Sâm Lai Châu, ngưu bàng, địa hoàng: “Kho báu xanh” giúp thoát nghèo và phát triển bền vững

Việt Nam, đất nước với hệ sinh thái phong phú, đang dần khẳng định tiềm năng to lớn của mình qua việc phát triển các cây dược liệu quý như sâm Lai Châu, ngưu bàng và địa hoàng.

Không chỉ mang giá trị kinh tế cao, các cây dược liệu này còn là giải pháp giúp người dân vùng núi và đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo và hướng tới phát triển bền vững.

Hệ Sinh Thái Dược Liệu – Tiềm Năng Lớn Của Việt Nam

Với khoảng 4.000 loài cây thuốc, Việt Nam sở hữu một lợi thế thiên nhiên hiếm có để phát triển ngành dược liệu. Hiện nay, cả nước đã hình thành 8 vùng dược liệu trọng điểm, trải dài từ Tây Bắc, Đông Bắc đến Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long. Theo báo cáo, hơn 600 hợp tác xã (HTX) đang chuyên canh sản xuất dược liệu, cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy chế biến và xuất khẩu.

Các HTX không chỉ tập trung vào sơ chế mà còn đảm bảo chất lượng sản phẩm đạt chuẩn OCOP từ 3 đến 5 sao, phục vụ nhu cầu tiêu thụ nội địa và quốc tế. Tổng diện tích dược liệu cả nước đạt trên 3.000 ha, hứa hẹn mở rộng mạnh mẽ khi nhu cầu ngày càng gia tăng.

Sâm Lai Châu – “Vàng Xanh” Của Vùng Tây Bắc

Lai Châu được đánh giá là địa phương có tiềm năng đặc biệt với các loài dược liệu quý như sâm Lai Châu, thất diệp nhất chi hoa, lan kim tuyến, thảo quả, và tam thất. Trong đó, sâm Lai Châu, thuộc danh lục đỏ cây thuốc Việt Nam, là một loại dược liệu có giá trị kinh tế cao, với giá thu mua trung bình 20 triệu đồng/kg sâm tươi và lên tới 50 triệu đồng/kg đối với sâm 10 năm tuổi.

Nhờ liên kết sản xuất giữa HTX, doanh nghiệp và các nhà khoa học, Lai Châu đã phát triển được trên 100 ha sâm tại các huyện như Mường Tè, Phong Thổ và Tam Đường. Một thành viên HTX cho biết:
“Chúng tôi đã phải nghiên cứu lựa chọn những dòng giống ưu tú nhất, đảm bảo hàm lượng saponin cao, đáp ứng tiêu chuẩn dược liệu.”

Tỉnh Lai Châu đặt mục tiêu đến năm 2030, diện tích trồng sâm đạt 3.000 ha, sản lượng khai thác khoảng 30 tấn/năm, 100% diện tích được cấp mã số vùng trồng và chỉ dẫn địa lý.

Địa Hoàng Ở Hưng Yên – Cây Trồng Đổi Đời

Từ năm 2021, cây địa hoàng được trồng thử nghiệm tại HTX cây ăn quả Quyết Thắng (Hưng Yên) và nhanh chóng cho thấy hiệu quả kinh tế vượt trội. Diện tích hiện nay đạt gần 7 ha, năng suất trung bình 8-9 tạ/sào, với giá bán 19.000 đồng/kg tươi.

Ông Nguyễn Văn Hùng, một thành viên HTX, chia sẻ: “Trước kia, bà con chủ yếu trồng ngô, đỗ, lạc với hiệu quả thấp. Nhưng từ khi chuyển sang địa hoàng, thu nhập đã tăng gấp nhiều lần nhờ được HTX bao tiêu toàn bộ sản phẩm.”

Không chỉ vậy, tỉnh Hưng Yên còn khuyến khích chuyển đổi các cây trồng kém hiệu quả sang cây dược liệu. Các vùng trồng như nghệ ở Tân Đông, địa liền ở Bình Minh đã mang lại giá trị kinh tế cao, góp phần tái cơ cấu nông nghiệp địa phương.

Ngưu Bàng – Lựa Chọn Mới Của Hải Dương

Tại Hải Dương, cây ngưu bàng, với giá trị dinh dưỡng và dược tính cao, đang được HTX Senf phát triển mạnh. Củ ngưu bàng chứa nhiều inulin, vitamin B và khoáng chất, được chứng minh là có khả năng chống oxy hóa, giảm cholesterol, và hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Sản phẩm từ ngưu bàng rất đa dạng, từ củ tươi, khô thái lát đến trà túi lọc, cao ngưu bàng. Mỗi kg củ tươi có giá trị hơn 100.000 đồng, mang lại thu nhập ổn định từ 30-35 triệu đồng/5 sào. Ông Trần Văn Hiệp, một nông dân, cho biết: “Ngưu bàng thực sự là cây trồng có tương lai, chỉ cần thị trường đầu ra được mở rộng, chúng tôi có thể phát triển quy mô lớn hơn.”

Phát Triển Chuỗi Liên Kết – Hướng Đi Bền Vững

Sự thành công của các cây dược liệu như sâm Lai Châu, địa hoàng, hay ngưu bàng phụ thuộc lớn vào mô hình chuỗi liên kết. Các HTX đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giống, kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cho người dân.

Việc hình thành các chuỗi giá trị không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn giúp bảo tồn các nguồn dược liệu quý hiếm. Tỉnh Lai Châu, Hưng Yên và Hải Dương đang nỗ lực xây dựng thương hiệu, mã số vùng trồng và tiêu chuẩn quốc tế để đưa sản phẩm ra thị trường toàn cầu.

Ngành dược liệu không chỉ là hướng đi kinh tế mà còn là giải pháp bảo tồn thiên nhiên và văn hóa. Với sự hỗ trợ từ chính phủ, các địa phương và liên kết HTX, những cây dược liệu như sâm Lai Châu, địa hoàng, ngưu bàng sẽ tiếp tục là “kho báu xanh”, góp phần vào phát triển kinh tế bền vững và nâng cao đời sống người dân.