VIETNIPA – Tái định nghĩa giá trị cây dừa nước

Dừa nước – loài cây vùng ngập mặn – đang được nâng tầm nhờ công nghệ khai thác mật độc đáo. Thương hiệu VietNipa hướng đến mô hình bền vững, đã chinh phục nhiều chứng nhận quốc tế và mở rộng thị trường toàn cầu.

Tầm Quan Trọng Của Cây Dừa Nước

Cây Dừa Nước (Nypa fruticans) từ lâu gắn liền với vùng sông nước Nam Bộ và đặc biệt phổ biến ở huyện Cần Giờ, TP.HCM. Đây là loài cây có rễ cắm sâu, giúp chống xói mòn, bảo vệ bờ sông, đồng thời là “lá phổi” tự nhiên ngăn tác động xâm thực của nước mặn. Ở Cần Giờ, diện tích dừa nước tự nhiên lên đến khoảng 900 ha, tạo thành những mảng rừng trù phú dọc bờ sông.

Ngoài giá trị sinh thái, dừa nước còn phục vụ đời sống người dân: lá dừa dùng lợp nhà, cơm dừa nước làm món ăn dân dã. Nhưng suốt thời gian dài, người dân chỉ dừng lại ở việc khai thác phần thô với giá trị chưa cao. Nhiều buồng dừa sau khi lấy cơm bị bỏ đi, trong khi cuống dừa chứa nguồn mật ngọt vô cùng tiềm năng.

Từ Philippines đến Malaysia, khai thác mật dừa nước đã có lịch sử lâu đời, tạo nên các sản phẩm như rượu, giấm, đường xuất khẩu. Nhận thấy tiềm năng này, người sáng lập thương hiệu VIETNIPA – anh Phan Minh Tiến, đã dành nhiều năm nghiên cứu, tiếp cận kỹ thuật khai thác mật, với mong muốn đưa dừa nước thành sản phẩm chủ lực của vùng ngập mặn Việt Nam.

Con Đường Khởi Nghiệp

Anh Phan Minh Tiến, kỹ sư công nghệ hóa tốt nghiệp Đại học Bách Khoa TP.HCM, từng làm việc ở nhiều nhà máy lớn tại Kiên Giang, Cà Mau. Tuy nhiên, tình yêu quê hương Cần Giờ và trăn trở về giá trị kinh tế thấp của dừa nước đã thôi thúc anh trở về. Anh chia sẻ: “Nhiều người nghĩ chỉ có thể khai thác lá dừa nước hay cơm dừa nước. Nhưng tôi tin ở cuống dừa còn một ‘báu vật’ lớn: nguồn mật dừa nước có giá trị sức khỏe và kinh tế vượt trội.”

Quyết định đó vấp phải không ít khó khăn ban đầu. Gia đình lo lắng vì anh bỏ công việc ổn định. Người dân địa phương hoài nghi, vì chưa ai từng thành công khai thác mật dừa nước trên diện rộng. Thế nhưng, khát khao phát triển sản phẩm độc đáo quê hương đã tiếp thêm động lực để anh Tiến vừa làm, vừa nghiên cứu mọi tài liệu quốc tế. Qua đó, anh dần nắm được kỹ thuật “massage” cuống dừa nhằm kích thích dòng mật tiết ra liên tục suốt 20-30 ngày sau khi chặt buồng dừa.

Sau hơn một năm thử nghiệm, mô hình dần hoàn thiện. Anh Tiến bắt đầu thuyết phục nông dân liên kết, tạo vùng nguyên liệu ổn định. Số hộ dân tham gia mỗi lúc một tăng, vì họ thấy rõ lợi ích kinh tế: khai thác mật cho thu nhập gấp nhiều lần so với chỉ bán lá dừa hoặc cơm dừa. Ngoài ra, việc khai thác mật không phá hủy cây, còn góp phần bảo vệ rừng dừa nước, giúp người dân bám trụ quê hương.

