Cỏ năn tượng: Từ cây mọc dại đến giá trị vàng cho miền Tây Nam Bộ

Tại các ao đầm ven biển thuộc bán đảo Cà Mau, một loài cỏ mọc dại từ lâu đã đóng vai trò như “máy lọc nước tự nhiên” và là nơi trú ngụ lý tưởng cho tôm cua. Đó là cỏ năn tượng – hay còn gọi là cỏ hến. Nhưng không chỉ dừng lại ở vai trò sinh thái, cỏ năn tượng đã trở thành nguồn nguyên liệu quý giá, mở ra sinh kế bền vững cho hàng ngàn hộ dân miền Tây Nam Bộ.

Hành Trình Từ Cỏ Dại Đến Nghề Mỹ Nghệ

Từ năm 2021, hợp tác xã Mỹ Quới ở Sóc Trăng đã tiên phong biến cỏ năn tượng thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ chất lượng cao. Anh Toài, một thành viên hợp tác xã, chia sẻ:

“Lúc đầu, chúng tôi nghĩ rằng cỏ năn tượng già, thường bị bỏ đi, có thể tận dụng làm nguyên liệu thủ công. Chúng tôi bắt đầu thử nghiệm đan, tạo sản phẩm mẫu, và không ngờ rằng nó lại được thị trường ưa chuộng.”

Nhờ đó, những giỏ đựng, sọt trang trí, và sản phẩm nội thất từ cỏ năn tượng không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu sang Mỹ, châu Âu và Úc.

Công Việc Thu Hoạch Cỏ Và Quy Trình Chế Biến

• Đặc điểm sinh trưởng:
  Cỏ năn tượng sinh trưởng quanh năm, nhưng phát triển mạnh nhất vào mùa mưa, từ tháng 5 đến tháng 3 năm sau. Loài cỏ này có thể chịu được độ mặn lên tới 10 phần ngàn, thường chiếm 40-50% diện tích trong các ao nuôi tôm cua quảng canh.
• Quy trình thu hoạch:
  Thu hoạch cỏ năn tượng đòi hỏi sự cần mẫn: người dân phải dầm mình dưới nước, cắt cỏ, bó thành từng búi, sau đó phơi nắng để cỏ khô đạt độ dẻo dai. Theo bà con, trung bình 8kg cỏ tươi sẽ cho ra 1kg cỏ khô, đủ điều kiện để đan các sản phẩm mỹ nghệ.

Anh Linh, một người thu hoạch cỏ, chia sẻ:

“Chúng tôi bắt đầu làm từ sáng sớm, mỗi đội khoảng 5-6 người chia nhau công việc. Dù ngâm mình dưới nước suốt ngày, nhưng ai cũng vui vì có việc làm đều đặn.”

Giá Trị Kinh Tế Và Lợi Ích Xã Hội

Cỏ năn tượng không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn giải quyết việc làm cho nhiều lao động nông nhàn, nhất là phụ nữ và người lớn tuổi.

Chị Nhớ, một thợ đan, vui vẻ kể:

“Tôi làm công việc này tại nhà, mỗi ngày đan được 3-4 sản phẩm, thu nhập khoảng 2 triệu đồng mỗi tuần. Công việc vừa nhẹ nhàng, vừa có thể tranh thủ lo việc gia đình.”

Hiện tại, hợp tác xã Mỹ Quới tiêu thụ khoảng 30 tấn cỏ tươi mỗi ngày, đảm bảo thu nhập ổn định cho người dân vùng Bạc Liêu, Sóc Trăng, và Cà Mau. Ngoài ra, hệ thống thu mua cỏ năn tượng vệ tinh còn mở rộng sang nhiều tỉnh lân cận, giúp bà con có thêm nguồn thu nhập bên cạnh việc nuôi tôm cua.

Hướng Đi Bền Vững Cho Kinh Tế Xanh

Nhờ đặc tính thân rỗng, dễ khô và giữ được màu sắc tự nhiên, cỏ năn tượng trở thành nguyên liệu lý tưởng cho ngành thủ công mỹ nghệ. Sản phẩm từ cỏ năn tượng nổi bật với màu sắc tự nhiên đa dạng, không đồng nhất – một yếu tố được thị trường quốc tế đặc biệt yêu thích.

Bà con nông dân không chỉ được hỗ trợ kỹ thuật, mà còn được đào tạo miễn phí để tự tay tạo ra các sản phẩm tinh xảo.

“Chúng tôi triển khai dạy nghề đến từng nhà, sau đó cung cấp nguyên liệu để bà con gia công tại chỗ. Mỗi sản phẩm hoàn thiện đều được thu mua và đưa vào xuất khẩu,” đại diện hợp tác xã chia sẻ.

Khởi Sắc Từ Những Cánh Đồng Cỏ Năn Tượng

Từ cây mọc dại tưởng chừng vô giá trị, cỏ năn tượng đã “khoác lên mình chiếc áo mới,” trở thành biểu tượng của kinh tế xanh và sinh kế bền vững tại miền Tây Nam Bộ. Đây không chỉ là cơ hội phát triển kinh tế mà còn là cách để người dân bảo vệ và tận dụng tối đa tài nguyên bản địa, mở ra một tương lai đầy triển vọng cho hàng ngàn lao động vùng sâu, vùng xa.

Với đôi bàn tay khéo léo của bà con, từ bến sông hay bên hàng hiên nhà, cỏ năn tượng đang từng bước chinh phục thị trường thế giới, góp phần đưa nét đẹp thủ công Việt Nam vươn xa hơn bao giờ hết.