh nghiệp chân thành. Khi niềm tin thị trường bị xói mòn, những doanh nghiệp làm đúng cũng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực.”

Cân Bằng Động: Chiến Lược Linh Hoạt Cho Doanh Nghiệp

Không phải doanh nghiệp nào cũng có thể đáp ứng đầy đủ tất cả các tiêu chí ESG ngay lập tức. Do đó, chiến lược “cân bằng động” – linh hoạt ưu tiên giữa các yếu tố ESG tùy theo bối cảnh và nguồn lực – được khuyến khích. Điều này giúp doanh nghiệp tập trung vào những yếu tố quan trọng nhất đối với họ trong từng giai đoạn phát triển.

“Cân bằng động không phải là cố gắng đạt được tất cả cùng một lúc mà là lựa chọn ưu tiên dựa trên bối cảnh và nguồn lực hiện có. Điều này giúp doanh nghiệp duy trì sự linh hoạt và khả năng thích ứng trong quá trình chuyển đổi bền vững.”

Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất có thể tập trung vào việc giảm phát thải môi trường, trong khi một doanh nghiệp dịch vụ lại có thể ưu tiên cải thiện chính sách xã hội và phát triển nội bộ.

Lộ Trình Phát Triển ESG: Từ Tuân Thủ Đến Tích Hợp Toàn Diện

Việc triển khai ESG không thể hoàn thành trong thời gian ngắn. Tiến sĩ Phạm Việt Anh đề xuất một lộ trình gồm ba giai đoạn:

1. Tuân thủ pháp luật: Đảm bảo doanh nghiệp không vi phạm các quy định cơ bản về môi trường, xã hội, và quản trị.
2. Chuyển đổi từng phần: Thực hiện từng bước các tiêu chí ESG trong một số sản phẩm hoặc bộ phận cụ thể.
3. Tích hợp toàn diện: Đưa ESG trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp.

“Ở Việt Nam, chỉ có khoảng 40% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết họ đã sẵn sàng cho các báo cáo ESG. Điều này cho thấy cần có một lộ trình cụ thể và hỗ trợ từ phía chính phủ để doanh nghiệp có thể chuẩn bị tốt hơn.”

ESG: Chi Phí Hay Đầu Tư?

Một trong những tranh luận lớn nhất xoay quanh ESG là liệu đây là chi phí hay là khoản đầu tư. Thực tế, đầu tư vào ESG không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn xây dựng các tài sản dài hạn như công nghệ và con người, góp phần tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp.

“Đầu tư ESG giống như việc trồng cây. Ngắn hạn có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận, nhưng về lâu dài, đây là khoản đầu tư vào tương lai của doanh nghiệp và xã hội.”

Đầu tư vào công nghệ sạch, đào tạo nhân lực, và cải thiện quy trình sản xuất không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu tác động môi trường mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Nghịch Lý ESG Và Bài Học Từ Thực Tiễn

Việt Nam đang trong giai đoạn “bền vững yếu,” nơi nhiều doanh nghiệp mới bắt đầu hiểu và thực thi ESG. Đây cũng là lúc dễ xảy ra các hành vi tẩy xanh hoặc hiểu sai về ESG. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải làm thật, sửa sai nhanh, và tránh nói quá để xây dựng niềm tin với thị trường.

“Doanh nghiệp cần làm thật, sửa sai nhanh, và tránh nói quá. Đó là cách để xây dựng niềm tin và tạo sự khác biệt trong thị trường cạnh tranh.”

Hơn nữa, cần có sự kết hợp giữa tự nguyện và bắt buộc trong việc triển khai ESG. Chính phủ cần đưa ra các quy định cụ thể và hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi bền vững.

ESG – Trách Nhiệm Không Thể Tránh Khỏi

ESG không chỉ là một xu hướng mà là một yêu cầu bắt buộc đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Để thực hiện hiệu quả, cần sự kết hợp giữa tự nguyện và bắt buộc, cùng với một lộ trình cụ thể và hỗ trợ từ phía chính phủ.

Việt Nam, với mức độ hội nhập sâu rộng, đang bước đầu hội nhập vào xu hướng ESG. Với những bước đi đúng đắn, các doanh nghiệp có thể chuyển đổi từ “bền vững yếu” sang “bền vững mạnh,” góp phần xây dựng nền kinh tế xanh toàn cầu.