Đổi mới để dẫn đầu: Câu chuyện của Vinamilk

Hành trình 50 năm gian khó của bà Mai Kiều Liên – CEO Vinamik, người đã định hình toàn bộ ngành sữa Việt Nam. Từ lá thư của người cha đến khát khao phát triển đất nước, bà đưa thương hiệu Vinamilk vươn tầm quốc tế và trở thành niềm tự hào cho nhiều thế hệ.

Khi đứng trước lựa chọn nghề nghiệp, ít ai ngờ rằng một lá thư từ người cha – một vị bác sĩ luôn đau đáu về tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em sau chiến tranh – lại đưa cô sinh viên trẻ Mai Kiều Liên đến với lĩnh vực sữa. Thời điểm ấy, khái niệm về sữa ở Việt Nam gần như là dấu chấm hỏi; thậm chí, ngành công nghiệp sữa cũng chưa có chỗ đứng rõ ràng. Thế nhưng, chính lời khuyên của cha đã mở ra một “cánh cửa định mệnh” đưa bà đến với sứ mệnh cải thiện sức khỏe cộng đồng.

“Ba tôi cho rằng, sau chiến tranh, nhiệm vụ cấp bách nhất là giảm suy dinh dưỡng trẻ em. Ông biết chỉ có sữa mới bổ sung được nhu cầu dinh dưỡng thiết yếu.” – bà Mai Kiều Liên từng chia sẻ về khởi nguồn khiến bà giữ vững quyết định theo học chế biến sữa.

Dù có cơ hội đổi ngành nhờ thành tích học tập xuất sắc, bà vẫn không thay đổi hướng đi. Sự kiên định đó sau này chứng minh là lựa chọn đúng đắn: người con gái đã chấp nhận “định mệnh” ngành sữa trở thành nhân vật chủ chốt, lãnh đạo sự phát triển mạnh mẽ của thương hiệu nước nhà, đồng thời ghi tên Việt Nam trên bản đồ sữa toàn cầu.

Khởi Sự Từ Con Số 0

Năm 1976, sau khi đất nước thống nhất, ngành kinh tế bắt đầu tái thiết trong muôn vàn khó khăn. Đặc biệt, ngành sữa Việt Nam gần như không có tiền đề, không có trang trại bò sữa đúng nghĩa, thiếu nguyên liệu và công nghệ. Thời kỳ bao cấp với những hạn chế, rào cản khiến việc tiếp cận nguồn sữa càng vất vả hơn.

Đứng ở vai trò nòng cốt, bà Mai Kiều Liên cùng đội ngũ đã miệt mài xây dựng nền móng vững chắc. Cuộc “cách mạng sữa” này không chỉ xoay quanh việc tổ chức sản xuất, mà còn phải đi tìm lời giải cho các bài toán về vốn liếng, công nghệ, nguồn nguyên liệu. Thời điểm đó, đất nước phải nhập bột sữa từ nước ngoài để tái chế biến. Mỗi “phân đoạn” dù là nhỏ nhất cũng đòi hỏi sự sáng tạo và quyết tâm vượt khó.

“Ngày ấy, ai nghe đến đại học chế biến sữa cũng ngạc nhiên. Chúng tôi phải giải thích rất nhiều mới khiến mọi người tin rằng, nếu muốn phát triển vóc dáng và trí lực cho thế hệ tương lai, sữa là điều không thể thiếu.”

Giai đoạn này đặt nền móng cho sự bứt phá sau này, vì từ quá trình học hỏi, cọ xát công nghệ nước ngoài, những kỹ sư, nhà khoa học trẻ như bà Mai Kiều Liên đã từng bước thiết lập nền tảng căn cơ. Đằng sau mỗi lô sữa ra lò, có cả những câu chuyện về nghiên cứu, thử nghiệm, tinh chỉnh công thức để sản phẩm vừa đảm bảo chất lượng, vừa đáp ứng được yêu cầu khắt khe của điều kiện bảo quản tại Việt Nam.

