Thương mại điện tử & phát triển bền vững: Cuộc cách mạng sống còn

Trong kỷ nguyên biến động, doanh nghiệp đối mặt nhiều thách thức từ thương mại điện tử đến phát triển bền vững. Tại Shark Tank Forum 7 – “Tọa Đàm Đón Làn Sóng Lớn”, các chuyên gia chia sẻ giải pháp thích nghi, giúp startup bứt phá và vươn tầm.

Nền kinh tế thế giới chứng kiến sự biến động mạnh mẽ sau hàng loạt tác động từ đại dịch, khủng hoảng kinh tế và xung đột khu vực. Doanh nghiệp truyền thống từng dựa vào thương mại đơn thuần “mua rẻ bán đắt” nay đứng trước áp lực thay đổi triệt để. Sự trỗi dậy của thương mại điện tử, đặc biệt tại Trung Quốc, đã chứng minh mô hình mới: bán hàng trực tiếp từ xưởng sản xuất (D2C) đến người tiêu dùng mà không qua trung gian.

Ranh giới địa lý ngày càng mờ nhạt, chi phí vận chuyển xuyên biên giới giảm và tốc độ giao hàng tăng nhanh. Không ít doanh nghiệp nhập hàng từ các chợ đầu mối, rồi bán tại cửa hàng truyền thống, đã “thở không nổi” khi phải đối mặt với các đối thủ nước ngoài. Trong bối cảnh ấy, hành trình “tự lực tự cường” trở thành kim chỉ nam, không chỉ để sống sót, mà còn để vươn lên dẫn đầu.

Thay Đổi Mô Hình Thương Mại Truyền Thống

Nguyên tắc xưa cũ “mua rẻ bán đắt” vốn tồn tại hàng nghìn năm đang bị thách thức mạnh mẽ. Giờ đây, những ai chỉ làm trung gian sẽ phải nghĩ đến bước ngoặt: nếu không tạo ra giá trị riêng, doanh nghiệp rất dễ bị loại khỏi cuộc chơi.

Theo chia sẻ của một số doanh nhân tại sự kiện, mô hình D2C có thể rút ngắn thời gian, tiết kiệm chi phí và giữ mức giá tốt hơn cho người tiêu dùng. Dẫu vậy, doanh nghiệp truyền thống vẫn có thể “sống khỏe” nếu tích hợp các yếu tố giá trị gia tăng khác, chẳng hạn sáng tạo sản phẩm độc đáo, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng quốc tế hoặc xây dựng thương hiệu có bản sắc riêng.

Shark Nguyễn Hòa Bình – người am hiểu sâu về thương mại điện tử, nhấn mạnh: “Tất cả các công ty mua đi bán lại đơn thuần sớm muộn cũng bị đào thải. Muốn trụ vững, doanh nghiệp phải có hàm lượng giá trị thực sự, từ phát triển sản phẩm cho đến xây dựng quan hệ khách hàng, chứ không chỉ trông cậy vào chênh lệch giá.”

Sức Ép Khắc Nghiệt Từ Thương Mại Điện Tử

Thương mại điện tử bùng nổ đem lại nhiều cơ hội nhưng cũng gia tăng sức ép lên nhà bán lẻ. Các sàn lớn có thể đưa ra chính sách khuyến mại “sốc”, hoàn tiền không cần hoàn hàng hoặc yêu cầu thời gian giao hàng cực nhanh. Nhiều doanh nghiệp nhỏ kêu trời vì biên lợi nhuận giảm mạnh khi các sàn tăng phí hoa hồng. Một số người bán phải gồng gánh thêm chi phí đổi trả, bị đánh giá xấu nếu trễ hạn giao hàng, dẫn đến nguy cơ bị loại khỏi sàn.

Tham khảo tình hình tại Trung Quốc, ông Bình cho biết: “Chi phí hoạt động trên sàn giờ có thể lên tới 40 – 45% doanh thu. Nhiều công ty ở Việt Nam cũng bắt đầu chịu áp lực tương tự. Bán hàng trên sàn có thể thuận tiện, nhưng lệ thuộc quá mức vào sàn đồng nghĩa doanh nghiệp mất quyền kiểm soát và không giữ được dữ liệu khách.”

Điều này gióng hồi chuông cảnh báo cho doanh nghiệp vừa và nhỏ đang coi các sàn như “cứu tinh”. Bởi lẽ, dù sàn có thể mang lại lưu lượng truy cập lớn, nhưng quan hệ và thông tin khách hàng lại không thuộc về người bán. Một khi sàn thay đổi thuật toán, hoặc tăng phí, doanh nghiệp sẽ khốn đốn.

Xu Hướng PRIVATE DOMAIN TRAFFIC

Để giảm thiểu phụ thuộc, nhiều người bán trực tuyến ở Trung Quốc đã chủ động “tách sàn” và xây dựng kênh bán hàng riêng. Xu hướng này được gọi tên là Private Domain Traffic, hướng đến việc sở hữu hệ thống khách hàng “nhà trồng” thay vì trông chờ vào nguồn truy cập từ bên thứ ba.

