Nâng tầm nông sản và khát vọng khởi nghiệp từ chương trình OCOP

Bà Rịa – Vũng Tàu đã có 214 sản phẩm mang sao OCOP, góp phần thúc đẩy nông thôn phát triển bền vững. Chương trình “Chuyện nhà nông” khắc họa nỗ lực của người trẻ như anh Trần Tài, anh Nguyễn Hiếu Hiếu, quyết tâm đưa sản phẩm địa phương vươn xa.

Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã và đang tạo nên sức bật cho kinh tế nông thôn tại Bà Rịa – Vũng Tàu. Từ năm 2019, toàn tỉnh xác định đây là giải pháp quan trọng để phát huy tiềm năng vùng đất giàu tài nguyên và lịch sử. Sau 5 năm triển khai, địa phương tự hào sở hữu 214 sản phẩm nông nghiệp của hơn 100 chủ thể, được chứng nhận từ 3 đến 4 sao. Con số ấn tượng này không chỉ phản ánh nỗ lực của doanh nghiệp, nông hộ, hợp tác xã trong quá trình chuẩn hóa chất lượng, mà còn cho thấy sự đồng hành của chính quyền, tổ chức đoàn thể và cộng đồng.

Đại diện lãnh đạo ngành nông nghiệp cho biết, mục tiêu của OCOP không dừng lại ở việc gắn sao cho sản phẩm, mà là tạo ra chuỗi liên kết bền vững, nâng cao thu nhập cho cư dân nông thôn, gia tăng sức cạnh tranh, thu hút thị trường trong và ngoài nước. Đặc biệt, trong thời kỳ hội nhập sâu rộng, việc sở hữu chứng nhận OCOP là một điểm cộng đáng kể về uy tín và thương hiệu.

Nhiều sản phẩm địa phương như cà phê, hồ tiêu, hạt điều, mật ong đã bước ra khỏi “vùng an toàn” để tiếp cận những thị trường khắt khe. Không ít doanh nghiệp trẻ lựa chọn con đường này như một cách tiếp nối truyền thống gia đình, đồng thời phát huy khả năng sáng tạo và ứng dụng công nghệ mới.

Hành trình tiếp cận OCOP dẫu đầy thử thách nhưng cũng mở ra cơ hội: một tấm giấy thông hành giúp nông sản đáp ứng những chuẩn mực quốc tế về chất lượng, an toàn vệ sinh, mẫu mã và câu chuyện thương hiệu. Sự khắt khe ấy là “bàn đạp” buộc các chủ thể nông nghiệp thay đổi tư duy, làm quen với quy trình quản lý sản xuất khép kín, xây dựng nhà xưởng, kiểm định chất lượng.

Một đại diện chia sẻ: “Chương trình OCOP giúp chúng tôi hiểu rõ rằng không chỉ bán sao, mà phải bán cả câu chuyện, chất lượng lẫn uy tín của sản phẩm. Quan trọng nhất vẫn là làm hài lòng người tiêu dùng và giữ vững niềm tin của họ.”

Điểm sáng đáng chú ý trong chương trình “Chuyện nhà nông” là cuộc trò chuyện với anh Nguyễn Hiếu Hiếu – chủ cơ sở sản xuất trà Lekima tại thị trấn Đất Đỏ, huyện Long Đất. Trà Lekima không chỉ đặc biệt ở hương vị ngọt lành, mà còn mang chiều sâu lịch sử và văn hóa của quê hương anh hùng.

Anh Hiếu chia sẻ rằng ý tưởng làm trà từ trái lekima đến từ niềm tự hào về truyền thống cách mạng, gắn với hình ảnh Cô Võ Thị Sáu. Mỗi tách trà như gói ghém trọn vẹn ký ức, câu chuyện về đất và người Đất Đỏ. Anh tận dụng điều đó để tạo ra một sản phẩm vừa dinh dưỡng, vừa mang giá trị tinh thần:

“Mình muốn gửi gắm thông điệp: Trà Lêkima là tiếp nối câu chuyện xưa, giúp các thế hệ trẻ hiểu thêm về cội nguồn, lịch sử quê hương. Khi khách hàng nhìn thấy hình ảnh chợ Đất Đỏ trên bao bì, họ nhớ về tuổi thơ, gia đình, những kỷ niệm khó quên.”

