HAGL 2025: Cuộc “tất tay” của Bầu Đức – từ xoay vòng nợ tới mô hình “4 cây – 1 con”

Hơn một thập kỷ trước, Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) nổi danh trên mặt báo với những dự án địa ốc, thủy điện rồi cao su trải dài khắp Tây Nguyên, Lào, Campuchia.

Nhưng sau cơn sốt cao su 2011 – 2013, doanh nghiệp lâm vào vòng xoáy nợ. Bầu Đức từng phải bán dần tài sản, rút khỏi bất động sản để cứu dòng tiền. Thời điểm ấy, không ít người gọi HAGL là “đế chế nông nghiệp đang chờ tan rã”.

Năm 2025, cái tên Hoàng Anh Gia Lai lại làm nóng sàn chứng khoán khi ông Đoàn Nguyên Đức bất ngờ điều chỉnh lợi nhuận năm lên mức cao nhất lịch sử: khoảng 2.500 tỷ đồng. Giữa lúc nợ trái phiếu vẫn treo lơ lửng gần 4.000 tỷ, liệu đây là cú “lên đồng” nhất thời nhờ các khoản hạch toán kế toán, hay thực sự là khởi đầu chu kỳ tăng trưởng mới?

Bức tranh sáu tháng đầu năm: chuối là mỏ vàng, sầu riêng còn chưa thu

Nửa đầu năm 2025, HAGL đạt hơn 60% kế hoạch lợi nhuận đã được Đại hội đồng cổ đông phê chuẩn, dù chưa hề ghi nhận doanh thu từ sầu riêng. Mảng chuối chính là “ngôi sao sáng” của tập đoàn khi giá xuất khẩu duy trì ở mức cao từ đầu năm, đơn hàng đi Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản đều ổn định. Đội logistics của HAGL cũng học được cách tối ưu chuỗi cung ứng, tự vận hành kho lạnh, giảm phụ thuộc các nhà vận chuyển Trung Quốc.

Đàn heo của HAGL sau đợt tái đàn cuối 2024 đã cho thu hoạch đều, đóng góp một phần quan trọng vào lợi nhuận. Dịch ASF được kiểm soát nhờ chuỗi chuồng lạnh khép kín mà công ty đã đầu tư từ thời điểm COVID-19. Nhờ đó, ngay cả khi chưa thu tiền sầu riêng, HAGL vẫn có dòng tiền mạnh để xoay vòng vốn.

Lá thư gửi cổ đông và tham vọng “lên đỉnh”

Ngày 1/7/2025, Bầu Đức chính thức ký thư gửi cổ đông, công bố điều chỉnh lợi nhuận sau thuế năm nay từ 1.114 tỷ lên 1.500 tỷ đồng. Nhưng thông tin khiến giới đầu tư choáng váng nhất chính là dự kiến ghi nhận khoảng 1.000 tỷ thu nhập bất thường trong quý III. Khoản này chủ yếu đến từ hoàn nhập chi phí dự phòng, nhờ thương lượng được các chủ nợ đồng ý giảm/giãn nghĩa vụ trái phiếu.

Nếu cộng cả hoạt động kinh doanh chính và lợi nhuận bất thường, HAGL có thể khép năm 2025 với lợi nhuận gần 2.500 tỷ đồng – mức cao chưa từng thấy kể cả so với giai đoạn “thịnh vượng cao su” hơn 10 năm trước. Bầu Đức không giấu tham vọng biến năm 2025 thành bản lề, đặt nền móng cho một HAGL mới, không còn bị định danh là “tập đoàn nợ”.

Cuộc xoay nợ cam go và câu chuyện hoán đổi cổ phiếu

Ít ai quên rằng HAGL từng phát hành lô trái phiếu HAGLBOND16.26 giá trị tới 6.596 tỷ đồng, sau nhiều lần đáo hạn, trả lãi nhỏ giọt, đến tháng 6/2025 vẫn còn dư nợ gần 3.876 tỷ. Ngày 30/6, công ty tiếp tục chậm trả hơn 42 tỷ tiền lãi, khiến thị trường không khỏi nghi ngại.

Tuy vậy, HAGL đã công bố kế hoạch tái cấu trúc: phát hành 210 triệu cổ phiếu để hoán đổi khoảng 2.520 tỷ đồng nợ, biến chủ nợ thành cổ đông. Phần còn lại, công ty thương lượng được miễn giảm, giãn đến 2026–2027, đồng thời lên kế hoạch mua lại toàn bộ trái phiếu nhóm B với tổng giá trị gốc+lãi khoảng 4.048 tỷ đồng trước hạn.

Nếu hoàn tất, bảng cân đối kế toán của HAGL sẽ nhẹ bớt gần 4.000 tỷ, chi phí lãi vay giảm rõ rệt. Nhưng không phải không có cái giá phải trả: 210 triệu cổ phiếu mới có nguy cơ pha loãng EPS, tác động đến định giá P/E forward mà khối ngoại đang theo dõi sát.

Chiến lược “4 cây – 1 con”: không để trứng dồn vào một giỏ

Hoàng Anh Gia Lai từng mang vết thương sâu khi đổ toàn lực vào cao su, rồi vỡ mộng vì giá tụt không phanh. Đó là lý do Bầu Đức giờ kiên quyết đa dạng hóa. HAGL nay được ví như mô hình “4 cây – 1 con” với chuối, sầu riêng, cà phê Arabica, dâu tằm và heo.

