editor 6 ngày trước

Bão thuế – Lốc thương mại điện tử: Cửa sinh nào cho doanh nghiệp Việt?

Trong lúc bầu trời kinh tế toàn cầu nổi sóng, bão thuế dâng cao còn thương mại điện tử xoáy sâu vào biên lợi nhuận, doanh nghiệp Việt – nhất là khối nhỏ & vừa – đứng trước bài toán sống còn: đổi mình quyết liệt hay bị cuốn phăng khỏi sân chơi.

Điểm Nổ: Hai Cơn Lốc Gặp Nhau Trên Cùng Tọa Độ

“Nếu chúng ta không định vị lại ngay, con thuyền kinh tế sẽ chòng chành giữa đại dương bất định,” ông Phạm Xuân Hòe, nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng, mở đầu cuộc đối thoại. Câu nói vang lên như hồi chuông báo động: một bên là làn sóng thuế quan mới do Mỹ và các nền kinh tế lớn kích hoạt, bên kia là cuộc đua chuyển đổi số khiến giá bán lẻ lao dốc không phanh. Khi hai lực này giao thoa, biên an toàn của doanh nghiệp Việt nhanh chóng bị “nghiền” mỏng đến mức báo động.

Bản chất “bão thuế”

Chủ nghĩa bảo hộ quay lại mạnh mẽ; đàm phán đa phương co lại nhường chỗ cho song phương “mặc cả sòng phẳng”.
Hơn 70 % kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đến từ khối FDI; nghĩa là khi thuế tăng, “lá chắn” phòng hộ của doanh nghiệp nội hầu như trống không.
Nguy cơ “trung chuyển hàng” từ bên thứ ba khiến Việt Nam rơi vào tầm ngắm điều tra phòng vệ thương mại.

Lốc xoáy thương mại điện tử

Giá trên sàn giảm theo giờ; doanh nghiệp nội “đốt” biên lợi nhuận để chạy doanh số, cuối cùng… lỗ vẫn hoàn lỗ.
Người tiêu dùng trì hoãn mua sắm, tạo tâm lý giảm phát: chờ giá giảm sâu hơn mới móc ví.
Dữ liệu khách hàng rơi vào tay sàn ngoại, khiến doanh nghiệp mất luôn “quyền đọc vị” thị trường.

Thực Lực: Doanh Nghiệp Việt Đang Đứng Đâu?

Ông Nguyễn Tiến Lập, Luật sư NH Quang & Cộng sự, không né tránh: “Chúng ta phụ thuộc quá nhiều vào bên ngoài, trong khi nội lực quản trị và đổi mới sáng tạo còn yếu.”

Ba lát cắt đau điếng

Cấu trúc “lệch FDI”: 70–73 % xuất khẩu thuộc về doanh nghiệp nước ngoài; doanh nghiệp Việt đóng vai trò vệ tinh gia công, giá trị gia tăng mỏng.
Thiếu đầu tư công nghệ: 60 % doanh nghiệp nhỏ & vừa chỉ làm thương mại–dịch vụ; chưa tới 10 % mạnh dạn rót vốn cho dây chuyền sản xuất hiện đại.
Tổn thương lao động: Nếu 30 % lao động xuất khẩu mất việc vì đơn hàng sụt, sẽ có hàng triệu người “hạ cánh” xuống thị trường nội địa vốn đã chật chội, đẩy chi phí an sinh lên cao.

Góc Máy Doanh Nghiệp: Tiếng Kêu Cứu Từ Sàn Đấu Giá Ảo

Ông Ngô Trung Hưng, Giám đốc Marketing Đại Việt Hương, nói thẳng: “Giá sản phẩm cứ tụt, người bán càng bán càng lỗ. Thị trường nội địa đang giảm phát doanh thu nhưng lạm phát chi phí sinh hoạt – một nghịch lý chết người.”

