Cà phê Khe Sanh: Viên ngọc tiềm ẩn của nền nông nghiệp Việt

Khe Sanh, vùng đất đỏ bazan ở huyện Hướng Hóa (Quảng Trị), đã chuyển mình từ những vườn cà phê giá rẻ thành nơi sản sinh cà phê đặc sản. Sự sáng tạo, học hỏi và tình yêu với cây cà phê đang đưa vùng đất này vươn xa.

Khởi Nguồn Cà Phê Khe Sanh: Tiềm Năng Từ Đất Đỏ Bazan

Với khí hậu mát mẻ và thổ nhưỡng đất đỏ bazan màu mỡ, Khe Sanh từ lâu là vùng canh tác cà phê nổi tiếng ở miền Trung. Arabica là giống cà phê đầu tiên gieo hạt nơi đây, tạo nên danh tiếng nhờ hương thơm quyến rũ và vị đậm đà. Tuy nhiên, trong giai đoạn giá cả lao dốc, không ít nông dân phải chấp nhận thu nhập bấp bênh, thậm chí có người đã từ bỏ cây cà phê.

Đứng trước khó khăn, một số hộ vẫn kiên trì bám trụ, học hỏi và đổi mới. Họ tin rằng hạt cà phê Khe Sanh mang trong mình nhiều tiềm năng đáng giá, chỉ chờ thời cơ bứt phá. Chính niềm tin ấy là khởi nguồn cho hành trình tạo ra những hạt cà phê đặc sản – thứ “vàng nâu” có khả năng vươn tầm quốc tế.

Chuyển Mình Từ Khó Khăn: Sáng Tạo Và Đổi Mới

Thời kỳ giá cà phê rớt thê thảm xuống 3.000 – 4.000 đồng/kg tươi, nhiều nông dân phải tìm cách mưu sinh khác. Tuy nhiên, những người quyết tâm đã dần thay đổi tư duy sản xuất. Họ chuyển từ mô hình canh tác số lượng lớn sang chú trọng chất lượng. Trồng rừng xen canh để duy trì độ ẩm, áp dụng kỹ thuật lên men Natural, lên men mật ong (Honey Process) hay chế biến ướt đã giúp nâng tầm giá trị hạt cà phê.

Một nông dân chia sẻ:

“Đơn giản một điều là giá cà phê quá thấp thì thu không đủ chi, mình chắc chắn phải thay đổi một điều gì đó”.

Sự cải tiến còn đến từ việc tự làm men, thử nghiệm cách rang mới, kết hợp với bí quyết bảo quản nhằm giữ trọn hương vị tự nhiên của cà phê. Tất cả được cộng hưởng bởi khát vọng biến Khe Sanh thành vùng cà phê đặc sản có thương hiệu.

Cà Phê Liberica: Viên Ngọc Tiềm Ẩn

Bên cạnh Arabica, người dân Khe Sanh bắt đầu chú ý đến Liberica – còn gọi là cà phê mít hoặc cà phê cherry, vì lá và thân cây trông giống cây mít. Trước đây, Liberica ít được trồng đại trà do vị chua và hương mít đặc trưng, khiến nhiều người e dè. Thế nhưng, sau quá trình tìm hiểu và chế biến chất lượng cao, Liberica lại mang đến trải nghiệm hương vị cực kỳ thú vị.

Loại cà phê này có khả năng chống sâu bệnh tốt, thích nghi với điều kiện tự nhiên ở Khe Sanh, đồng thời cho ra vị thoảng như mít, chua nhẹ của quả cherry, xen lẫn mùi socola và chút ngọt của trái chín. Nông dân Nguyễn Văn Quê, một trong những người tâm huyết với Liberica, bộc bạch:

“Em phát hiện ra cà phê mít này cực kỳ ngọt, không còn chua hay đắng như mọi người nghĩ. Khách hàng giờ rất thích Liberica, và em hy vọng đây là tín hiệu mừng cho cà phê Khe Sanh nói riêng và Việt Nam nói chung.”

Để nâng cao giá trị, các hộ dân áp dụng triệt để các phương pháp lên men, từ Natural đến Honey và Washed, đảm bảo hương vị Liberica luôn giữ được nét độc đáo nhất.