Công Nghệ Khai Thác Mật

Quá trình khai thác mật dừa nước đòi hỏi kỹ thuật công phu. Trước hết, người thu hoạch phải chọn đúng buồng dừa đến độ “chín”. Họ chặt buồng, giữ lại cuống, sau đó dùng kỹ thuật “massage” thủ công hàng ngày để cuống dừa không khô lại, tiếp tục tiết mật. Mỗi cuống có thể cho 1 lít mật/ngày, kéo dài khoảng 20-30 ngày. Trung bình một hecta dừa nước có khả năng khai thác 15-20 tấn đường dừa nước mỗi năm – cao hơn nhiều so với trồng mía trên cùng diện tích.

Bước kế tiếp là công đoạn chế biến. Mật dừa tươi (vừa hứng xong) cần được lọc sạch, đưa qua hệ thống nấu cô đặc hoặc thanh trùng. Tùy vào mục đích sản phẩm, người sản xuất sẽ điều chỉnh nhiệt độ, thời gian nấu. Để tạo đường dừa nước cô đặc, người ta nấu trong nhiều giờ liền cho bay hơi lượng nước thừa. Mật dừa nước cũng có thể làm thành giấm, rượu, bột dừa nước,… Tất cả đều là sản phẩm “không hóa chất bảo quản”, an toàn và giàu khoáng chất tự nhiên.

Theo kết quả phân tích ở Trung tâm Dịch vụ Phân tích Thí nghiệm (Sở Khoa học Công nghệ TP.HCM), mật dừa nước giàu muối khoáng Kali, vitamin C, nhóm B, axit amin, hoàn toàn phù hợp cho người ăn kiêng, người cần bổ sung chất điện giải. Đặc biệt, chỉ số đường huyết (GI) của mật dừa nước thấp hơn đường mía, đường tinh luyện. Đối với người mắc tiểu đường, mật dừa nước được đánh giá là lựa chọn thay thế tiềm năng.

Chất Lượng Sản Phẩm

Thương hiệu VIETNIPA ra đời năm 2019, dưới sự dẫn dắt của anh Phan Minh Tiến, nhằm cung cấp các sản phẩm chế biến sâu từ cây dừa nước. Công ty tập trung vào hai dòng chính: Mật dừa nước và Đường dừa nước (cô đặc). Cả hai đều đảm bảo quy trình chế biến khép kín, đạt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm như ISO 22000:2018, HACCP. Công ty cũng nhận được nhiều chứng nhận uy tín khác, như OCOP 4 sao của địa phương, danh hiệu Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao, thể hiện rõ cam kết về xuất xứ và chất lượng.

Nhờ quy trình chuẩn, sản phẩm dừa nước giữ trọn vẹn hương vị thanh mát, thơm nhẹ và ngọt dịu tự nhiên. Cả mật và đường dừa nước có thể dùng để pha chế nước uống, nấu ăn, làm bánh, vừa tạo vị ngọt lạ miệng, vừa tốt cho sức khỏe. Người ăn chay hay theo chế độ “thuần chay” vẫn sử dụng được, do thành phần 100% thuần thực vật, không pha tạp.

Điều quan trọng là các sản phẩm này góp phần tạo sinh kế cho cộng đồng dân cư. Việc liên kết với nông dân giúp họ có công việc ổn định, lương tháng có thể tăng gấp 3-4 lần so với việc chỉ khai thác lá dừa nước. Những hộ dân tham gia mô hình cam kết tuân thủ quy trình canh tác, không sử dụng hóa chất độc hại, duy trì rừng dừa nước khỏe mạnh, phát triển lâu dài. Kết quả là tài nguyên bản địa không bị xâm hại, vùng rừng phòng hộ ven biển của Cần Giờ được gìn giữ, nâng cao chức năng bảo vệ môi trường.