Anh Hiếu từng đối mặt muôn vàn khó khăn: không có kinh nghiệm sản xuất, thiếu vốn, thiếu kiến thức quản trị. Bản thân anh cho biết suốt 10 năm ấp ủ ý tưởng, đã không ít lần cảm thấy kiệt quệ và “cô đơn” trên hành trình khởi nghiệp. Tuy vậy, người thanh niên này luôn tự hỏi: “Ông bà xưa sống gian khổ nhưng vẫn kiên cường, tại sao mình không thể tiếp nối tinh thần đó?”

Chính ý chí và niềm đam mê đã đưa anh Hiếu đến thành công ban đầu: Trà Lekima được chứng nhận 3 sao OCOP. Ngay sau đó, anh nhận ra tiềm năng mở rộng thị trường, liên tục cải tiến thiết kế bao bì, tăng cường truyền thông và kênh phân phối. Bước tiến này giúp trà Lekima ghi dấu không chỉ ở Bà Rịa – Vũng Tàu, mà còn vươn ra các tỉnh, thành khác.

Để đạt chất lượng OCOP, anh kiên quyết duy trì quy trình chuẩn: từ vùng nguyên liệu lêkima, quy trình sấy, chế biến đến đóng gói. Với mỗi gói trà, anh Hiếu luôn muốn tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng: đây là sản phẩm “tử tế”, an toàn vệ sinh và đậm đà bản sắc quê hương.

Khác với chất “nghệ sĩ” của anh Hiếu, anh Trần Tài – Giám đốc Công ty TNHH Nấm Sinh học Việt Nam – lại xây nền tảng KHỞI NGHIỆP từ chuyên môn ngành công nghệ sinh học. Ngay khi ra trường, anh bắt tay nghiên cứu nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo vì nhìn thấy giá trị cao về dinh dưỡng và dược tính.

Anh Tài cho biết, quy trình sản xuất đông trùng hạ thảo đòi hỏi sự tỉ mỉ, khắt khe: “Để nấm phát triển khỏe mạnh, chúng tôi phải chủ động lai tạo từ bào tử, chọn lọc những dòng tế bào tốt, rồi cho nuôi cấy trên môi trường hữu cơ đạt chuẩn. Tất cả được kiểm soát bằng công nghệ khép kín, đảm bảo nấm chứa đủ dưỡng chất, vitamin và khoáng chất cần thiết.”

Thách thức không nhỏ với anh Tài là khâu kỹ thuật phức tạp, cần nhà xưởng hiện đại và đầu tư lớn. Thời gian đầu, doanh thu còn hạn chế, buộc anh phải xoay xở bằng cách song hành kinh doanh các dịch vụ tư vấn, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực để có thêm nguồn vốn duy trì.

Dần dần, chất lượng nấm đông trùng hạ thảo của công ty được khẳng định, đáp ứng tiêu chuẩn OCOP 4 sao với hai sản phẩm: trà túi lọc đông trùng hạ thảo và nấm đông trùng hạ thảo khô. Năm 2024, công ty ra mắt thêm nước uống đông trùng hạ thảo và sữa đông trùng hạ thảo, tiếp tục duy trì 3 sao OCOP. Với chứng nhận này, doanh số tăng vọt, công ty mở rộng được thị trường cả kênh online và offline.

Trong bối cảnh ngành nấm đông trùng hạ thảo Việt Nam còn nhiều tiềm năng, anh Tài nhắm đến mục tiêu dài hạn: đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế. Để biến ước mơ đó thành hiện thực, anh tất bật hoàn thiện dây chuyền nuôi trồng và chế biến tự động hóa 80%, tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn cao, sẵn sàng cho những đơn hàng xuất khẩu.

