Geoduck – Món hải sản cao cấp: Vì sao giá đắt đỏ?

Geoduck – loài trai biển khổng lồ với hình dáng độc đáo và hương vị đặc trưng – đang có giá lên tới 30 USD/pound, đắt gấp đôi tôm hùm Maine. Từng chỉ có giá vài xu, geoduck nay là món ăn xa xỉ tại Trung Quốc và Nhật Bản.

Tuy nhiên, đằng sau mức giá đắt đỏ này là một chuỗi cung ứng khắc nghiệt, rủi ro môi trường và sự phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc.

Lịch Sử Geoduck – Từ Món Ăn Đơn Giản Đến Đặc Sản Cao Cấp

Geoduck là một loài trai biển sống ở vùng ven bờ Tây Bắc Mỹ, chủ yếu ở Canada và Mỹ. Từ xa xưa, nó là nguồn thực phẩm của cộng đồng người bản địa nhưng chưa bao giờ được đánh giá cao về mặt thương mại.

Năm 1960, khi các nhà nghiên cứu phát hiện ra các quần thể geoduck lớn ở vùng biển sâu, giá của loài trai này chỉ 20 xu/pound. Chúng thường được xay làm thịt burger hoặc dùng làm mồi câu cua.

Bước ngoặt xảy ra vào thập niên 1970, khi một doanh nhân Mỹ gốc Nhật quyết định đưa geoduck vào thị trường châu Á. Những nhà hàng cao cấp tại Nhật và Trung Quốc bắt đầu chào đón món ăn này như một biểu tượng của sự giàu có. Đến những năm 1980, Nhật Bản trở thành thị trường nhập khẩu geoduck lớn nhất thế giới.

“Người Nhật rất thích món này. Họ yêu cầu geoduck tươi sống, chế biến thành sashimi hoặc salad,” đầu bếp Hiu Tojo tại Vancouver chia sẻ.

Tuy nhiên, đến thập niên 1990, Nhật Bản rơi vào khủng hoảng kinh tế, khiến nhu cầu giảm mạnh. Trung Quốc nhanh chóng vươn lên, trở thành thị trường tiêu thụ geoduck lớn nhất, chiếm 90% tổng lượng xuất khẩu từ Canada.

Chuỗi Cung Ứng Khắc Nghiệt – Vì Sao Geoduck Đắt Đỏ?

Geoduck không thể thu hoạch bằng phương pháp thông thường mà phải lặn thủ công. Những thợ lặn chuyên nghiệp sử dụng dụng cụ đặc biệt bơm nước xuống đáy biển, làm lộ thân geoduck trước khi nhẹ nhàng kéo chúng lên.

Nhưng đây không phải công việc dễ dàng. Theo Eric Jacobson, đại diện của Hiệp hội Thu hoạch Geoduck tại British Columbia: “Tôi mất cả năm đầu tiên mới có thể bắt được một con geoduck. Ban đầu rất khó, phải đào liên tục mà không có kết quả.”

Ngoài ra, thợ lặn phải đối mặt với nguy cơ bệnh giảm áp (decompression sickness) – một tình trạng nguy hiểm xảy ra khi cơ thể không thích nghi kịp với sự thay đổi áp suất.

James Austin, chủ tịch Hiệp hội Thu hoạch Geoduck, chia sẻ về trải nghiệm đáng sợ của mình: “Tôi đã bị bệnh giảm áp nhiều lần. Có lần tôi mất thăng bằng suốt một năm, đi không vững. Nếu tiếp tục lặn, có thể tôi sẽ không qua khỏi.”

Geoduck có giá trị cao nhất khi còn sống, đòi hỏi chuỗi vận chuyển lạnh nghiêm ngặt. Một khi được đưa lên tàu, chúng phải được giữ ẩm liên tục bằng vòi nước trước khi đóng vào xe lạnh chuyên dụng.