Chinh Phục Thị Trường Quốc Tế

Thập niên 90, thị trường nội địa vẫn chưa phải “mỏ vàng” lớn cho sữa, trong khi nguyên liệu và công nghệ liên tục biến động về giá. Thách thức đặt ra là làm sao giữ vững chất lượng, song song đó mở rộng kinh doanh, vươn ra bên ngoài để có thêm nguồn thu.

Năm 1997 đánh dấu bước ngoặt khi bà Mai Kiều Liên cùng đồng nghiệp chủ động tiếp cận chương trình “đổi dầu lấy lương thực” do Liên Hợp Quốc vận hành tại Iraq. Ban đầu, doanh nghiệp Việt tặng hai container sữa bột cho trẻ em Iraq như một hành động hỗ trợ nhân đạo. Không dừng lại ở đó, bà còn xem đây là “tấm vé” bước vào sân chơi lớn: chứng minh chất lượng sản phẩm. Phía đối tác sau khi kiểm nghiệm nghiêm ngặt, đã đặt hàng 300 tấn sữa với thời hạn giao ba tháng – đây quả là cú huých quyết định, đưa sản phẩm vươn xa hơn thay vì chỉ quanh quẩn trong nước.

“Khi họ yêu cầu 300 tấn, tôi gật đầu ngay mà không nghĩ nhiều đến lỗ lời, miễn sao mình nắm được cơ hội này. Và thực tế chứng minh, chúng tôi đã giao đủ sản lượng, đúng chất lượng, đúng tiến độ.”

Sau “bàn đạp” ấy, doanh nghiệp tiếp tục chinh phục nhiều thị trường khác. Một số quốc gia Trung Đông, châu Á và các khu vực khác bắt đầu có mặt hàng sữa đến từ Việt Nam. Thắng lợi lớn từ xuất khẩu thúc đẩy đà phát triển nội địa; đây được coi là giai đoạn quan trọng giúp mô hình sản xuất tăng trưởng liên tục, tái đầu tư vào nguồn nguyên liệu và dây chuyền hiện đại hơn.

Đổi Mới Toàn Diện Từ 2023

Sau nhiều năm gắn bó với khái niệm “hương vị quen thuộc”, thương hiệu sữa Việt lại bước vào cuộc “lột xác” mạnh mẽ. Từ năm 2023, hơn 300 mẫu bao bì mới được thiết kế, gần 25 sản phẩm mới ra đời, công nghệ tiên tiến được áp dụng rộng rãi như siêu lọc hay hút chân không để nâng tầm trải nghiệm người dùng. Mục tiêu là làm sao nâng cao chất lượng, đồng thời tạo tính khác biệt trên thị trường.

Với tư duy phải đổi mới mọi khía cạnh – từ sản phẩm đến cách thức quản trị – doanh nghiệp được truyền cảm hứng để dấn thân. Không chỉ bắt kịp xu thế quốc tế, đội ngũ còn chú trọng vào cảm nhận của người tiêu dùng trẻ. Sữa không đơn thuần chỉ bổ dưỡng; nó còn cần ngon, hiện đại và phù hợp lối sống năng động. Đây chính là lý do thôi thúc những sáng tạo bất ngờ: từ sữa hạt, sữa tươi kết hợp trái cây đến các phiên bản ít đường, tách béo…

Ở vai trò “nhạc trưởng” tư duy, bà Mai Kiều Liên cùng đội ngũ điều hành đã nhìn nhận: muốn giữ vị thế, không thể nào làm theo lối mòn cũ. Thị trường nội địa khốc liệt với sự xuất hiện của nhiều nhãn hiệu ngoại, còn thị trường quốc tế lại đòi hỏi chuẩn mực, thị hiếu đa dạng hơn. Sự đổi mới ấy đòi hỏi sự “lột xác” đồng loạt – từ nhân sự, thiết bị cho đến quan điểm về trải nghiệm người dùng.

“Muốn tiếp tục dẫn đầu, chúng tôi phải tư duy lại toàn bộ, sắp xếp bộ máy, đầu tư về nhân sự trẻ, triển khai số hóa… Tất cả nhằm mục đích mang sản phẩm tốt nhất đến với mọi thế hệ người Việt.”

