Từ F99 đến sữa giả HIUP: Cú ngã của Hoàng Quang Thịnh và giấc mơ startup tan vỡ

Từ một startup nông nghiệp công nghệ từng được kỳ vọng trở thành “Unicorn” đầu tiên của Việt Nam, F99 đã khép lại hành trình trong một scandal thực phẩm giả có quy mô lớn nhất từng được phát hiện. Nhà sáng lập Hoàng Quang Thịnh từng được tung hô là người trẻ dấn thân vì nông dân, giờ đang đối mặt với hai tội danh hình sự. Một giấc mơ đẹp, một cú ngã đau, và những bài học còn nóng hổi cho cộng đồng startup Việt.

Khởi đầu với lý tưởng: Một startup vì người nông dân

Năm 2019, Hoàng Quang Thịnh sinh năm 1990, tốt nghiệp Đại học Kinh tế Quốc dân thành lập F99 với mục tiêu “kết nối trực tiếp người nông dân với người tiêu dùng, loại bỏ trung gian, giải quyết tình trạng được mùa mất giá”. Trong bối cảnh ngành nông nghiệp Việt Nam thiếu kênh tiêu thụ minh bạch, F99 nhanh chóng thu hút sự chú ý.

Sản phẩm chính ban đầu là ứng dụng F99, nơi người dùng có thể đặt mua trái cây sạch từ vùng trồng, vận chuyển bằng hệ thống logistics lạnh do startup này tự triển khai. Chỉ sau chưa đầy một năm, F99 trở thành thương vụ đầu tư đầu tiên của quỹ Do Ventures, nhận về 20 tỷ đồng (~900.000 USD) trong vòng gọi vốn seed vào tháng 10/2020.

Tăng trưởng thần tốc và giấc mơ Unicorn

Kết quả ban đầu ấn tượng: theo Shark Dzung Nguyễn, Giám đốc Do Ventures doanh thu của F99 tăng hơn 3.600% chỉ trong vòng một tháng sau đầu tư. Startup này đạt điểm hòa vốn sau chưa đầy 10 tháng hoạt động.

Hoàng Quang Thịnh không giấu tham vọng: “Unicorn không chỉ là tiền. Nếu F99 thành công, nghĩa là chúng tôi đã giúp nông dân sống ấm no.”

Thời điểm 2021, trên các nền tảng truyền thông xã hội, cụm từ #F99KhátVọngUnicorn xuất hiện dày đặc. Truyền thông gọi F99 là “ngôi sao mới của agritech Việt Nam”. Mô hình bán hàng trực tiếp (B2C) được đánh giá là tiên phong, có khả năng mở rộng ra toàn quốc.

Xoay trục mô hình và sự im lặng dần phủ bóng

Tuy nhiên, mô hình B2C sớm bộc lộ điểm yếu: chi phí marketing cao, tỷ lệ giữ chân khách thấp, biên lợi nhuận mỏng. F99 nhanh chóng xoay sang mô hình B2B, tập trung xây dựng chuỗi F99 Shop (bán sỉ trái cây cho các cửa hàng lẻ).

Chiến lược này giúp tiết giảm chi phí, nhanh chóng đạt 500 điểm bán tại Hà Nội. Nhưng đồng thời, F99 rời xa mô hình “xóa bỏ trung gian” như ban đầu. Nó dần trở thành một bên thu mua, tương tự các thương lái lớn mà họ từng muốn thay thế.

Đáng chú ý, từ cuối năm 2022, Do Ventures không còn công khai F99 trong danh mục đầu tư chính thức, cũng không nhắc đến trong các báo cáo định kỳ. F99 không gọi được vòng vốn mới, không mở rộng quy mô người dùng, và không còn phát hành bản cập nhật sản phẩm.

Bước ngoặt đen tối: Từ F99 đến Z Holding và sữa HIUP

Năm 2023, F99 được đưa vào một hệ sinh thái mới mang tên Z Holding, do chính Hoàng Quang Thịnh sáng lập. Hệ sinh thái này gồm hàng loạt công ty như F2B, Limcoza, Cohafa, Nature Made, Alama… hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm chức năng, dược phẩm và thương mại điện tử.

Thay vì là startup nông nghiệp công nghệ, F99 trở thành một trong nhiều pháp nhân phục vụ vận hành của Z Holding. Trong khi đó, công ty con Nature Made sản xuất dòng sữa dinh dưỡng trẻ em mang tên HIUP 27, được phân phối qua hệ thống của Alama.

Tháng 6/2025, Bộ Công an khởi tố vụ án sản xuất sữa HIUP giả. Các mẫu kiểm nghiệm cho thấy sản phẩm không đúng thành phần đã công bố, không đủ chất dinh dưỡng như quảng cáo, vi phạm nghiêm trọng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Doanh thu toàn hệ sinh thái Z Holding từ sản phẩm HIUP 27 lên tới 6.700 tỷ đồng, trong khi sổ sách kế toán có dấu hiệu bị làm giả, hai hệ thống số liệu được vận hành song song.

Bị bắt, khởi tố và kết thúc của một giấc mơ

Ngày 19/6/2025, Hoàng Quang Thịnh bị bắt, bị khởi tố về hai tội danh:

• Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm
• Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng

Theo điều tra, Thịnh giữ vai trò chỉ đạo toàn bộ hệ thống từ sản xuất, công bố hồ sơ giả, đến tổ chức kế toán hai sổ để trốn thuế và che giấu doanh thu. F99, từng là nơi anh tuyên bố sẽ giúp nông dân thay đổi cuộc đời – giờ chỉ còn là một pháp nhân trong mạng lưới pháp lý phức tạp.

PitchBook, nền tảng theo dõi dữ liệu startup toàn cầu đánh dấu F99 đã “out of business” vào tháng 5/2025.

Những bài học cay đắng

Hành trình của F99 và Hoàng Quang Thịnh là một bi kịch tiêu biểu của một startup khởi đầu bằng lý tưởng, nhưng trượt dần về phía tốc độ tăng trưởng và quyền lực hệ thống. Những điểm sáng ban đầu như gọi vốn khủng, tốc độ tăng trưởng ấn tượng, hay tinh thần khởi nghiệp vì nông dân… giờ đây trở thành các dòng tiểu sử đối lập với hồ sơ bị can.

F99 thất bại không chỉ vì sản phẩm không còn phù hợp. Nó thất bại vì mất đi nền tảng đạo đức, thứ không nhà đầu tư nào có thể kiểm soát nếu người sáng lập quyết định đánh cược.

Không startup nào có thể khởi đầu mà không phạm sai lầm. Nhưng có những sai lầm không thể sửa. Và có những tham vọng, nếu không được kiểm soát bằng giá trị cốt lõi và sự trung thực, sẽ dẫn người ta từ giấc mơ cải thiện xã hội… đến chốn lao lý.