Anh Tài tâm niệm: “Chúng tôi muốn tạo ra giá trị thực, sản phẩm đúng với bản chất dược liệu. Mọi quy trình đều hướng đến việc giữ trọn dưỡng chất và vị ngon. Chỉ khi mang đến sự hài lòng thực sự, nấm đông trùng hạ thảo mới lan tỏa xa hơn, xứng đáng là niềm tự hào nông sản quê nhà.”

Hệ Thống Phân Phối Và Quảng Bá: Sức Mạnh Từ Công Nghệ

Cả anh Hiếu và anh Tài đều khẳng định, thời đại số mang lại cơ hội lớn cho sản phẩm nông thôn. Tận dụng thương mại điện tử, mạng xã hội, website cá nhân hay livestream phiên chợ trực tuyến, sản phẩm nhanh chóng tiếp cận người tiêu dùng trên khắp cả nước.

Nhờ tham gia các sàn giao dịch lớn như Shopee, Tiki, và nhờ xây dựng fanpage chuyên nghiệp, trà Lekima và nấm đông trùng hạ thảo Winamus ngày càng được nhiều người biết đến. Các chương trình livestream bán hàng có sự đồng hành của chính quyền địa phương, cũng là cơ hội quý giá để kết nối nguồn hàng với hệ thống siêu thị, cửa hàng đặc sản.

Anh Trần Tài chia sẻ: “Cách đây vài năm, chúng tôi khó định hướng kênh bán lẻ. Nhưng khi làm quen với kinh doanh online, doanh số tăng rõ rệt. Nhiều đại lý, cộng tác viên tìm đến, tạo nên mạng lưới bán hàng trải rộng. Khách hàng cũng tin tưởng hơn khi biết đây là sản phẩm OCOP.”

Làm sao để sản phẩm trở nên độc đáo? Bí quyết của trà Lekima là “bán cả câu chuyện quê hương” – từ hình ảnh chợ Đất Đỏ trên bao bì đến slogan “Tiếp nối câu chuyện xưa”. Khi người dùng nhấp môi thưởng trà, họ không chỉ cảm nhận hương vị ngọt nhẹ, mà còn hoài niệm về vùng đất lịch sử, truyền thống hiếu học, kiên trung.

Đối với nấm đông trùng hạ thảo, anh Tài kể lại quá trình nghiên cứu, lai tạo đầy cam go để tạo lòng tin cho người tiêu dùng. Thay vì sản xuất ồ ạt, công ty luôn đề cao yếu tố khoa học, đặt sức khỏe con người lên trên hết. Do đó, câu chuyện sản phẩm không chỉ dừng ở tính “đặc sản” mà còn nhấn mạnh yếu tố “bảo vệ sức khỏe” và “đảm bảo an toàn”.

Thách Thức Và Định Hướng Phát Triển

Khởi nghiệp nông nghiệp vốn không phải “trải hoa hồng”. Các doanh nghiệp trẻ tại Bà Rịa – Vũng Tàu phải đối mặt với hàng loạt vấn đề:

• Thiếu vốn: Chi phí xây dựng nhà xưởng, mua máy móc và duy trì vận hành rất lớn.
• Nguồn nhân lực: Lao động địa phương đôi khi thiếu kiến thức kỹ thuật, cần thời gian đào tạo.
• Chuẩn hóa quy trình: Việc tuân thủ tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, kiểm soát chất lượng đồng bộ đòi hỏi sự đầu tư và giám sát liên tục.
• Quy mô thị trường: Muốn mở rộng thị trường, đặc biệt là xuất khẩu, phải đáp ứng quy định nghiêm ngặt về bao bì, truy xuất nguồn gốc, chứng nhận chất lượng quốc tế.

Anh Hiếu chia sẻ những ngày đầu “cô độc”, không biết bắt đầu từ đâu. Anh Tài thì trải lòng về giai đoạn phải song song làm tư vấn, chuyển giao công nghệ để duy trì dòng tiền. Tuy nhiên, cả hai đều tin tưởng vào giá trị đặc sắc của nông sản địa phương, kiên trì vượt qua thử thách.

