Làng thêu ren Thanh Hà: Hơn 100 năm giữ gìn nét tinh hoa thủ công Việt

Làng thêu ren Thanh Hà (Hà Nam) với lịch sử hơn 100 năm, nổi danh nhờ kỹ thuật thêu tinh xảo và sản phẩm đa dạng. Dù đối mặt với thách thức thị trường, làng nghề vẫn bền bỉ phát triển, xuất khẩu ra quốc tế và kết hợp với du lịch để bảo tồn giá trị truyền thống.

Hành Trình 100 Năm Giữ Gìn Nghệ Thuật Thêu Tay

Nhắc đến các làng nghề thêu ren truyền thống ở Đồng bằng Bắc Bộ, không thể không nhắc tới làng thêu ren Thanh Hà (xã Thanh Hà, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam). Với hơn một thế kỷ bền bỉ phát triển, làng nghề này không chỉ là nơi lưu giữ nét đẹp tinh xảo của nghề thêu tay, mà còn là minh chứng cho sự sáng tạo và kiên cường của người dân nơi đây.

Theo các bậc cao niên trong làng, nghề thêu ren xuất hiện tại Thanh Hà vào khoảng năm 1893. Ban đầu, nghề chỉ phát triển tại hai thôn An Hòa và Hòa Ngãi. Nhưng với sự khéo léo và sáng tạo không ngừng của người dân, nghề thêu nhanh chóng lan rộng ra toàn xã, trở thành nguồn thu nhập chính cho nhiều hộ gia đình.

Nghệ Thuật Thêu Tay Đỉnh Cao: Tinh Xảo Trong Từng Đường Kim Mũi Chỉ

Sản phẩm thêu tay Thanh Hà nổi bật nhờ sự đa dạng và tính thẩm mỹ cao. Từ những bức tranh thêu trang trí đến các sản phẩm phục vụ sinh hoạt như khăn bàn, ga gối, túi thêu… đều được chăm chút tỉ mỉ. Kỹ thuật thêu truyền thống như thêu độn, thêu lướt vặn, thêu bỏ bạt được gìn giữ và phát triển. Đặc biệt, những kỹ thuật phức tạp như thêu hai mặt, thêu chỉ bóng, chỉ mịn… đã trở thành “dấu ấn vàng” của làng nghề.

Chị Nguyễn Thị Hoa, một nghệ nhân làng thêu, chia sẻ: “Thêu hai mặt đòi hỏi người thợ phải cẩn thận và tỉ mỉ. Chỉ cần một sai sót nhỏ, cả bức thêu sẽ mất đi sự hoàn hảo.”

Sức Sống Mãnh Liệt Của Làng Nghề Qua Thời Gian

Giai đoạn thịnh vượng nhất của làng nghề rơi vào những năm 1980. Khi ấy, khắp xã Thanh Hà nhộn nhịp với hàng nghìn khung thêu hoạt động ngày đêm. Theo ông Hoàng Ngọc Tuyên, một nghệ nhân thêu có hơn 40 năm gắn bó với nghề: “Những năm 80, tối nào cũng thấy đèn sáng ở các xưởng thêu. Cả xã có trên 80% hộ gia đình làm nghề, tạo ra không khí sôi nổi chưa từng có.”

Tuy nhiên, những năm gần đây, trước sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm thêu máy công nghiệp, làng nghề rơi vào tình trạng khó khăn. Sản phẩm thêu tay tuy đẹp nhưng mất nhiều thời gian và chi phí cao hơn, khiến khách hàng trong nước e ngại.

Bước Chuyển Mình Đầy Sáng Tạo: Đưa Sản Phẩm Vươn Ra Thế Giới

Không chấp nhận “chết lặng” trước thời cuộc, người dân Thanh Hà đã tìm ra hướng đi mới: xuất khẩu sản phẩm ra thị trường quốc tế. Nhận thấy thị trường châu Âu đặc biệt ưa chuộng các sản phẩm thêu tay tinh xảo, anh Phạm Sĩ Minh – một người con của làng nghề – đã tiên phong kết nối, giới thiệu sản phẩm Thanh Hà đến các thị trường khó tính này.

“Để xuất khẩu được sang châu Âu, chúng tôi phải thay đổi rất nhiều: từ nguyên liệu chỉ nhập từ Pháp, vải từ Ý, đến quy trình sản xuất khép kín, đạt tiêu chuẩn ISO.” – anh Minh cho biết.

Nhờ đó, sản phẩm thêu ren Thanh Hà không chỉ vượt qua thách thức trong nước mà còn khẳng định được giá trị trên thị trường quốc tế. Việc xuất khẩu giúp nâng cao thu nhập cho nghệ nhân, đồng thời bảo vệ và phát triển nghề thêu truyền thống.

Hiện Đại Nhưng Không Đánh Mất Truyền Thống

Để thích ứng với nhu cầu thị trường, các hộ sản xuất tại Thanh Hà đã đầu tư máy móc hiện đại. Sự kết hợp giữa thêu tay và thêu máy giúp giảm thời gian sản xuất, tối ưu chi phí mà vẫn giữ được vẻ đẹp tinh xảo của sản phẩm.

Theo thống kê năm 2022, toàn xã có khoảng 500 khung thêu, 30 hộ sản xuất giặt là, in ấn cùng nhiều nghệ nhân và thợ giỏi được tỉnh Hà Nam công nhận. Việc phát triển song song giữa thêu tay truyền thống và thêu máy hiện đại không chỉ giúp làng nghề tồn tại mà còn tạo thêm nhiều việc làm cho người dân địa phương.

Du Lịch Làng Nghề: Hướng Đi Mới Cho Thêu Ren Thanh Hà

Không chỉ phát triển sản xuất, làng thêu ren Thanh Hà còn đang hướng tới kết hợp với du lịch để quảng bá nghề truyền thống. Năm 2021, nghề thêu Thanh Hà đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Chính quyền địa phương đang lên kế hoạch xây dựng các tour du lịch làng nghề, nơi du khách có thể tận mắt chứng kiến quá trình tạo nên những sản phẩm thêu tay tinh xảo.

Ông Nguyễn Văn Tùng, cán bộ văn hóa xã, cho biết: “Chúng tôi mong muốn làng nghề không chỉ phát triển sản xuất mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách, góp phần bảo tồn giá trị truyền thống.

Làng thêu ren Thanh Hà đã trải qua hơn 100 năm với biết bao thăng trầm. Nhưng chính tình yêu nghề, sự sáng tạo không ngừng và khát vọng vươn ra thế giới đã giúp làng nghề này trụ vững. Với sự kết hợp giữa thêu tay truyền thống, công nghệ hiện đại và tiềm năng du lịch, thêu ren Thanh Hà chắc chắn sẽ tiếp tục tỏa sáng, khẳng định vị thế là một trong những làng nghề thủ công truyền thống tiêu biểu của Việt Nam.