Việc ứng dụng các công cụ như mini app gắn với nền tảng chat (WeChat ở Trung Quốc hay Zalo ở Việt Nam) đang dần phổ biến. Thay vì đổ tiền liên tục cho quảng cáo, doanh nghiệp tìm cách nuôi dưỡng tệp khách hàng trung thành, tương tác trực tiếp, cá nhân hóa ưu đãi và gắn bó lâu dài. Trong mô hình này, dữ liệu khách hàng (từ sở thích đến lịch sử mua hàng) là tài sản quý giá mà người bán có thể khai thác.

Tầm Quan Trọng Của Phát Triển Bền Vững

Không chỉ dừng ở khía cạnh thương mại, yêu cầu về Phát triển bền vững giờ đây trở thành chuẩn mực mới. Người tiêu dùng toàn cầu, đặc biệt tại châu Âu và Mỹ, ngày càng chú trọng đến vấn đề môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Những yêu cầu khắt khe về quy trình sản xuất sạch, giảm thiểu khí thải, bảo vệ nguồn nước, an toàn vệ sinh thực phẩm… đang biến “phát triển bền vững” thành một tiêu chí cạnh tranh quan trọng.

Anh Thông – Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh – người có kinh nghiệm sâu trong ngành nông nghiệp và xuất khẩu, nhấn mạnh: “Để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, chúng tôi bắt buộc phải đầu tư máy móc hiện đại, tuân thủ quy trình sản xuất xanh. Những năm gần đây, các nhà nhập khẩu ở châu Âu yêu cầu chứng nhận bền vững, an toàn vệ sinh, giảm hóa chất, và không thỏa hiệp với sản phẩm kém chất lượng.”

Doanh nghiệp vừa và nhỏ không nên nghĩ “phát triển bền vững” chỉ dành cho tập đoàn lớn. Từ việc loại bỏ hóa chất độc hại đến tối ưu năng lượng, bất kỳ nhà sản xuất nào cũng có thể bắt đầu ở quy mô phù hợp. Đây chính là lợi thế cạnh tranh trước những biến động không ngừng của thị trường.

“Thích Nghi” – Chìa Khóa Sống Còn

Trong bối cảnh kinh tế bất ổn, chiến tranh thương mại, khủng hoảng năng lượng hoặc biến đổi khí hậu có thể ập đến bất cứ lúc nào. Doanh nghiệp được khuyên phải duy trì tâm thế sẵn sàng xoay chuyển, vì không gì đảm bảo mô hình hôm nay vẫn thành công ngày mai.

Anh Thông kể về tình huống xuất khẩu hạt tiêu: “Chúng tôi từng phải dừng toàn bộ đơn hàng đi Nga vì xung đột, rồi có lúc thay đổi lịch giao hàng sang châu Âu do phát sinh lệnh cấm vận. Chính chữ ‘thích nghi’ mới giúp công ty tồn tại. Lúc đối mặt khó khăn, chúng tôi luôn tìm cách nhanh nhất để giải phóng hàng và điều chỉnh chiến lược.”

Tương tự, năm 2023, nhiều doanh nghiệp bất ngờ trước cuộc xung đột ở Trung Đông, khiến nguồn cung và tuyến vận chuyển bị ảnh hưởng. Việc chuẩn bị kịch bản dự phòng, đa dạng hóa thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm là những hành động thực tế giúp doanh nghiệp “sống sót” và tiến lên.

Khai Phá Cơ Hội Với AI AGENT

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là tương lai xa vời. Thậm chí, thế hệ mới nhất còn gọi là AI Agent – những “tác nhân thông minh” có khả năng thay thế hoặc tối ưu hóa mạnh mẽ công việc của con người. Từ quản lý kho vận, chăm sóc khách hàng, đến phân tích dữ liệu, AI Agent có thể giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ tiết kiệm nhiều chi phí và thời gian.

Shark Louis Nguyễn – nhà đầu tư giàu kinh nghiệm ở thị trường quốc tế, cho biết: “Chúng tôi đang rót vốn vào startup phát triển AI Agent cho mảng an ninh mạng. Ứng dụng này có thể giúp giám sát hệ thống 24/7, giảm phụ thuộc vào con người và xử lý xâm nhập ngay tức khắc. Đây không đơn thuần là thay thế nhân sự, mà còn nâng cao hiệu suất, biến doanh nghiệp thành cỗ máy vận hành tối ưu.”

Song, để AI Agent phát huy tối đa, doanh nghiệp phải đầu tư hạ tầng công nghệ, đặc biệt là trung tâm dữ liệu (data center). Việc đào tạo nhân lực hiểu và vận hành AI cũng hết sức cần thiết. Không ít quỹ đầu tư nước ngoài chỉ rót vốn vào dự án có lộ trình rõ ràng về AI hoặc chuyển đổi số.

