Vinamilk 50 năm: Hành trình từ khởi đầu khó khăn đến bước “lột xác” thương hiệu hiện đại

Vinamilk, dưới sự dẫn dắt của bà Mai Kiều Liên, đã đi trọn gần nửa thế kỷ đồng hành cùng đất nước. Từ giai đoạn sau ngày thống nhất còn khó khăn thiếu thốn đến “lột xác” thương hiệu vào năm 2023, doanh nghiệp này luôn kiên định mục tiêu nâng tầm sữa Việt.

Năm 1976, Công ty Sữa Việt Nam (Vinamilk) ra đời, đánh dấu một cột mốc quan trọng sau khi đất nước vừa thống nhất. Thời điểm đó, khái niệm “công nghiệp sữa” còn vô cùng mới mẻ với đại đa số người dân. Hai nhà máy sữa quy mô nhỏ được tiếp quản từ chế độ cũ không đủ nguồn nguyên liệu sản xuất. Cấm vận, thiếu thốn kinh tế, và nhu cầu dinh dưỡng bức thiết sau chiến tranh khiến doanh nghiệp non trẻ này khởi đầu trong muôn vàn gian nan.

Vinamilk, dưới góc nhìn của bà Mai Kiều Liên – một kỹ sư học chuyên ngành thực phẩm ở Liên Xô cũ, sớm ý thức rằng sữa không chỉ là thức uống đơn thuần, mà còn là chìa khóa chuyển đổi chất lượng dinh dưỡng của trẻ em Việt Nam thời hậu chiến. Bà kể lại, những ngày đầu “làm bánh kẹo, tham gia công tác thủy lợi” chỉ để giữ chân công nhân, vì nguồn nguyên liệu sữa thiếu trầm trọng.

Sự kiên trì đặt nền móng để sau 10 năm (1976–1986), Vinamilk có thể bắt đầu đón nhận luồng gió đổi mới. Nhờ chính sách mở cửa của Nhà nước, Vinamilk nhanh chóng cải tiến quy trình, đa dạng sản phẩm, và dần vươn lên đứng đầu ngành sữa trong nước. Một trong những cột mốc táo bạo ở thập niên 1990 là quyết liệt từ chối liên doanh 70–30 với đối tác nước ngoài. Khi ấy, nhiều người hoài nghi việc “không liên doanh” có thể khiến Vinamilk bỏ lỡ cơ hội vươn tầm. Nhưng chính nhờ tầm nhìn “tự chủ” trong quản lý và vận hành, Vinamilk đã giữ vững thương hiệu quốc gia, từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh, tiết kiệm chi phí, chủ động nguồn nguyên liệu, và không đánh mất quyền quyết định cốt lõi.

Thập niên 2000 đánh dấu những chuyển mình mạnh mẽ hơn. Sau khi cổ phần hóa (2003) và niêm yết trên sàn chứng khoán năm 2006, Vinamilk liên tục mở rộng quy mô, xây thêm nhiều nhà máy sản xuất sữa hiện đại, ứng dụng công nghệ châu Âu. Quy mô ngày càng lớn, sức cạnh tranh ngày càng mạnh, nhưng câu chuyện “đưa sữa đến mọi nhà” vẫn là trọng tâm chiến lược.

Trong một chia sẻ, bà Mai Kiều Liên nhấn mạnh: “Sữa không chỉ là thực phẩm đơn thuần, nó là dinh dưỡng thiết yếu cho trẻ em, giúp các em phát triển cân đối. Việt Nam vẫn còn thói quen ít dùng sữa, chúng tôi muốn thay đổi điều đó.”

Cuộc “Lột Xác” Thương Hiệu Năm 2023

Đến 2023, Vinamilk bước vào giai đoạn tái định vị thương hiệu toàn diện. Hàng loạt chiến lược chuyển đổi được triển khai từ hình ảnh, bao bì, đến cách tiếp cận khách hàng. Theo đó, Vinamilk áp dụng hệ thống nhận diện mới, phối màu tươi sáng hơn, tập trung vào đối tượng người tiêu dùng trẻ. Chiến lược “lột xác” này không chỉ là câu chuyện đổi màu bao bì, mà còn liên quan chặt chẽ đến chuyển đổi số, tinh gọn quy trình nội bộ, và sáng tạo về mặt sản phẩm.

Tại sao cần “lột xác”?

