Làn sóng xanh mở lối: Cơ hội và thách thức cho Doanh nghiệp Việt Nam

Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển mô hình kinh tế thân thiện môi trường thông qua nỗ lực giảm phát thải, tăng trưởng xanh và tận dụng năng lượng tái tạo. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động chuyển đổi sản xuất, tái chế, sử dụng phụ phẩm để thích ứng với biến đổi khí hậu.

Mục Tiêu Giảm Phát Thải Và Trách Nhiệm Của Doanh Nghiệp

Theo cam kết quốc tế, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ giảm 43,5% lượng khí nhà kính. Từ năm 2025, hơn 2.100 doanh nghiệp thuộc các ngành có lượng phát thải cao như thép, xi măng, hóa chất, giấy và năng lượng buộc phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Đặc biệt, áp lực lớn cũng đến từ ngành logistics khi quá trình vận chuyển và kho bãi thải ra lượng CO2 đáng kể.

Việc đánh giá lượng khí thải càng trở nên cấp thiết khi Việt Nam đã cam kết đạt mục tiêu vo vào năm 2050. Trong bối cảnh này, doanh nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu trong nước mà còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ các đối tác thương mại quốc tế.

Theo nhiều chuyên gia, các quy định quốc tế và xu hướng tiêu dùng bền vững là cơ hội để Việt Nam tái cấu trúc nền kinh tế, đặc biệt là khu vực sản xuất. Nếu không kịp thời thích ứng, doanh nghiệp sẽ mất dần vị thế cạnh tranh. Trên thực tế, thị trường châu Âu áp dụng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), đòi hỏi những sản phẩm nhập khẩu phải có chứng nhận phát thải ở mức được kiểm soát.

Một đại diện doanh nghiệp chia sẻ: “Nếu chúng ta không đạt các tiêu chuẩn này, đối tác nước ngoài sẽ từ chối làm việc vì họ ưu tiên đơn vị cùng tầm nhìn chuyển đổi và phát triển bền vững. Đó là lý do ESG và báo cáo bền vững trở thành thước đo quan trọng.”

Sự Cần Thiết Của Chuyển Đổi Xanh

Với làn sóng cam kết mạnh mẽ từ chính phủ, nhiều doanh nghiệp đã từng bước điều chỉnh phương thức sản xuất. Một lý do quan trọng dẫn đến xu thế này là nhu cầu tiếp cận nguồn tín dụng xanh từ chính phủ và các tổ chức quốc tế. Về lâu dài, thay đổi này cũng giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành và gia tăng uy tín.

Bên cạnh đó, khách hàng nước ngoài ngày càng quan tâm đến yếu tố minh bạch, giảm thiểu tác động môi trường. Nếu một doanh nghiệp không bắt kịp, họ sẽ mất thị phần vào tay đối thủ biết tối ưu sản xuất sạch hơn.

Ở tầm vĩ mô, các chính sách hỗ trợ chuyển đổi, khuyến khích ưu đãi thuế và tài chính xanh đang được xúc tiến. Qua đó, Việt Nam hướng đến việc giải quyết đồng thời hai mục tiêu: phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.

Tầm Quan Trọng Của ESG

Xu hướng toàn cầu đòi hỏi doanh nghiệp phải quan tâm đến môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Đây là một trong ba từ khóa quan trọng nhất, được xem như “bộ sườn” để đánh giá mức độ bền vững của mọi hoạt động kinh doanh.

• Môi trường (Environmental): Giảm phát thải CO2, sử dụng năng lượng tái tạo, tiết kiệm tài nguyên và quản lý chất thải hiệu quả.
• Xã hội (Social): Đảm bảo an sinh, tạo việc làm chất lượng, hỗ trợ cộng đồng và duy trì môi trường làm việc an toàn.
• Quản trị (Governance): Minh bạch, quản lý rủi ro và cam kết chuyển đổi xanh.

Tại Việt Nam, 80% doanh nghiệp đã hoặc đang có kế hoạch chuyển đổi xanh, nhưng có đến 34% chưa có chương trình ESG cụ thể và chỉ 22% triển khai ESG một cách toàn diện.

Thúc Đẩy Kinh Tế Tuần Hoàn

Áp lực từ biến đổi khí hậu khiến mô hình kinh tế tuần hoàn – từ khóa quan trọng thứ hai – nổi lên như giải pháp then chốt.

Một ví dụ điển hình là ngành nhựa. Mỗi năm, Việt Nam thải khoảng 1,8 triệu tấn rác nhựa, tương đương 4.000-5.000 tấn/ngày. Từ nhu cầu cấp bách này, nhiều nhà máy đã đầu tư dây chuyền sản xuất nhựa tái sinh, biến những chai PET đã qua sử dụng thành hạt nhựa đạt chuẩn thực phẩm.

Đại diện một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này cho biết: “Chúng tôi thu gom chai nhựa trôi dạt trên sông, ngoài thị trường, rồi xử lý bằng công nghệ châu Âu để tạo ra hạt nhựa chất lượng cao. Từ đó, chúng tôi thổi thành chai mới, khép kín vòng đời nhựa, góp phần giảm thiểu phát thải.”

Cách Mạng Xanh Trong Ngành Dệt May

Ngành dệt may Việt Nam phát thải khoảng 5 triệu tấn CO2 mỗi năm. Để đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế, các doanh nghiệp dệt may bắt đầu lắp đặt hệ thống điện mặt trời trên mái, đầu tư công nghệ tiết kiệm nước và giảm lượng hóa chất sử dụng.

Một doanh nghiệp chia sẻ: “Chúng tôi đầu tư hệ thống năng lượng mặt trời để giảm phụ thuộc lưới điện quốc gia. Bước kế tiếp là trồng thêm cây xanh xung quanh nhà xưởng, đồng thời cải tiến quy trình nhằm cắt giảm khí thải nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả sản xuất.”

Tiềm Năng Từ Năng Lượng Tái Tạo

Việt Nam sở hữu tiềm năng điện gió đạt hơn 500 triệu kW. Theo Ngân hàng Thế giới, đến năm 2035, năng lượng gió có thể cung cấp tới 12% tổng sản lượng điện quốc gia.

Điện mặt trời áp mái cũng cho thấy hiệu quả: Một hệ thống công suất 1kWp cắt giảm khoảng 1,6 tấn CO2 mỗi năm.

Thịt Thực Vật Từ Nguồn Nguyên Liệu Bản Địa

Nhiều doanh nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long đã tận dụng mít non để tạo ra các sản phẩm “thịt” thực vật như bì, chả, hay đồ ăn sẵn.

Một doanh nhân địa phương nói: “Mỗi trái mít không đạt chất lượng hoặc bị cắt bỏ lúc nhỏ đều có thể tận dụng. Chúng tôi chế biến ra các sản phẩm hoàn thiện có tiềm năng xuất khẩu. Vừa giảm lãng phí nông sản, vừa bảo vệ môi trường.”

Việt Nam đang trên hành trình chuyển đổi mạnh mẽ hướng tới nền kinh tế xanh. Đây không chỉ là xu hướng mà còn là yếu tố sống còn, giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững. Những doanh nghiệp tiên phong sẽ nhận được sự ưu ái về vốn, nâng cao vị thế cạnh tranh và chủ động hơn khi đối phó với biến đổi khí hậu.