“Người mở đường”: Ông Johnathan Hạnh Nguyễn và hành trình 40 năm kiến tạo sân chơi mới cho kinh tế tư nhân Việt Nam

Từ chuyến bay “một đi không chắc trở lại” năm 1985 đến tham vọng xây trung tâm tài chính tầm khu vực, doanh nhân Johnathan Hạnh Nguyễn kiên định với sứ mệnh khai phá, mở cửa và nâng tầm kinh tế tư nhân Việt Nam suốt bốn thập kỷ.

Tháng 4/1985, vị thanh tra tài chính đang có cuộc sống ổn định ở Mỹ đột ngột nhận điện thoại từ Văn phòng Việt Nam tại Manila. Ông được mời “về thăm quê hương” và nhanh chóng hiểu rằng chuyến đi ấy không chỉ là phép thử cảm xúc.

“Tôi đứng giữa hai lựa chọn: hoặc tiếp tục cuộc đời an nhàn tại Mỹ, hoặc về Việt Nam trong bối cảnh cấm vận ngặt nghèo. Cuối cùng, tôi chọn Tổ quốc – dù phải để vợ con ở lại Philippines trong lo lắng, ông nhớ lại.”

Chuyến trở về đầu tiên suýt kết thúc trong bi kịch khi hai con ông sốt xuất huyết, thiếu thuốc hạ sốt. Cảnh tượng một đứa trẻ bên giường bệnh cạnh qua đời vì không được điều trị đã khiến ông “rưng rưng nước mắt” và càng thôi thúc phải hành động.

Mở Đường Bay: Cú Hích Cho Giao Thương Thời Cấm Vận

Để phá thế cô lập, Chính phủ giao ông nhiệm vụ mở đường bay quốc tế đầu tiên tới Philippines. Không hộ chiếu ngoại giao, không ngân sách nhà nước, ông mang duy nhất tấm thẻ ngành hàng không và… lòng quả cảm.

Ông kể: “Tôi một mình cầm thư tay vào dinh tổng thống Philippines, nếu bị giữ cũng đành chịu. Nhưng may mắn, Tổng thống Corazon Aquino phê duyệt ngay giấy phép đáp chỉ sau vài phút.”

Khi chuyến bay đầu tiên hạ cánh Tân Sơn Nhất, khoang hàng chật thuốc men cứu trợ nhưng chiều ngược lại trống rỗng. Ông bao trọn chi phí, chấp nhận lỗ 5 triệu USD – tương đương 500 căn hộ quận 1 lúc bấy giờ – chỉ để duy trì tuyến vận tải nhân đạo.

Chuyện “cua Đồng Tháp chạy khắp sân bay Manila” vì đóng gói thô sơ là bài học đầu tiên về xuất khẩu, nhưng cũng đánh dấu mốc thương mại nông sản Việt Nam bước ra thế giới.

Kiến Tạo Hệ Sinh Thái Doanh Nghiệp: Từ Sông Mây Đến Khách Sạn 5 Sao

Nhận thấy hàng triệu lao động cần việc, ông khởi xướng chuỗi nhà máy mây tre xuất khẩu tại Khánh Hòa (1992). Ông cấp máy móc, bao tiêu sản phẩm, thậm chí “cho luôn nhà xưởng” sau khi dự án ổn định. Hàng trăm container sông mây, dây khố kéo mang về ngoại tệ đầu tiên cho địa phương.

Tiếp đó, ông xây khách sạn Nha Trang Lodge, mở đầu làn sóng đầu tư du lịch tư nhân. Trước khi Luật Doanh nghiệp (2000) ra đời, Liên Thái Bình Dương đã sở hữu 12/18 giấy phép FDI đầu tiên của TP.HCM, góp phần đặt nền móng cho môi trường kinh doanh mở cửa.

Theo số liệu Bộ KH‑ĐT, giai đoạn 1991‑1995, FDI vào Việt Nam tăng gấp 14 lần, trong đó nhóm dự án hạ tầng – dịch vụ do khu vực tư nhân dẫn dắt chiếm hơn 30 %. Liên Thái Bình Dương là một trong những “đầu tàu” hiếm hoi thời kỳ đó.

Tầm Nhìn 2025: Trung Tâm Tài Chính Và Khu Mua Sắm Miễn Thuế

Khi kinh tế tư nhân đã vững, ông chuyển sang bài toán vốn dài hạn. Dự án trung tâm tài chính TP.HCM được ông vận động suốt 9 năm, nhận cam kết 10 tỷ USD vốn “đại bàng” từ nhóm tỷ phú Mỹ – trong đó có cựu Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross.

“Nếu trung tâm tài chính thành hình, lãi vay chỉ 2,5‑3 %/năm, Việt Nam sẽ giải toả nút thắt vốn đầu tư công, metro hay cao tốc không còn đội vốn,” ông phân tích.

Song song, khu hàng hiệu miễn thuế (Free‑Retail) dự kiến hút 5‑10 triệu du khách, doanh thu 50 tỷ USD/năm. Ông nhấn mạnh, Việt Nam “đừng bỏ lỡ cơ hội biến TP.HCM thành ‘Singapore mới’ trước khi khu vực vào cuộc”.

Bài Toán Thế Hệ: Bàn Giao Quyền Lực, Giữ Lửa Sáng Tạo

Ở tuổi 70, ông đã lên kế hoạch rút lui trong 5 năm tới, giao tập đoàn Liên Thái Bình Dương cho vợ – bà Lê Hồng Thủy Tiên – và ba người con.

“Tôi hạnh phúc vì gia đình trị đúng nghĩa: cha nói, con nghe, vợ thực thi. Kỷ luật thép nhưng tràn đầy yêu thương”, ông cười.

Năm 2023, ACFC – công ty con phụ trách phân phối thời trang – đã nâng danh mục lên 70 thương hiệu, doanh thu tăng hai chữ số. Henry Nguyễn điều hành mảng bán lẻ Philippines, còn Louis và Lis phụ trách hàng xa xỉ tại Việt Nam.

Giới quan sát cho rằng, bài học “đào tạo kế thừa” của ông Hạnh là ví dụ hiếm hoi ở doanh nghiệp gia đình châu Á, khi quyền lực chuyển giao sớm và có lộ trình.

Khép lại, ông nhấn mạnh: “Một ông già 75 tuổi còn dám mơ lớn, tại sao bạn 34 tuổi lại không?” Đặt lợi ích quốc gia lên trên, rồi đến doanh nghiệp và cuối cùng mới là cá nhân – đó là kim chỉ nam ông theo đuổi suốt 40 năm.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu kinh tế tư nhân đóng góp 60 % GDP vào 2030, những “người mở đường” như ông Hạnh Nguyễn vẫn cần thiết: họ không chỉ tạo việc làm, nộp ngân sách mà còn truyền cảm hứng dám nghĩ lớn cho lớp doanh nhân kế tiếp.