Vinamilk có tuổi đời gần 50 năm với tệp khách hàng trung thành vô cùng lớn. Tuy nhiên, người trẻ luôn khát khao những trải nghiệm năng động, mới mẻ. Bà Mai Kiều Liên nhìn nhận, nếu không đổi thay, không cập nhật, thì dù đang dẫn đầu, Vinamilk có thể sẽ bị “già cỗi” trong mắt thế hệ mới. Câu chuyện này không chỉ của riêng ngành sữa, mà còn là xu hướng chung: thương hiệu lâu năm phải liên tục trẻ hóa để duy trì sức cạnh tranh.

Quá trình “lột xác” được bà Liên mô tả là tốn kém công sức, đòi hỏi ý chí quyết liệt từ ban điều hành. Hàng trăm SKU thay đổi bao bì đồng bộ, đòi hỏi việc quản lý tồn kho, chuỗi cung ứng, tiếp thị… tất cả đều phải phối hợp nhịp nhàng, tránh đứt gãy. Đồng thời, việc đổi hình ảnh con bò trên bao bì sang nét vẽ minh họa trẻ trung hơn cũng “gây tranh cãi”, vì khách hàng lâu năm quen với hình ảnh truyền thống. Tuy nhiên, Vinamilk tiếp tục kiên định.

Kết quả ban đầu

Chỉ sau một thời gian ngắn triển khai, Vinamilk ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể ở nhóm sản phẩm “cao cấp”. Các dòng sữa tươi, sữa chua cải tiến hương vị, bao bì bắt mắt thu hút giới trẻ. Mặt khác, sự đồng bộ trong nhận diện giúp Vinamilk khẳng định vị thế “sữa quốc dân” dưới một diện mạo hiện đại, năng động.

Bà Liên tiết lộ: “Chúng tôi nhận ra yếu tố ‘trẻ trung’ không có nghĩa là bỏ rơi giá trị cốt lõi. Con bò vẫn còn đó, đồng cỏ vẫn còn đó, nhưng hiển hiện theo một cách thể hiện khác – tươi tắn và thú vị hơn.”

Hệ Giá Trị Cốt Lõi: Từ Tự Chủ, Quyết Liệt Đến Thiện Tâm

Khi nhắc đến Vinamilk, nhiều người hình dung ngay về một tập thể “gắn bó như gia đình”. Thế nhưng, theo bà Liên, Vinamilk chưa bao giờ xây dựng mô hình “gia đình” một cách lãng mạn; thay vào đó, công ty đặt hiệu quả công việc lên hàng đầu, đề cao tính minh bạch, công bằng. Cán bộ nhân viên được đánh giá chủ yếu dựa trên năng lực và thành tích. Trong cuộc trò chuyện, bà Liên nhiều lần khẳng định vai trò của yếu tố “tự chủ – quyết liệt – thiện tâm”:

1. Tự chủ: Mọi quyết định về đầu tư, phát triển sản phẩm, hay kể cả từ chối liên doanh chi phối đều dựa trên quan điểm “chúng tôi có thể làm được, vì sao không?”. Nhờ đó, Vinamilk tạo nên bản sắc vững vàng, không phụ thuộc nước ngoài.
2. Quyết liệt: Đây là sức mạnh giúp công ty liên tục thăng tiến, biến rủi ro thành cơ hội. Từ chuyện sẵn sàng bán lại mảng kinh doanh cà phê nếu không đạt mục tiêu, đến việc kiên trì xây dựng nhà máy chuẩn châu Âu hay các trang trại bò sữa công nghệ cao, Vinamilk luôn hành động nhanh, dứt khoát.
3. Thiện tâm: Trong sản xuất thực phẩm, nếu chất lượng không đặt lên hàng đầu thì coi như thất bại. Mọi công đoạn, từ chọn giống bò, nhập khẩu công nghệ, huấn luyện công nhân đến kiểm soát vi sinh, đều hướng đến mục tiêu “để người tiêu dùng Việt được dùng sản phẩm tốt nhất”.

Doanh nghiệp này cũng chủ động đi đầu trong các chương trình “Sữa học đường”, hỗ trợ học phí cho phụ huynh, giúp trẻ em vùng sâu vùng xa tiếp cận dinh dưỡng đầy đủ hơn. Từ quan điểm đó, Vinamilk thể hiện tinh thần thiện tâm không chỉ qua khẩu hiệu, mà thông qua hành động thực tế.