Niềm Tự Hào Thương Hiệu Tỷ Đô

Hiện nay, vị thế của thương hiệu trong ngành đã được khẳng định: xếp thứ 36 toàn cầu, giá trị thương hiệu gần 3 tỷ USD và đang trên hành trình vươn đến top 20 với tham vọng tăng giá trị lên 5–7 tỷ USD. Thành tựu này đặt ngành sữa Việt Nam vào tầm ngắm của thế giới – một minh chứng rằng đất nước hoàn toàn có thể “đi tắt, đón đầu” trong lĩnh vực thực phẩm – dinh dưỡng.

Một trong những động lực lớn cho sự thành công chính là tinh thần “làm tốt hơn mỗi ngày”. Bất kỳ công nhân, kỹ sư hay giám đốc nhà máy nào cũng phải sẵn sàng đưa ra sáng kiến, cải tiến, tối ưu dây chuyền. Nhờ văn hóa khuyến khích dám nghĩ dám làm, mọi cá nhân đều được trao cơ hội đề xuất ý tưởng, đưa ra giải pháp thay đổi, qua đó đóng góp vào sự phát triển chung.

Bên cạnh chiến lược sản phẩm, doanh nghiệp còn chú trọng tạo dựng đội ngũ nhân sự bản lĩnh. Nhiều thế hệ kỹ sư trẻ được cử đi đào tạo tại nước ngoài, quay về tiếp tục phục vụ quá trình đổi mới công nghệ. Rất nhiều người trẻ thế hệ 8x, 9x đã đảm nhận cương vị giám đốc nhà máy, thậm chí phụ trách xuất khẩu, R&D… Sự hòa quyện giữa kinh nghiệm “lão tướng” và nhiệt huyết “thế hệ F” tạo nên một bức tranh nhân lực đa sắc, thúc đẩy tư duy cởi mở và sáng tạo không ngừng.

Truyền Lửa Cho Thế Hệ Trẻ

Trong suốt cuộc trò chuyện, bà Mai Kiều Liên nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của những người trẻ. Theo bà, cơ hội dành cho thế hệ hiện tại là rất lớn, song áp lực cũng không kém do thị trường toàn cầu biến động nhanh. Công nghệ số, trí tuệ nhân tạo có thể khiến một số ngành nghề dần biến mất, hoặc đòi hỏi nhân lực phải chuyển đổi kỹ năng liên tục.

“Các bạn bây giờ được học hành bài bản hơn, có nhiều công cụ hơn. Nhưng chính vì thế, áp lực cạnh tranh cũng lớn. Đừng quên trang bị kiến thức sâu, rèn luyện sức khỏe, và quan trọng nhất: phải có lý tưởng.”

Trong tư duy lãnh đạo hiện đại, bà chú trọng “tái tạo con người”, khuyến khích thế hệ trẻ không ngại thử sai, không ngại dấn thân. Mọi ý tưởng làm mới bao bì, thay đổi công thức, thậm chí cải tiến máy móc… đều có thể xuất phát từ bất kỳ ai. Một doanh nghiệp lớn phải có trái tim “trẻ”, và chính giới trẻ là những người giúp cái “trái tim” đó luôn căng tràn sức sống.

Trường hợp điển hình là những bạn sinh viên xuất sắc tốt nghiệp ngành sữa được gửi sang Nga, châu Âu… để tu nghiệp, sau đó trở về nhà máy làm việc trong môi trường công nghệ cao. Mỗi sáng kiến nhỏ về tiết kiệm nguyên liệu, nâng cao quy trình vệ sinh hay đổi mới hệ thống đóng gói cũng có thể góp phần giảm chi phí, tăng chất lượng. Từ những đóng góp tí hon, tinh thần chung “làm tốt hơn mỗi ngày” được nhân rộng khắp công ty.

Lời Khuyên Và Tương Lai

Bên cạnh yếu tố chuyên môn, bài học “phải biết nhìn xa trông rộng” cũng là kim chỉ nam được bà chia sẻ. Việt Nam đang ở giai đoạn vàng để bứt phá, và ngành thực phẩm – đồ uống nói chung, sữa nói riêng, có cơ hội mở rộng thị phần xuất khẩu. Đặc biệt, tệp khách hàng trong nước cũng liên tục gia tăng về dân số và chất lượng sống.