“Chúng tôi từng bán geoduck dạng tươi, nhưng giờ chỉ bán khi còn sống. Chỉ cần vận chuyển sai cách, giá trị của chúng có thể giảm mạnh,” James Austin cho biết.

Vận chuyển geoduck quốc tế rất đắt đỏ. Chỉ riêng chi phí vận tải từ Canada đến Trung Quốc đã lên tới 7,3 triệu USD/năm. Tại British Columbia, giá geoduck khoảng 18 USD/pound, nhưng tại các nhà hàng sang trọng ở Trung Quốc, giá có thể tăng gấp 8 lần.

Phụ Thuộc Lớn Vào Trung Quốc – Rủi Ro Tiềm Ẩn

Từ cuối thập niên 1990, Trung Quốc dần thay thế Nhật Bản để trở thành thị trường geoduck lớn nhất thế giới. Đặc biệt vào dịp lễ hội như Tết Nguyên Đán, nhu cầu tăng vọt.

Nhưng nền kinh tế Trung Quốc đang có dấu hiệu chững lại. Tỷ lệ thất nghiệp tăng, thị trường bất động sản lao dốc, khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu.

Theo chuyên gia kinh tế Rashid, “Khi nền kinh tế suy thoái, thu nhập giảm, nhu cầu với các mặt hàng xa xỉ như geoduck cũng giảm theo.”

Năm 2014, Trung Quốc từng cấm nhập khẩu geoduck từ Mỹ trong 5 tháng sau khi phát hiện lượng độc tố PSP (Paralytic Shellfish Poisoning) quá cao. Hiệp hội Thu hoạch Geoduck tại Canada hiện đang chi 750.000 USD/năm để kiểm tra PSP nhằm ngăn chặn nguy cơ tương tự.

Thách Thức Môi Trường – Ngành Công Nghiệp Này Sẽ Ra Sao?

Chính phủ Canada đang thực hiện kế hoạch bảo tồn 30% vùng bờ biển vào năm 2030, điều này có thể khiến 40% khu vực khai thác geoduck bị đóng cửa và làm giảm doanh thu toàn ngành 20 triệu USD/năm.

“Kế hoạch này sẽ ảnh hưởng đến những vùng khai thác geoduck năng suất nhất của chúng tôi,” James Austin lo lắng.

Tuy nhiên, một số chuyên gia lại ủng hộ chính sách này. Họ cho rằng, “Bảo tồn giống như mua bảo hiểm cho doanh nghiệp. Ngắn hạn có thể khó khăn, nhưng dài hạn sẽ bảo vệ hệ sinh thái.”

Sự nóng lên toàn cầu đang làm gia tăng tần suất thủy triều đỏ, khiến lượng độc tố trong nước biển tăng cao. Nếu xu hướng này tiếp diễn, sản lượng geoduck có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Eric Jacobson cảnh báo: “Từ tháng 6 năm ngoái, một số vùng khai thác geoduck gần Vancouver đã bị đóng cửa vì nồng độ PSP quá cao.”

Tương Lai Geoduck – Vẫn Còn Hy Vọng?

Dù đối mặt với nhiều thách thức, các doanh nghiệp geoduck vẫn tìm cách mở rộng thị trường. Hiện tại, Canada đang đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Âu, đặc biệt là Pháp, Hà Lan và Anh.

“Chúng tôi đã thực hiện nhiều chiến dịch quảng bá tại Paris, London để nâng cao nhận diện về geoduck Canada,” đại diện Hiệp hội cho biết.

Với dấu hiệu hồi phục của nền kinh tế Trung Quốc trong năm 2024, các chuyên gia hy vọng rằng thị trường geoduck sẽ sớm lấy lại đà tăng trưởng.

“Trung Quốc vẫn là thị trường lớn. Khi kinh tế ổn định, nhu cầu sẽ phục hồi,” James Austin khẳng định.

Nguồn: Business Insider