Thị Trường Và Chứng Nhận

Sau khi hoàn thiện quy trình sản xuất, doanh nghiệp bắt đầu mở rộng kênh phân phối trong nước. Sản phẩm của VIETNIPA đã chính thức có mặt tại các hệ thống siêu thị lớn như Co.op Mart, Satra, Lotte, Emart, Annam Gourmet… Phản hồi từ người tiêu dùng rất tích cực: một phần vì tò mò với loại mật mới lạ, một phần vì nhận ra giá trị dinh dưỡng và hương vị độc đáo.

Song song đó, để chuẩn bị cho mục tiêu vươn ra thị trường quốc tế, công ty đầu tư hoàn thiện các tiêu chuẩn khắt khe như chứng nhận hữu cơ châu Âu (EU), USDA (Mỹ) và JAS (Nhật Bản). Các chứng nhận này mở ra cơ hội gia nhập sâu vào những thị trường phát triển, nơi xu hướng tiêu dùng “healthy” và “organic” đang lên ngôi.

Anh Tiến cho biết: “Chứng nhận hữu cơ quốc tế là bước đệm quan trọng để chúng tôi xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ, Nhật. Từ đó, giá trị của dừa nước Cần Giờ nói riêng và nông sản Việt Nam nói chung sẽ được khẳng định mạnh mẽ.”

Các kế hoạch xuất khẩu đã khởi động. Không ít nhà nhập khẩu quan tâm, bởi từ trước đến nay, trên thế giới rất ít quốc gia phát triển được ngành công nghiệp khai thác dừa nước với sản lượng lớn. Mật dừa nước hứa hẹn tạo nên “làn sóng” mới, khi người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng đường tự nhiên, giàu khoáng chất, có chỉ số đường huyết thấp.

Tầm Nhìn 2030

Theo định hướng, công ty dự kiến đến năm 2030 sẽ trở thành thương hiệu dẫn đầu về sản phẩm từ dừa nước. Để hiện thực hóa mục tiêu này, chiến lược trọng tâm là:

1. Mở Rộng Vùng Nguyên Liệu: Kết nối thêm hộ dân ở Cần Giờ và nhiều tỉnh thuộc Đồng bằng sông Cửu Long, nơi dừa nước mọc tràn ven sông. Công ty sẽ chuyển giao kỹ thuật khai thác mật, cam kết thu mua sản phẩm với giá ổn định, bảo đảm đầu ra bền vững.
2. Nâng Cao Chất Lượng Sản Phẩm: Tiếp tục nghiên cứu sản phẩm mới: giấm dừa nước, rượu dừa nước, bột dừa nước… ứng dụng công nghệ tiên tiến, tạo thêm giá trị gia tăng. Đồng thời, công ty đặt ra tiêu chuẩn chất lượng cao để giữ vững niềm tin từ thị trường quốc tế.
3. Hoàn Thiện Chuỗi Cung Ứng: Tối ưu logistics, xây dựng nhà máy chế biến hiện đại, gia tăng công suất, giảm chi phí sản xuất. Củng cố hệ thống bảo quản sản phẩm ngay từ khâu thu hoạch, giữ được hương vị tinh khiết của dừa nước.
4. Xây Dựng Thương Hiệu Quốc Tế: Tham gia nhiều hội chợ nông sản, triển lãm quốc tế, quảng bá trực tuyến qua sàn thương mại điện tử. Thương hiệu được định vị là “biểu tượng dừa nước Việt Nam” trên bản đồ nông sản toàn cầu.
5. Khuyến Khích Nghiên Cứu Khoa Học: Phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu trong và ngoài nước để khám phá sâu hơn giá trị sinh học của dừa nước. Từ đó, phát triển các chế phẩm y dược, thực phẩm chức năng… mở rộng tiềm năng ứng dụng.