Từ tháng 7/2025, HAGL bắt đầu triển khai 2.000 ha cà phê Arabica và 2.000 ha dâu tằm tại các vùng đất đỏ bazan Lào và Đông Gia Lai, nhắm đến thị trường xuất khẩu hạt rang xay và lá tằm hữu cơ. Không dừng lại ở đó, tại tỉnh Attapeu (Lào), công ty còn thí điểm nuôi 700.000 con cá tầm, dự kiến thu lứa đầu vào cuối năm. Đây là bước mở để tham gia chuỗi nhà hàng – siêu thị cao cấp, tăng biên lợi nhuận so với bán chuối.

Cách đi đa cây, đa con không chỉ giúp HAGL dàn đều rủi ro giá, mà còn mở rộng vòng đời thu hoạch, tránh phụ thuộc vào mùa vụ duy nhất. Tuy nhiên, nó cũng kéo theo yêu cầu vốn lưu động cực lớn, buộc công ty phải giữ kỷ luật tài chính để không lặp lại sai lầm cao su năm xưa.

Nước cờ của Bầu Đức trên sàn: cược chính gia sản của mình

Giữa bối cảnh HAGL vẫn còn nợ trái phiếu treo trên đầu, nhiều nhà đầu tư chọn đứng ngoài. Nhưng Bầu Đức lại có động thái trái ngược: trong tháng 6/2025, ông chi hơn 130 tỷ đồng mua thêm 10 triệu cổ phiếu HAG, nâng tỷ lệ sở hữu lên 31,2%. Động thái này vừa như lời trấn an thị trường, vừa củng cố lá chắn trước những nhóm muốn thâu tóm HAGL giá rẻ.

Giá cổ phiếu HAG nhanh chóng bật tăng hơn 12% chỉ trong 2 tuần sau thông tin ông Đức mua vào, thanh khoản cũng lên cao gấp 1,5 lần trung bình quý trước. Tuy nhiên, các quỹ đầu tư vẫn dè chừng, chờ xem công ty sẽ cân bằng dòng tiền như thế nào giữa một bên là nhu cầu vốn cho nông nghiệp, bên kia là nghĩa vụ hoán đổi cổ phiếu, pha loãng sở hữu.

Thách thức bền vững: rủi ro giá nông sản và bóng ma dịch bệnh

Dù bức tranh lợi nhuận ngắn hạn rất hấp dẫn, HAGL vẫn phải đối mặt những rủi ro dài hạn không nhỏ. Giá chuối và sầu riêng phụ thuộc lớn vào chính sách nhập khẩu Trung Quốc, nếu nước này siết quota hoặc chuyển hướng sang mua từ Philippines, Ecuador, ngay lập tức biên lợi nhuận HAGL sẽ co lại.

Cà phê Arabica và dâu tằm cũng không dễ dàng. Thị trường xuất khẩu đòi hỏi chứng nhận GlobalG.A.P, organic, tiêu chuẩn carbon thấp mà chi phí kiểm định không hề rẻ. Với đàn heo, dịch ASF luôn là “ác mộng treo lơ lửng”, có thể quét sạch lợi nhuận chỉ sau một mùa.

Về mặt vốn, 210 triệu cổ phiếu phát hành để hoán đổi nợ chắc chắn làm EPS giảm, nếu lợi nhuận không tăng tương xứng. Đó là phép thử để thấy HAGL có đủ lực duy trì tốc độ mở rộng mà không tái mắc bẫy đòn bẩy tài chính.

Bài học cho nông nghiệp Việt: đa trụ cột và khéo vay vốn thị trường

Cách mà HAGL tái cơ cấu nợ bằng hoán đổi cổ phiếu, biến chủ nợ thành cổ đông, đáng để các doanh nghiệp nông sản Việt cân nhắc. Thay vì lệ thuộc hoàn toàn vào tín dụng ngân hàng với lãi suất thương mại 9–12%, phát hành thêm cổ phiếu vừa tạo được dòng vốn mới, vừa chia sẻ rủi ro cho cổ đông.

Bên cạnh đó, chiến lược không bỏ hết trứng vào một giỏ, đa dạng cây con, giúp công ty phân tán cú sốc giá. Tuy vậy, bài học xương máu từ cao su giai đoạn 2012–2015 vẫn còn đó, nhắc rằng mở rộng phải đi kèm quản trị dòng tiền, không chạy theo diện tích khi thị trường chưa đủ hấp thụ.

Liệu đây là tái sinh hay chỉ tạm thở oxy?

Khi đọc lá thư của Bầu Đức gửi cổ đông đầu tháng 7 này, không ít người lạc quan tin HAGL đã chính thức bước sang chu kỳ tăng trưởng mới. Nhưng cũng có người hoài nghi, cho rằng cú hích lợi nhuận năm nay phần nhiều dựa vào thu nhập bất thường, và chưa chắc bền nếu giá nông sản đảo chiều.

Dù kết cục ra sao, đây vẫn là case study cực quý cho các doanh nghiệp nông nghiệp Việt: về cách tái cấu trúc nợ, đa dạng hoá sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu và nhất là dùng truyền thông để “neo” kỳ vọng nhà đầu tư. Những gì HAGL đang làm có thể đúng, cũng có thể sai, nhưng chắc chắn không ai có thể nói họ thiếu quyết đoán – kể cả khi phải tất tay chính gia sản của mình để đặt cược.