Cơ Hội “Vươn Biển Lớn” Và Vai Trò Của Tiếng Anh

Để khởi nghiệp vươn ra quốc tế, bên cạnh khả năng thích nghi, yếu tố ngôn ngữ được nhắc đến như chìa khóa. Nhà đầu tư nước ngoài thường trực tiếp trao đổi với đội ngũ lãnh đạo thay vì nhân viên cấp dưới. Nếu lãnh đạo không sử dụng tiếng Anh trôi chảy, cơ hội có thể tuột khỏi tầm tay.

Shark Louis nhìn nhận: “Đôi khi chúng tôi mong muốn nghe trực tiếp chiến lược kinh doanh từ nhà sáng lập, nhưng họ lại cử người phiên dịch. Điều đó gây cản trở rất lớn cho quá trình đàm phán và quyết định đầu tư. Tiếng Anh chưa bao giờ quan trọng như lúc này.”

Thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt đã thành công trong việc huy động vốn vì sở hữu đội ngũ lãnh đạo tự tin giao tiếp quốc tế, trình bày được tầm nhìn đủ sức thuyết phục.

Chiến Lược Vượt Khó: CDP Và Dịch Vụ Hậu Cần

CDP (Customer Data Platform) là mô hình quản lý dữ liệu khách hàng tập trung, giúp doanh nghiệp thấu hiểu hành vi mua sắm, tối ưu chiến lược marketing và chăm sóc khách hàng hiệu quả. Trong bối cảnh bán lẻ cạnh tranh khốc liệt, ai sở hữu dữ liệu khách hàng “sạch” và có chiều sâu sẽ nắm lợi thế.

Ngoài ra, doanh nghiệp không nên “ôm” quá nhiều khâu phức tạp. Dịch vụ hậu cần từ bên thứ ba (3PL) ngày càng phổ biến, cho phép các nhà bán lẻ tiết kiệm chi phí kho bãi, vận chuyển và kiểm soát chất lượng.

Shark dẫn chứng: “Chúng tôi từng xây một cổng giao hàng chung, nhưng chính các hãng vận chuyển tự phát triển hệ thống riêng và cắt bỏ trung gian. Bài học là cần liên tục thích nghi, không bị động dựa vào mô hình cũ. Sau đó, chúng tôi chuyển hẳn sang quản lý kho, cung cấp dịch vụ hậu cần trọn gói cho doanh nghiệp.”

Lối Đi Riêng Cho Doanh Nghiệp Việt

Nhiều chuyên gia đồng tình rằng doanh nghiệp nội địa còn lợi thế lớn về hiểu biết văn hóa, tâm lý khách hàng trong nước. Tuy nhiên, để bước ra sân chơi toàn cầu, bắt buộc phải đầu tư công nghệ, nâng chuẩn chất lượng, đồng thời nắm rõ các quy định quốc tế về môi trường, vệ sinh an toàn.

Một khi Việt Nam hội nhập mạnh mẽ vào các hiệp định thương mại tự do (FTA), cơ hội sẽ song hành cùng thách thức. Nếu không chuyển mình, doanh nghiệp sẽ nhường sân cho đối thủ nước ngoài tràn vào. Ngược lại, ai chấp nhận thay đổi, học hỏi và quản trị rủi ro thông minh sẽ đứng trước thời cơ mở rộng thị phần toàn cầu.

“Bao Lì Xì” Lời Khuyên Từ Các Chuyên Gia

Cuối buổi tọa đàm, các diễn giả tặng startup “bao lì xì” là những từ khóa và định hướng:

• Anh Thông: “Thích nghi là yếu tố sống còn. Thế giới biến động chưa từng có, bạn không thay đổi kịp, bạn sẽ bị đào thải.”
• Shark Louis: “Tiếng Anh là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa gọi vốn và hợp tác quốc tế. Dù ở độ tuổi nào, lãnh đạo cũng nên trang bị kỹ năng này.”
• Shark Bình: “Đừng quá phụ thuộc vào sàn thương mại điện tử. Hãy nhớ khái niệm Private Domain Traffic và xây dựng CDP cho riêng mình. Bạn phải sở hữu dữ liệu của chính mình.”

Những lời khuyên này tưởng chừng đơn giản nhưng lại có tính ứng dụng cao. Mỗi doanh nghiệp có lộ trình riêng, nhưng ít nhất phải có bước khởi đầu, từ thay đổi tư duy đến áp dụng thực tiễn từng ngày.

Shark Tank Forum 7 – “Tọa Đàm Đón Làn Sóng Lớn” chỉ ra loạt xu hướng quan trọng: thương mại điện tử không ngừng khốc liệt, Private Domain Traffic trở thành cứu cánh cho nhà bán lẻ, yêu cầu Phát triển bền vững ngày càng gay gắt, và AI Agent mở ra cánh cửa tự động hóa.

Trước cơn “sóng thần” cạnh tranh, doanh nghiệp phải chủ động, sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm – dịch vụ, đồng thời khai thác công nghệ để đi nhanh hơn, xa hơn. Không còn chỗ cho tư duy cũ, cũng không có chỗ cho sự lười thay đổi. Chìa khóa thành công nằm ở năng lực thích nghi, xây dựng giá trị cốt lõi vững chắc, tự tin bước vào sân chơi toàn cầu.