Giá Trị Cho Cộng Đồng

Mô hình dừa nước của VIETNIPA không chỉ dừng ở lợi nhuận, mà còn mang ý nghĩa xã hội rộng lớn. Bằng việc khai thác hợp lý, người dân có thu nhập tốt, không phải bỏ quê hương đi nơi khác làm việc. Đến mùa mưa bão, rừng dừa nước lại là phòng tuyến vững chắc, ngăn sạt lở bờ biển, bờ sông.

Nhiều hộ nông dân tại Cần Giờ cho biết, trước đây mỗi ngày họ phải chặt cả ngàn tàu lá dừa để bán, cực nhọc nhưng thu nhập thấp. Còn hiện nay, chỉ cần trông coi cuống dừa, biết cách massage, họ có thể thu mật đều đặn hằng ngày suốt cả tháng. Thu nhập bình quân tăng hơn 10 lần, dao động 100-120 triệu đồng/năm, cá biệt có hộ đạt cao hơn tùy theo diện tích dừa. Họ cũng không cần sử dụng phân bón hay hóa chất, bởi dừa nước sinh trưởng tự nhiên, bám vào đất phù sa, dòng nước lợ giàu khoáng.

Về bảo vệ môi trường, rừng dừa nước bền vững sẽ duy trì hệ sinh thái ven biển, hỗ trợ hấp thụ carbon, góp phần ứng phó biến đổi khí hậu. Địa phương Cần Giờ, vốn được ví là “lá phổi xanh” của TP.HCM, đang nghiên cứu cơ chế trao đổi tín chỉ carbon. Điều này đồng nghĩa, mô hình phát triển dừa nước “xanh sạch” có thể nhận thêm lợi ích từ thị trường carbon, tạo động lực kinh tế cho việc bảo tồn thiên nhiên.

Khẳng Định Thương Hiệu Việt

Là sản phẩm độc đáo, dừa nước đã nhận về nhiều giải thưởng quan trọng. Trong cuộc thi khởi nghiệp sáng tạo thanh niên nông thôn toàn quốc năm 2019, dự án của anh Tiến xuất sắc giành giải nhì. Sản phẩm của VIETNIPA cũng liên tiếp đạt chứng nhận Bền Vững tại các diễn đàn nông nghiệp trong nước, được người tiêu dùng bình chọn ở hạng mục “Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao – Chuẩn Hội Nhập”.

Dừa nước dần được giới thiệu khắp thị trường trong nước và từng bước xâm nhập thị trường quốc tế. Trong tương lai, rất có thể hình ảnh những chai mật dừa nước, đường dừa nước mang thương hiệu Việt sẽ xuất hiện nhiều hơn trên quầy kệ siêu thị châu Âu, Mỹ, Nhật, như cách đường thốt nốt của Campuchia hay trái nhàu của Tahiti đã thành công.

Với tất cả tiềm năng về dinh dưỡng, môi trường lẫn kinh tế, dừa nước không còn là loài cây “bình dân”, mà đang dần vươn tầm trở thành “đại sứ” mới của nông nghiệp xanh Việt Nam. Thành công của thương hiệu VIETNIPA là minh chứng sinh động cho tinh thần khởi nghiệp: dựa trên tài nguyên bản địa, ứng dụng tri thức hiện đại, tạo ra sản phẩm vừa “chất” vừa mang bản sắc văn hóa quê hương.

“Chúng tôi mong muốn mỗi giọt mật dừa nước sẽ là đại diện cho đất và nước nơi đây, đưa một phần hồn cốt Việt Nam vươn xa thế giới,” anh Tiến tâm huyết chia sẻ.

Hành trình này không chỉ là câu chuyện kinh doanh, mà còn là cách bảo tồn di sản thiên nhiên, gắn kết con người với quê hương. Dừa nước – dòng chảy phù sa, giàu sức sống bền bỉ – đang tự khẳng định vị thế xứng đáng trên bản đồ nông sản toàn cầu.