Những thành công bước đầu có dấu ấn quan trọng từ sự hỗ trợ của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Các chương trình hỗ trợ đào tạo, tập huấn, tư vấn miễn phí, kết nối thị trường, phiên chợ OCOP… đã mở rộng cánh cửa cho các chủ thể nông nghiệp.

Bên cạnh đó, các tổ chức chính trị – xã hội như Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Mặt trận… cùng chung tay vận động, quảng bá sản phẩm OCOP. Sự nhất quán trong ý chí và hành động từ cấp tỉnh xuống cơ sở tạo nên môi trường thuận lợi cho nông nghiệp sáng tạo, khuyến khích thêm nhiều nhân tố trẻ dấn thân vào mô hình khởi nghiệp.

Chặng đường phía trước, anh Hiếu muốn: “Xây dựng điểm dừng chân để du khách đến Đất Đỏ có thể thưởng thức trà Lekima, nghe kể chuyện về vùng đất cách mạng, trải nghiệm hương vị riêng biệt. Sắp tới, chúng tôi sẽ đa dạng hóa thêm sản phẩm, hoàn thiện mẫu mã và kết nối mạnh hơn trên các nền tảng số.”

Còn anh Tài nhấn mạnh chiến lược nâng sao OCOP, phấn đấu lên hạng 5 sao và mở rộng xuất khẩu. Anh đang hoàn thiện dây chuyền khép kín, nâng cấp máy móc, áp dụng công nghệ tự động hóa, đồng thời duy trì kiểm tra nghiêm ngặt chất lượng nấm: “Chúng tôi muốn nấm đông trùng hạ thảo Bà Rịa – Vũng Tàu có chỗ đứng vững vàng trên thị trường quốc tế. Để đạt mục tiêu, ngoài sự đầu tư cho nhà xưởng, tôi còn chia sẻ công nghệ, hỗ trợ các hộ dân và đơn vị khác cùng nhau tạo thương hiệu chung.”

Tín Hiệu Tích Cực Cho Tương Lai

Sự thành công của trà Lekima và nấm đông trùng hạ thảo là minh chứng rõ nét: mô hình NÔNG SẢN gắn kết với OCOP không chỉ giúp nâng cao giá trị kinh tế, mà còn quảng bá được tinh hoa văn hóa, câu chuyện lịch sử địa phương. Từ tư duy “tự phát” chuyển sang “bài bản, khoa học” là hành trình thay đổi lớn lao, đòi hỏi quyết tâm và tâm huyết thực sự.

Chính tình yêu quê hương, trân quý giá trị truyền thống khiến họ kiên trì hơn, sẵn sàng đối mặt với khó khăn. Những tấm gương tiêu biểu như anh Hiếu, anh Tài truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ tiếp tục dấn bước vào lĩnh vực nông nghiệp sáng tạo, hướng tới xây dựng hệ sinh thái nông thôn hiện đại, bền vững.

Chưa bao giờ cánh cửa vươn ra thế giới rộng mở đến thế cho nông sản Việt Nam. Và Bà Rịa – Vũng Tàu, với 214 sản phẩm OCOP cùng hàng trăm chủ thể giàu tiềm năng, đang ngày càng tự tin trên hành trình “đưa sản vật quê nhà bay xa”.

Từ những gì đã ghi nhận, có thể khẳng định OCOP tiếp tục là hướng đi mũi nhọn, giúp nâng tầm NÔNG SẢN. Sự chung tay của chính quyền, đoàn thể, cộng đồng và nhất là nỗ lực tự thân của những người trẻ có khát vọng KHỞI NGHIỆP, đang tạo ra bức tranh kinh tế nông nghiệp tươi sáng.

Quả thực, đằng sau mỗi sản phẩm gắn sao OCOP là câu chuyện về con người, về tình yêu với mảnh đất quê hương, về ý chí vươn lên để khẳng định thương hiệu Việt. Đó cũng là lý do khiến sản phẩm OCOP lan tỏa trên thương trường, chinh phục người tiêu dùng trong và ngoài nước.