Bộ đồ 120 000 đ xuống 60 000 đ; lãi gộp bằng 0, doanh nghiệp đóng cửa hàng loạt.
Thu nhập shipper từ 18 triệu xuống 10 triệu; lực lượng giao hàng – mắt xích sống còn của TMĐT – kiệt sức.
4 triệu hộ kinh doanh ăn uống phải tăng giá phở từ 60 000 lên 70 000 đ chỉ để “giữ lửa bếp”, góp phần đẩy CPI thực phẩm đi lên.

Giải Pháp: Bốn Trụ Cột Để Trụ Vững

1. Tái định vị vai trò doanh nghiệp Việt

Không còn “quốc doanh” hay “tư nhân” – chỉ còn “Việt” và “không phải Việt”. Nhà nước cần ưu tiên dòng vốn, đất đai, thuế suất cho khu vực tạo giá trị tại chỗ, thay vì đua ưu đãi FDI không giới hạn.

2. Dựng “lá chắn” dữ liệu

Siết điều kiện sở hữu sàn TMĐT, buộc lưu trữ & xử lý dữ liệu người dùng trong lãnh thổ Việt Nam.
Thành lập Trung tâm Dữ liệu Doanh nghiệp Việt: chia sẻ insight, tránh “chảy máu” big data.

3. Quỹ bảo lãnh – bảo hiểm tín dụng quốc gia

Vốn điều lệ lớn (≥ 50 000 tỷ đ), cấp bảo lãnh 70–80 % cho dự án đầu tư công nghệ của SME.
Kèm bảo hiểm tín dụng để ngân hàng mạnh dạn “bơm” vốn dài hạn.

4. Đổi chiến lược xuất–nhập

Khuyến khích doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài (Mỹ, EU) nhằm chủ động nguồn nguyên liệu, tránh “bẫy trung chuyển”.
Giảm lệ thuộc xuất khẩu đơn thuần; thúc đẩy thị trường 100 triệu dân bằng chương trình “Người Việt dùng hàng Việt – Yêu nước từ giỏ mua sắm”.

Hành Động Cấp Bách

“Nếu chính sách chỉ dừng ở hô khẩu hiệu, doanh nghiệp sẽ không kịp chờ. Phải cụ thể tới hạn mức tín dụng, tới ngày giải ngân, tới ô đất cho nhà xưởng.” – ông Phạm Xuân Hòe

– Thuế & phí

Giảm ngay 2 % VAT cho ngành chịu tác động kép.
Miễn, không chỉ giãn, tiền thuê đất 2025–2026 với doanh nghiệp sản xuất trong nước.

– Tín dụng

Hạn mức 500.000 tỷ cho chuyển đổi số phải “chảy” vào dự án có KPI rõ ràng, kiểm toán độc lập.
Ưu tiên lãi suất < 4 %/năm cho doanh nghiệp đầu tư dây chuyền tự động hóa.

– Đào tạo lao động hồi hương: Gói 5.000 tỷ tái kỹ năng (reskill) cho lao động xuất khẩu về nước, hướng vào logistics, AI, quản trị chuỗi.

– Bản đồ nội địa hóa: Công khai danh mục linh kiện, nguyên phụ liệu nhập khẩu > 1 tỷ USD/năm để doanh nghiệp nội “nhắm” vào sản xuất thay thế.

Bão thuế và thương mại điện tử không phải là “tận thế” nếu doanh nghiệp Việt chịu xoay trục: từ lệ thuộc sang tự chủ, từ chạy theo doanh số sang làm chủ dữ liệu, từ cầu cứu chính sách sang chủ động kiến tạo lợi thế. Con đường mới đòi hỏi quyết tâm ở cả ba trụ: Nhà nước – Doanh nghiệp – Người tiêu dùng. Khơi dậy tinh thần “yêu nước qua giỏ hàng” và rót đúng liều trợ lực tài chính, Việt Nam hoàn toàn có thể biến tâm bão thành đòn bẩy bứt phá.