Thực phẩm giả – “Vòi bạch tuộc” ăn mòn sức khỏe và tài chính người tiêu dùng toàn cầu

Nhiều người tiêu dùng vẫn nghĩ những món hàng họ mua ở siêu thị là an toàn. Tuy nhiên, đằng sau vỏ bọc nhãn mác và bao bì hào nhoáng lại là một thế giới của thực phẩm giả, lừa đảo, và gian lận nguy hiểm đến sức khỏe. Từ dầu ô liu, hải sản đến phô mai, không phải tất cả đều là những gì mà chúng ta nghĩ.

Vậy thực phẩm giả đã “leo” lên kệ hàng của chúng ta như thế nào? Cùng tìm hiểu về một vấn đề toàn cầu đang tiêu tốn hàng tỷ USD mỗi năm.

Vấn Đề Của Gian Lận Thực Phẩm Trên Toàn Cầu

Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), gian lận thực phẩm – hay còn gọi là lừa đảo về thực phẩm có động cơ kinh tế (EMA) – là khi một sản phẩm được bán dưới dạng cao cấp nhưng bị trộn lẫn hoặc thay thế bằng những thành phần rẻ tiền hơn. Gian lận này gây ra thiệt hại không nhỏ cho người tiêu dùng và cả ngành thực phẩm toàn cầu, với chi phí ước tính lên tới 40 tỷ USD mỗi năm. Các số liệu từ Hiệp hội Các nhà sản xuất hàng tiêu dùng Hoa Kỳ cho thấy rằng có đến 10% thực phẩm thương mại bị gian lận.

Không chỉ dừng lại ở vấn đề kinh tế, gian lận thực phẩm còn tác động nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. “Khi chúng ta tiêu thụ những sản phẩm đã bị làm giả, không chỉ là mất tiền mà còn có thể mất sức khỏe,” Larry Olmstead, tác giả cuốn Real Food, Fake Food (Thực Phẩm Thật, Thực Phẩm Giả) chia sẻ.

Điểm Mặt Những “Kẻ Gian Lận” Phổ Biến

Dầu ô liu và hải sản là hai trong số những mặt hàng dễ bị gian lận nhất do giá trị cao và khó phân biệt. Dầu ô liu “extra virgin” thường bị pha trộn với dầu rẻ tiền và vẫn được gắn nhãn là “100% nguyên chất”. Theo khảo sát của FDA, nhiều loại dầu ô liu bán trên thị trường đã được pha trộn với dầu rẻ tiền như dầu hạt cải và nhuộm màu xanh lá để trông giống như dầu nguyên chất.

Phô mai Parmesan cũng là một “nạn nhân” của gian lận thực phẩm. Năm 2016, sản phẩm phô mai Parmesan “100% nguyên chất” của hãng Castle Cheese bị phát hiện có chứa phô mai khác và cellulose – một chất độn làm từ gỗ. Các sản phẩm gian lận này không chỉ gây tổn hại kinh tế mà còn khiến người tiêu dùng lo lắng về chất lượng thực phẩm.

Trong lĩnh vực hải sản, tỉ lệ thay thế lên tới mức báo động. Một báo cáo của FDA cho biết rằng hải sản nhập khẩu chiếm đến 85% lượng tiêu thụ ở Mỹ, nhưng chỉ có 2% trong số đó được kiểm tra an toàn. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho gian lận, khi các loại cá rẻ tiền được thay thế cho những loại cá đắt đỏ hơn.

“Chúng tôi không có cách nào biết chắc liệu cá mình mua có thật sự là cá đỏ đắt tiền hay chỉ là cá trắng bình dân,” một đầu bếp nổi tiếng chia sẻ.

