Thực phẩm tương lai: Cuộc cách mạng nông nghiệp mới để giải cứu hành tinh

Biến đổi khí hậu không chỉ đến từ khói nhà máy hay xe cộ, mà thực phẩm cũng là một trong những nguyên nhân lớn nhất gây ra hiệu ứng nhà kính, chiếm tới 34% tổng lượng khí thải toàn cầu. Nông nghiệp truyền thống cần một cuộc cách mạng để bảo vệ hành tinh, đảm bảo an ninh lương thực và hướng đến một hệ thống bền vững hơn.

Thực Phẩm – “Thủ Phạm” Lớn Của Biến Đổi Khí Hậu

Nhiều người vẫn nghĩ rằng biến đổi khí hậu chủ yếu đến từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Project Drawdown, hệ thống thực phẩm và nông nghiệp hiện nay là nguyên nhân lớn thứ hai, chỉ sau nhiên liệu hóa thạch.

Mỗi ngày, chúng ta đều phải đưa ra hàng trăm quyết định liên quan đến thực phẩm: Ăn gì? Thực phẩm đó có ngon không? Có lành mạnh không? Nhưng một câu hỏi quan trọng hơn cần được đặt ra: “Thực phẩm này có tác động gì đến hành tinh?“

Các chuyên gia môi trường cho biết, tổng lượng khí thải nhà kính từ thực phẩm đến từ các yếu tố sau:

• Phá rừng để mở rộng đất canh tác (chiếm 11% tổng lượng khí thải toàn cầu, cao hơn cả lượng khí thải của toàn bộ nền kinh tế Mỹ).
• Chăn nuôi gia súc, đặc biệt là bò, gây phát thải khí metan – loại khí có khả năng làm nóng Trái Đất cao gấp 25 lần CO₂.
• Phương pháp canh tác công nghiệp lạm dụng phân bón hóa học, phá vỡ cấu trúc đất.
• Sản xuất lúa gạo, cũng phát thải một lượng lớn khí metan.

Jonathan Foley, nhà khoa học môi trường tại Project Drawdown, chia sẻ: “Khi nhìn vào dữ liệu, chúng ta thấy rằng hệ thống thực phẩm đang chiếm một phần khổng lồ trong tổng lượng phát thải khí nhà kính. Chúng ta không thể giải quyết biến đổi khí hậu nếu không thay đổi cách sản xuất và tiêu thụ thực phẩm.”

Nông Nghiệp Cần Một Cuộc Cách Mạng Mới

Lịch sử đã chứng kiến cuộc Cách mạng Nông nghiệp lần thứ nhất, khi con người từ săn bắt – hái lượm chuyển sang canh tác, tạo nền tảng cho nền văn minh hiện đại. Tuy nhiên, phương thức canh tác cũ nay đã không còn phù hợp.

Hiện nay, khoảng 40% diện tích đất toàn cầu được sử dụng để trồng trọt và chăn nuôi. Việc tiếp tục mở rộng nông nghiệp sẽ chỉ dẫn đến phá rừng, cạn kiệt tài nguyên nước và mất cân bằng sinh thái.

Theo Liên Hợp Quốc, đến năm 2050, dân số thế giới sẽ đạt 9,7 tỷ người. Để đảm bảo lương thực cho tất cả mọi người mà không phá hủy hành tinh, chúng ta cần một Cuộc Cách Mạng Nông Nghiệp Mới, tập trung vào:

• Tối ưu hóa đất canh tác hiện có, không mở rộng thêm diện tích rừng bị phá.
• Phát triển các phương pháp canh tác bền vững, giảm khí thải và bảo vệ đất đai.
• Cải thiện chuỗi cung ứng thực phẩm, giảm thất thoát và lãng phí thực phẩm.

Sam Kass, cựu bếp trưởng Nhà Trắng, nhận định: “Chúng ta không thể tiếp tục cách canh tác cũ, vốn gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường. Nếu không thay đổi ngay hôm nay, trong vài thập kỷ tới, chúng ta có thể không còn đủ thực phẩm để nuôi sống nhân loại.”

Những Giải Pháp Cần Được Thực Hiện

1. Giảm Tiêu Thụ Thịt Động Vật

Thịt động vật, đặc biệt là bò, có mức phát thải cao nhất trong tất cả các loại thực phẩm. Việc chuyển sang chế độ ăn giàu thực vật hơn có thể giúp giảm đáng kể lượng khí thải.

Theo nghiên cứu của Đại học Oxford, nếu toàn cầu giảm tiêu thụ thịt xuống còn một bữa/tuần, lượng phát thải có thể giảm tới 49%.

Pinky Cole, nhà sáng lập chuỗi nhà hàng thuần chay nổi tiếng tại Atlanta, cho biết: “Vegan không nhất thiết phải là một lựa chọn khắc khổ. Tôi muốn biến nó thành một xu hướng hấp dẫn, vui vẻ, để ai cũng muốn thử.”

2. Hạn Chế Lãng Phí Thực Phẩm

Theo FAO, mỗi năm, thế giới lãng phí gần 40% lượng thực phẩm sản xuất ra, tương đương với lượng thực phẩm mà cả châu Phi tiêu thụ. Lãng phí thực phẩm không chỉ gây thất thoát tài nguyên mà còn dẫn đến lượng phát thải khổng lồ từ quá trình phân hủy rác hữu cơ.

Jasmine Crowe, CEO của công ty Goodr, chia sẻ: “Chúng ta không thiếu thực phẩm – chúng ta chỉ thiếu hệ thống phân phối hợp lý. Thay vì bỏ đi, thực phẩm dư thừa có thể được chuyển đến những người cần nó.”

3. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Nông Nghiệp

Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác động môi trường từ sản xuất thực phẩm. Một số giải pháp tiên tiến đang được thử nghiệm bao gồm:

• Thịt nuôi cấy trong phòng thí nghiệm – sản xuất thịt từ tế bào động vật mà không cần chăn nuôi.
• Nông nghiệp tái sinh – phương pháp canh tác bền vững giúp cải thiện độ màu mỡ của đất.
• Trang trại thẳng đứng – trồng rau trong đô thị với lượng nước và đất tối thiểu.
• Ứng dụng AI và robot để giám sát mùa vụ, tối ưu hóa sản lượng.

Đã Đến Lúc Hành Động

Cuộc khủng hoảng thực phẩm và biến đổi khí hậu không còn là chuyện xa vời. Những thay đổi nhỏ trong thói quen ăn uống hàng ngày của mỗi người có thể tạo ra tác động lớn:

• Ăn nhiều thực phẩm có nguồn gốc thực vật hơn
• Giảm tiêu thụ thịt, đặc biệt là thịt bò
• Hạn chế lãng phí thực phẩm, lưu trữ thực phẩm thông minh hơn
• Hỗ trợ các phương pháp sản xuất thực phẩm bền vững

Cải thiện hệ thống thực phẩm không chỉ giúp bảo vệ hành tinh mà còn đảm bảo an ninh lương thực cho thế hệ tương lai. Và điều quan trọng nhất – mọi người đều có thể góp phần vào sự thay đổi này ngay từ bữa ăn hôm nay.