Đột Phá Trong Sản Phẩm Và Nhu Cầu “Cá Nhân Hóa” Sữa

Sữa trên thế giới tồn tại hàng trăm năm, nhưng nắm bắt xu hướng “cá nhân hóa” sản phẩm là cách để Vinamilk liên tục đổi mới. Đơn cử, sữa chín hạt ra đời vài năm gần đây đã tăng trưởng hai con số. Các dòng probiotics đa dạng hương vị, những dòng sữa bột dành riêng cho người tiểu đường, người béo phì, trẻ biếng ăn… cũng mở rộng nhanh chóng.

Bà Mai Kiều Liên phân tích: “Nhiều người nghĩ sữa chỉ dành cho trẻ em. Nhưng thực ra, từ già đến trẻ, từ người khỏe mạnh đến người có nhu cầu đặc biệt, ai cũng cần bổ sung sữa. Một sản phẩm có thể không hợp với đa số, nhưng lại đáp ứng nhóm nhỏ, vẫn giúp cải thiện doanh số và giá trị thương hiệu.”

Công nghệ chế biến

Một trong những điểm cốt lõi làm nên chất lượng sản phẩm của Vinamilk là công nghệ. Từ dây chuyền cô đặc, tiệt trùng hiện đại đến siêu vi lọc, hút chân không, công ty luôn đặt mục tiêu cập nhật chuẩn châu Âu. Hệ thống trang trại trong nước (14 trang trại) và nước ngoài với năng suất trên 30 lít sữa/con/ngày là ví dụ cho nỗ lực tối ưu hóa.

Chất lượng tạo niềm tin

Thị trường sữa Việt Nam vẫn còn tiềm năng lớn khi mức tiêu thụ bình quân đầu người còn thấp so với khu vực. Trong bối cảnh đó, cam kết chất lượng là yếu tố quyết định khiến Vinamilk được người tiêu dùng yêu mến, sẵn sàng chi trả. Triết lý “lợi nhuận một hộp sữa rất nhỏ, nhưng bán cả tỷ sản phẩm thì lợi nhuận tổng rất lớn” đã giúp Vinamilk vừa giữ giá cạnh tranh, vừa duy trì chất lượng cao.

Văn Hóa Doanh Nghiệp Không Phân Biệt, Tôn Trọng Đóng Góp

Một trong những lý do giúp Vinamilk giữ chân người lao động là “văn hóa doanh nghiệp nhất quán”. Không phân biệt vùng miền, tôn giáo, thế hệ hay giới tính. Cơ hội nghề nghiệp mở ra bình đẳng cho bất cứ ai có năng lực. Theo bà Liên, giám đốc các khối, nhà máy hiện nay đều trưởng thành từ nhân viên trẻ ra trường, gắn bó 20–30 năm.

Việc tuyển dụng nhân sự 9x, 2000 cũng không ngừng mở rộng. Đội ngũ trẻ thực hiện chuyển đổi số, rút gọn quy trình, hỗ trợ lãnh đạo truy cập dữ liệu “real-time”. Tầng lớp nhân sự kỳ cựu cung cấp kinh nghiệm. Sự kết hợp giữa hai thế hệ giúp Vinamilk tiến nhanh nhưng vẫn giữ được sự chín chắn.

Trong nội bộ, quyền lực được phân chia minh bạch: mỗi khối đều có giám đốc điều hành được giao quyền chủ động. Chỉ khi “vướng” hoặc “khan hiếm thời gian” mới đẩy lên cấp trên. Bằng cách đó, ngay cả khi Vinamilk đã rất lớn, mọi quyết định vẫn diễn ra mau lẹ, bảo đảm tính linh hoạt.

Bà Mai Kiều Liên nói: “Vấn đề là tạo điều kiện cho mọi người làm việc. Nhiều bạn trẻ sẵn sàng cống hiến, miễn sao họ thấy công sức được ghi nhận và việc họ làm có ý nghĩa.”