Những Con Số Biết Nói

Gian lận thực phẩm là một vấn đề toàn cầu đã kéo dài hàng thế kỷ, nhưng trong thời đại hiện đại, vấn đề này trở nên tinh vi và phức tạp hơn. Một khảo sát gần đây của FDA cho thấy, khoảng 16% các vụ gian lận là do pha loãng hoặc thay thế thành phần, và thêm 14% khác liên quan đến việc sử dụng chất độn không phải thực phẩm. Trong thời gian đại dịch, gian lận nhãn mác đã tăng lên 21% do chuỗi cung ứng bị gián đoạn, tạo điều kiện cho những kẻ gian lận trục lợi.

Vì Sao Thực Phẩm Giả Vẫn Tràn Lan?

Luật pháp Hoa Kỳ có nhiều quy định nghiêm ngặt để bảo đảm an toàn thực phẩm, từ Đạo luật Thanh tra Thịt năm 1906 đến Luật Hiện đại hóa An toàn Thực phẩm (FSMA) năm 2011. Tuy nhiên, các biện pháp phòng ngừa vẫn chưa đủ để ngăn chặn hoàn toàn các hành vi gian lận. Theo FDA, trách nhiệm của họ là bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, nhưng việc giám sát nhãn mác lại nằm ngoài phạm vi của họ.

“Nhiệm vụ của chúng tôi là đảm bảo thực phẩm không gây hại, nhưng việc giám sát gian lận thì khó hơn vì các kẻ gian lận rất tinh vi,” một đại diện của FDA giải thích.

Làm Sao Để Người Tiêu Dùng Tự Bảo Vệ?

Người tiêu dùng có thể tự bảo vệ mình khỏi gian lận thực phẩm bằng cách lưu ý một số điều khi mua sắm:

1. Xác định loại sản phẩm: Những sản phẩm dễ bị làm giả như dầu ô liu, mật ong, và gia vị đắt tiền thường là mục tiêu của gian lận.
2. Chất lượng sản phẩm: Nếu không thể phân biệt được chất lượng sản phẩm, bạn dễ bị đánh lừa. “Ví dụ, tôi không thể phân biệt một chai scotch $50 với một chai $5000,” một chuyên gia nói.
3. Nhà cung cấp đáng tin cậy: Lựa chọn các nhà bán lẻ uy tín và đọc kỹ các thông tin trên bao bì sản phẩm.
4. Mua hàng trực tuyến một cách cẩn thận: Các trang web uy tín có thể giảm nguy cơ mua phải hàng giả.
5. Phản hồi khi phát hiện vấn đề: Nếu sản phẩm có dấu hiệu bị làm giả, hãy báo cáo với cơ quan chức năng hoặc cửa hàng nơi mua sản phẩm.

Tương Lai Của Thực Phẩm Giả

Việc phát hiện và ngăn chặn gian lận thực phẩm không phải là nhiệm vụ dễ dàng, nhưng các cơ quan quản lý trên toàn thế giới đang nỗ lực để cải thiện quy trình giám sát. Hiệp hội Dược điển Hoa Kỳ đã đưa ra một khung hướng dẫn để giúp các tổ chức và công ty phát hiện nguy cơ trong chuỗi cung ứng, từ đó giảm thiểu khả năng xảy ra gian lận.

Trong khi đó, người tiêu dùng có vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và lựa chọn sản phẩm kỹ lưỡng hơn để bảo vệ sức khỏe và tài chính. Gian lận thực phẩm có thể không phải là mối đe dọa dễ thấy, nhưng với sự cảnh giác và hợp tác của người tiêu dùng, chúng ta có thể tạo nên một thị trường an toàn và minh bạch hơn.

Vấn đề gian lận thực phẩm sẽ tiếp tục là một thách thức lớn trong nhiều năm tới, nhưng nếu ngành công nghiệp thực phẩm và người tiêu dùng cùng nhau “giám sát”, chúng ta sẽ không chỉ có thực phẩm an toàn hơn mà còn là một thị trường công bằng hơn cho tất cả mọi người.

Nguồn: CNBC