“Dinh dưỡng là yếu tố cốt lõi phát triển con người. Chúng ta muốn đất nước vươn lên, hãy bắt đầu từ việc nâng cao thể chất, tầm vóc. Và sữa chính là ‘mảnh ghép’ quan trọng trong bức tranh ấy.”

Trong tương lai 5–10 năm, mục tiêu rõ ràng là tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu, mở rộng chăn nuôi bò sữa ngay tại Việt Nam, giảm phụ thuộc nhập khẩu. Việc này không chỉ giúp chủ động nguồn nguyên liệu, mà còn gia tăng lợi thế cạnh tranh khi đáp ứng được tiêu chí an toàn, chất lượng quốc tế. Đồng thời, nâng cao vị thế trên trường quốc tế, đưa sản phẩm “made in Vietnam” đi khắp năm châu.

Viết Tiếp Hành Trình

Vị nữ CEO từng được tạp chí quốc tế vinh danh trong Top 100 người phụ nữ quyền lực nhất châu Á năm 2024. Thế nhưng, bà khiêm tốn coi thành công là thành quả chung của toàn thể đội ngũ. Nhiều người gọi bà là “nữ tướng ngành sữa,” là người “mang bao tâm huyết để đưa sữa Việt lên tầm thế giới.” Sự ghi nhận này càng khích lệ thế hệ sau viết tiếp hành trình, gìn giữ lửa đam mê và tinh thần đổi mới.

Ở tuổi ngoài 70, bà vẫn đều đặn tập bơi, yoga và nấu những món ăn sáng tạo. Với những thay đổi rốt ráo từ bên trong thương hiệu, bà tin rằng thế hệ kế cận sẽ tiếp tục duy trì và phát triển, sẵn sàng đưa sữa Việt bứt phá lên top 20 toàn cầu, với giá trị cao hơn nữa. Có thể nói, câu chuyện 50 năm của bà Mai Kiều Liên không chỉ xoay quanh hành trình kinh tế, mà còn là tấm gương về tâm huyết: từ một lá thư đầy “tiên liệu” của người cha, đến khát khao cống hiến cho cộng đồng.

Nhìn lại, sự vươn mình của ngành sữa là hình ảnh thu nhỏ của cả đất nước: bền bỉ vươn lên từ gian khó, lấy con người làm trung tâm, không ngừng học hỏi, sáng tạo và khao khát khẳng định vị thế trên bản đồ thế giới. Khó có thể đong đếm hết giá trị mà bà Mai Kiều Liên và thế hệ lãnh đạo tiên phong đã mang lại. Nhưng chắc chắn, câu chuyện đầy cảm hứng này vẫn đang được viết tiếp, khơi dậy niềm tin rằng: chỉ cần kiên định mục tiêu, đầu tư con người và công nghệ, thương hiệu Việt có đủ tiềm lực để tỏa sáng trên đấu trường toàn cầu.

Qua hàng chục năm phấn đấu, thương hiệu sữa Việt được ghi danh trên bản đồ quốc tế. Từ lá thư căn dặn ban đầu đến quyết tâm không ngừng của người đứng đầu, chúng ta thấy rõ vai trò của tầm nhìn, sự kiên trì và tinh thần dám nghĩ dám làm. Như bà Mai Kiều Liên đã nhắn nhủ, mỗi bạn trẻ cần biết xây dựng lý tưởng, luôn học tập và rèn luyện sức khỏe, để “không có gì là không thể.” Trong thời đại chuyển đổi số, xu hướng thị trường toàn cầu biến đổi mạnh mẽ, đó vừa là cơ hội, vừa là thách thức. Câu chuyện này nhắc nhở rằng, muốn tiến xa, phải bắt đầu từ chính bản thân – đầu tư tri thức, sức khỏe, và sẵn sàng mở rộng tư duy Vinamilk, từ góc nhìn của một doanh nghiệp 55 tuổi, đã và sẽ tiếp tục hành trình đổi mới và nâng cao tiêu chuẩn dinh dưỡng cho mọi thế hệ, góp phần kiến tạo một cộng đồng ngày càng khỏe mạnh và phát triển bền vững.