Thử Thách Và Những Bước Đi Khôn Ngoan

Trong suốt hành trình phát triển, Vinamilk từng có vài quyết định đầu tư chưa tối ưu, như dự án cà phê. “Chất lượng sản phẩm tốt nhưng không cạnh tranh được giá,” bà Liên thừa nhận. Lời giải là rút vốn, chuyển nguồn lực sang mũi nhọn cốt lõi hoặc tìm kiếm mô hình khác. Tinh thần “không ngại sai, sẵn sàng sửa” thể hiện rõ nét ở chiến lược Vinamilk: liên tục thử nghiệm, liên tục đổi mới.

Bên cạnh chất lượng, Vinamilk quan tâm giảm thiểu tác động môi trường. Bò sữa cần khí hậu mát mẻ, điều hòa liên tục, vì thế công nghệ chuồng trại cũng phải tuân thủ nhiều tiêu chuẩn khắt khe. Thậm chí, công ty còn đầu tư trang trại ở nước ngoài để chủ động một phần nguyên liệu. Dần dà, Vinamilk hướng tới nền nông nghiệp công nghệ cao, thân thiện với môi trường, đảm bảo tài nguyên cho thế hệ kế tiếp.

Sau nhiều năm, Vinamilk không chỉ là hãng sữa lớn nhất Việt Nam mà còn giữ vị trí thứ 36 doanh nghiệp sữa lớn trên thế giới (tính theo doanh số). Mục tiêu sắp tới, theo chia sẻ, là lọt vào Top 30 toàn cầu, tăng độ phủ thương hiệu. Song hành, công ty tiếp tục thúc đẩy dòng sữa cao cấp, sữa hữu cơ, sữa dành riêng cho nhu cầu dinh dưỡng đặc thù.

Tầm Nhìn Tương Lai

Khép lại gần 50 năm hành trình, Vinamilk vẫn đang trong giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ, vừa duy trì những giá trị truyền thống, vừa mở rộng tệp khách hàng trẻ. Phong cách quản trị hiện đại, ứng dụng công nghệ, tinh thần “tự chủ – quyết liệt – thiện tâm” vẫn là kim chỉ nam đưa sữa Việt vươn tầm thế giới.

Ngay cả khi bàn về chuyện “kế nhiệm”, bà Mai Kiều Liên khẳng định thành quả của Vinamilk không phụ thuộc riêng một cá nhân. Quan trọng nhất là hạ tầng sẵn sàng, quy trình rõ ràng, con người hội tụ đủ phẩm chất. Hội đồng quản trị luôn tìm người xứng đáng tiếp tục tầm nhìn, đón những thử thách tương lai như biến động chuỗi cung ứng, thay đổi hành vi tiêu dùng toàn cầu.

Bà Mai Kiều Liên nói: “Cơ hội luôn dành cho người có tâm và tầm. Thế giới biến đổi rất nhanh, nhưng chúng ta tự tin và chủ động khai thác, thì không có lý do gì bỏ lỡ.”

Vinamilk, khởi đầu từ hai nhà máy sữa cũ kỹ với sản lượng nhỏ, nay đã thành “thương hiệu quốc dân” kiêu hãnh. Nhìn lại hành trình, ta thấy câu chuyện về sự bền bỉ, tinh thần học hỏi và đổi mới không ngừng. Dù trải qua nhiều cột mốc: cấm vận, thiếu nguyên liệu, mở cửa, cổ phần hóa, cạnh tranh toàn cầu… Vinamilk vẫn đứng vững, phát triển liên tục.

Năm 2023 đánh dấu bước chuyển đổi thương hiệu mạnh mẽ: trẻ trung, hiện đại và năng động hơn, đồng thời giữ vững cam kết chất lượng đã làm nên niềm tin suốt gần nửa thế kỷ. Thành công hiện tại có công của người dẫn dắt như bà Mai Kiều Liên, nhưng cũng là nỗ lực của toàn thể nhân viên qua nhiều thế hệ. Quan trọng hơn, đó là minh chứng cho giá trị và tầm vóc của ngành sữa Việt Nam.

Với mục tiêu hướng đến Top 30 thế giới, nâng cao dinh dưỡng cho người Việt, và không ngừng sáng tạo sản phẩm, Vinamilk xứng đáng là một điển hình thành công về sức mạnh nội tại, tinh thần quyết liệt và tầm nhìn vươn xa. Câu chuyện của doanh nghiệp này cho thấy: muốn thành công, nhất định phải “đủ khát khao, đủ quyết tâm,” và kiên định với một sứ mệnh ý nghĩa – mang sản phẩm thuần Việt đến mọi bàn ăn gia đình.