Muối Bạc Liêu – Di sản trăm năm và hành trình vươn xa

Muối Bạc Liêu không chỉ là một sản phẩm của thiên nhiên mà còn là di sản văn hóa trăm năm của miền Tây Nam Bộ. Với phương pháp sản xuất thủ công truyền thống kết hợp đổi mới, muối Bạc Liêu đã khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế.

Đặc biệt, Festival nghề Muối Việt Nam 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, đưa nghề muối trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch và kinh tế địa phương.

Muối Bạc Liêu: Hơn Cả Một Sản Phẩm, Đó Là Di Sản

Từ hàng trăm năm trước, vùng đất Bạc Liêu đã nổi tiếng với nghề làm muối trải dài từ thị xã Vĩnh Châu (Sóc Trăng) đến Đầm Dơi (Cà Mau). Địa danh “muối ba thắt” có nguồn gốc từ tên gọi “sông Bát Sắc” (Cửu Long), nơi những cánh đồng muối đã bám biển, bám nghề suốt nhiều thế hệ.

Nằm ở vùng ven biển với đường bờ biển dài 56 km, Bạc Liêu có diện tích sản xuất muối lên đến 2.000 ha, lớn nhất cả nước. Yếu tố thiên thời – địa lợi – nhân hòa đã giúp diêm dân nơi đây tạo ra những hạt muối tinh khiết, đậm vị thiên nhiên.

Trải qua nhiều biến động, nghề muối Bạc Liêu vẫn duy trì phương pháp sản xuất phơi nước dạng tĩnh, gồm bốn công đoạn chính:

• Lấy nước: Chọn thời điểm nước biển có độ mặn cao để dẫn vào ruộng muối.
• Chứa nước: Để nước biển lắng tạp chất trong ao lắng trước khi đưa vào nền ruộng.
• Phơi nước: Tăng nồng độ muối trước khi kết tinh.
• Phơi kết tinh: Hạt muối kết tinh từ 10 – 15 ngày, hoàn toàn dựa vào thời tiết.

Nhằm nâng cao chất lượng, nhiều diêm dân đã ứng dụng phương pháp kết tinh muối trên bạc, giúp hạt muối trắng hơn, tăng sản lượng gấp đôi và đạt tiêu chuẩn muối sạch.

Ông Nguyễn Văn Minh, diêm dân xã Điền Hải, Bạc Liêu chia sẻ: “Trước đây, muối kết tinh trên nền đất có màu trắng xám, giá bán thấp. Nhưng với phương pháp mới, hạt muối trắng tinh, chất lượng cao, giá trị tăng lên đáng kể. Diêm dân chúng tôi rất phấn khởi.”

Di Sản Văn Hóa Phi Vật Thể Và Giá Trị Kinh Tế

Nghề muối Bạc Liêu không chỉ đơn thuần là một nghề mưu sinh mà còn là một di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, được công nhận vào năm 2020. Đặc biệt, hạt muối nơi đây có vị “chút mặn trong ngọt” nhờ dòng nước biển phù sa đặc trưng, làm nên sự khác biệt so với các vùng muối khác ở Việt Nam.

Bạc Liêu hiện có hơn 10 sản phẩm muối được công nhận OCOP (Chương trình Mỗi Xã Một Sản Phẩm), trong đó có:

• Muối tinh chế,
• Muối i-ốt,
• Muối sấy,
• Muối dược liệu,
• Muối ẩm thực cao cấp.

Đây là bước tiến lớn giúp muối Bạc Liêu mở rộng thị trường và nâng cao giá trị thương hiệu.

Festival Nghề Muối Việt Nam 2025 – Dấu Ấn Quan Trọng

Từ ngày 6 – 8/3/2025, Festival Nghề Muối Việt Nam lần đầu tiên đã diễn ra tại TP. Bạc Liêu và huyện Đông Hải, quy tụ 200 gian hàng với nhiều hoạt động hấp dẫn:

• Triển lãm sản phẩm muối và những công cụ làm muối truyền thống.
• Trình diễn các công đoạn sản xuất muối trực tiếp tại cánh đồng muối.
• Hoạt động giao thương, kết nối doanh nghiệp, hợp tác xã và diêm dân.
• Trải nghiệm ẩm thực muối, khám phá các món ăn đặc trưng chế biến từ muối Bạc Liêu.

Ông Trần Hữu Phước, đại diện Ban tổ chức Festival, chia sẻ: “Festival không chỉ giúp quảng bá nghề muối mà còn là cơ hội giúp diêm dân kết nối thị trường, nâng cao giá trị kinh tế của sản phẩm muối Việt Nam.”

Du Lịch Cộng Đồng – Hướng Đi Mới Cho Nghề Muối

Tại ấp Vĩnh Tiến, xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu, một mô hình du lịch cộng đồng kết hợp sản xuất muối đang được triển khai, thuộc chương trình tài trợ của Liên Hiệp Quốc (UNDP).

Mô hình này cho phép du khách:

• Tham quan làng nghề muối và trực tiếp trải nghiệm quy trình làm muối.
• Thưởng thức các sản phẩm chế biến từ muối, như muối dược liệu, muối tắm.
• Tìm hiểu lịch sử nghề muối tại khu trưng bày hiện vật.
• Nghe đờn ca tài tử, một phần không thể thiếu trong văn hóa miền Tây.

Một du khách chia sẻ: “Được trực tiếp làm muối cùng diêm dân là trải nghiệm rất thú vị. Tôi thấy nghề làm muối không chỉ là công việc vất vả mà còn là một nét văn hóa độc đáo đáng được gìn giữ.”

Tương Lai Nghề Muối Bạc Liêu: Bảo Tồn Và Phát Triển

Nghề muối Bạc Liêu đang đứng trước nhiều cơ hội lớn, từ sự kiện Festival đến sự hỗ trợ của các chính sách phát triển. Định hướng đến năm 2030, tỉnh Bạc Liêu quy hoạch 163 ha sản xuất muối kết hợp với du lịch, tạo ra một mô hình kinh tế bền vững.

Những hạt muối Bạc Liêu, kết tinh từ mồ hôi và công sức của biết bao thế hệ diêm dân, không chỉ là một sản phẩm thương mại mà còn là biểu tượng văn hóa của vùng đất phương Nam. Nghề muối không chỉ giữ gìn hương vị truyền thống mà còn vươn xa, góp phần khẳng định vị thế của muối Việt Nam trên thị trường quốc tế.