Làng nghề mật mía xứ Thanh: Vất vả nhưng đậm tình quê

Mỗi dịp cuối năm, làng nghề nấu mật mía Thành Kim, Thạch Thành, Thanh Hóa lại tất bật sản xuất để phục vụ Tết Nguyên Đán. Đây là một nghề truyền thống với quy trình kỳ công nhưng đang đối mặt nguy cơ mai một vì nhiều thách thức.

Làng Nghề Mật Mía Thành Kim: Nét Đặc Trưng Vùng Đất Xứ Thanh

Làng Thành Kim nổi tiếng với nghề nấu mật mía từ hàng chục năm nay. Khi tiết trời heo may, mía được thu hoạch cũng là lúc các lò mật vào vụ chính, từ tháng 8 âm lịch đến tháng 2 năm sau. Nghề này không chỉ cung cấp nguồn thu nhập cho người dân mà còn gìn giữ giá trị văn hóa ẩm thực của miền Trung.

Mật mía xứ Thanh là nguyên liệu quan trọng để nấu món chè cúng tiễn Táo Quân, chấm bánh chưng hay kết hợp với bánh rò – những món ăn không thể thiếu trong ngày Tết.

Quy Trình Nấu Mật Mía: Gian Khổ Nhưng Đầy Tự Hào

Để làm ra một lít mật, người dân phải trải qua nhiều công đoạn. Từ việc ép mía lấy nước, cô đặc trên bếp lửa lớn đến việc vớt bọt cho sạch, mỗi mẻ mật cần đun từ 4-5 tiếng.

Chia sẻ về nghề, anh Văn Dũng, một người dân gắn bó lâu đời với nghề nấu mật, cho biết: “Gia đình tôi làm nghề này từ tháng 8 đến tháng 12 âm lịch. Mỗi ngày, chúng tôi sản xuất khoảng 5-6 tấn mật để phục vụ thị trường.”

Trước đây, khi chưa có máy móc, việc ép mía hoàn toàn thủ công, phải dùng sức người hoặc trâu bò để quay chục ép mía. Một ngày chỉ sản xuất được khoảng 1-2 tấn nước mía. Nhờ sự hỗ trợ của máy nghiền hiện đại, năng suất hiện nay đạt 3-5 tấn mỗi ngày, giảm đáng kể công sức lao động.

Thách Thức Khi Giữ Nghề Gia Truyền

Mặc dù có máy móc hỗ trợ, nghề nấu mật vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu nguyên liệu. Hiện nay, trên địa bàn có nhà máy đường cạnh tranh trực tiếp, khiến người dân khó mua mía phục vụ sản xuất.

Anh Dũng trăn trở: “Bây giờ nguyên liệu không mua được, người dân cũng không muốn đầu tư vào nghề. Nghề này quá vất vả, đời bố mẹ khổ thì thôi cố làm, còn con cái nếu học hành thành đạt, tôi mong chúng chuyển nghề khác.”

Số lượng lò mật ở Thành Kim giảm dần, chỉ còn khoảng hơn 20 lò hoạt động. Người dân lo ngại, nếu không có giải pháp hỗ trợ, thế hệ trẻ sẽ không tiếp tục nối nghiệp.

Mong Muốn Gìn Giữ Đặc Sản Xứ Thanh

Dù vất vả, nhiều người dân Thành Kim vẫn cố gắng bám nghề, hy vọng giữ được nét đặc sắc của làng quê. Đối với họ, từng giọt mật là kết tinh của mồ hôi, công sức và tình yêu dành cho nghề.

“Ai làm nghề này rồi mới hiểu, đổ một giọt mồ hôi mới ra được một giọt mật. Đâu phải tự nhiên mà có,” một người dân chia sẻ.

Người dân mong muốn có nguồn nguyên liệu ổn định và được hỗ trợ phát triển nghề để mật mía – đặc sản xứ Thanh – không chỉ sống mãi trong ký ức mà còn phát triển trên thị trường.

Nghề nấu mật mía không chỉ là kế sinh nhai mà còn là linh hồn của làng quê Thành Kim. Dù gặp nhiều khó khăn, người dân vẫn giữ lửa nghề với hy vọng truyền lại cho thế hệ mai sau. Những giọt mật – đậm tình quê – sẽ mãi là hương vị ngọt ngào trong bữa ăn ngày Tết của người Việt.