Kỹ Thuật Lên Men Và Lớp Học Khơi Dậy Đam Mê

Nhằm hỗ trợ người dân, các chuyên gia cà phê, như ông Hoàng Văn Thanh, đã thường xuyên mở lớp hướng dẫn kỹ thuật chế biến và nâng cấp quy trình canh tác. Tại đây, nông dân trẻ hay người đã kinh nghiệm lâu năm đều có cơ hội trao đổi, cùng khám phá cách thức mới để thổi hồn vào hạt cà phê.

“Có một nhà rang xay Nhật Bản mua 100 kg nhân xanh với giá 1 triệu đồng/kg, một con số khó tin đối với nông dân Quảng Trị”, một học viên chia sẻ câu chuyện thành công.

Việc chú trọng chất lượng thay vì số lượng đã giúp nhiều người nhận ra tiềm năng vô tận của cà phê địa phương. Những mẻ cà phê “thửa riêng” được chế biến đúng cách, có hương vị phức hợp, đã “lọt vào” danh sách 20 mẫu cà phê ngon nhất Vành đai Thái Bình Dương. Đây là bằng chứng thuyết phục để Khe Sanh tiến xa hơn trong làng cà phê thế giới.

Mô Hình Trồng Xen Tán Rừng: Hướng Đi Bền Vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu về sản xuất bền vững, mô hình trồng cà phê dưới tán rừng đang được nhân rộng tại Khe Sanh. Nhiều hộ như chị Bích Chi đã chuyển qua luân canh hữu cơ giữa Liberica và Arabica, với mục tiêu giữ vững hệ sinh thái rừng và độ màu mỡ cho đất. Quy trình này cũng đòi hỏi nông dân có mặt trên vườn thường xuyên, chăm bón tỉ mỉ.

“Nếu yêu cầu người nông dân làm hữu cơ, mình phải đảm bảo đời sống cho họ. Trồng xen rừng sẽ giúp họ khai thác quanh năm, đồng thời duy trì năng suất ổn định”, một chuyên gia tư vấn nhấn mạnh.

Áp dụng mô hình này, người dân thu hoạch xen kẽ từng giai đoạn: tháng 3 thu Liberica, tháng 10 thu Arabica, đến tháng 7 năm sau mới có thành phẩm rang xay hoàn chỉnh. Cách làm này không chỉ gối vụ hiệu quả, mà còn tối ưu chất lượng hạt cà phê.

Thành Tựu Vang Dội Và Khát Vọng Vươn Xa

Nhờ sự đoàn kết, chia sẻ kiến thức và đam mê, hành trình cà phê đặc sản Khe Sanh ghi dấu ấn trên bản đồ cà phê Việt Nam và quốc tế.

• Giá bán tăng: Nhiều hộ khẳng định cà phê tươi có thể đạt 12.000 – 12.500 đồng/kg, thay vì chỉ vài nghìn đồng như trước.
• Chinh phục thị trường thế giới: Cà phê Khe Sanh, bao gồm cả Arabica và Liberica, đã xuất hiện trong các bộ sưu tập cà phê xuất sắc.
• Lan tỏa tinh thần khởi nghiệp: Nhiều nông dân trẻ, sau khóa học chế biến, tiếp tục theo đuổi đam mê với hương vị cà phê độc đáo của quê nhà.

Như lời một nhà vườn từng thổ lộ:

“Tôi quyết tâm làm cà phê chất lượng cao để giá thành xứng đáng. Nếu quá khó khăn, tôi trồng xen rừng, khi giá cà phê tốt thì thu cà phê, còn giá thấp tôi vẫn có thu nhập khác.”

Đó chính là biểu tượng cho ý chí vươn lên của người dân Khe Sanh: đổi mới, sáng tạo và quyết tâm. Họ đã chứng tỏ rằng, dù xuất phát từ khó khăn, nông sản địa phương vẫn có thể toả sáng nếu đi đúng hướng. Và với những hạt cà phê đầy tâm huyết, Khe Sanh đang dần khẳng định vị thế, vươn lên thành thương hiệu cà phê đặc sản đáng tự hào của Việt Nam trên thị trường quốc tế.