Chinh phục thị trường toàn cầu: Ngành dệt may Việt Nam bứt phá từ nội lực

Ngành dệt may Việt Nam đang vươn lên với vị thế top 3 toàn cầu, nhưng vẫn gặp thách thức lớn trong việc xây dựng THƯƠNG HIỆU, cạnh tranh trên sân nhà lẫn quốc tế. Từ chuỗi cung ứng đến giá trị gia tăng, doanh nghiệp Việt cần chiến lược để bứt phá hiệu quả.

Ngành DỆT MAY Việt Nam được biết đến với năng lực sản xuất ấn tượng, đứng trong nhóm đầu thế giới về xuất khẩu. Theo các số liệu thống kê gần đây, sản lượng xuất khẩu của Việt Nam luôn nằm trong top 3 toàn cầu, đặc biệt tại những thị trường chính như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản. Trong nước, quy mô 100 triệu dân mang đến tiềm năng tiêu thụ lớn cho các doanh nghiệp thời trang nội địa.

Tuy vậy, sức ép cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa không hề nhỏ. Những “ông lớn” nước ngoài như Zara, Uniqlo, H&M liên tục mở rộng cửa hàng, chiếm thị phần và gia tăng mức độ nhận diện với người tiêu dùng Việt. Ở mảng xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp trong nước vẫn đang chủ yếu làm gia công, chưa xây dựng được thương hiệu gắn với giá trị gia tăng cao.

Ông Lại Tiến Mạnh, chuyên gia về xây dựng thương hiệu và CEO MiBrand Việt Nam, chia sẻ: “Với 100 triệu dân, thị trường nội địa là ‘miếng bánh’ cực kỳ lớn. Dù vậy, các doanh nghiệp cũng không thể bỏ qua 7 tỷ người tiêu dùng ngoài biên giới. Do đó, việc lựa chọn dồn lực cho nội địa hay quốc tế là chiến lược sống còn đối với mỗi công ty.”

Đây chính là bài toán khó. Từ góc nhìn thương hiệu quốc gia, cả thị trường trong nước lẫn nước ngoài đều rộng mở, nhưng nguồn lực doanh nghiệp thường có hạn. Sự thành công đòi hỏi tầm nhìn và chiến lược phân bổ nguồn lực phù hợp, đặc biệt khi thương hiệu thời trang quốc tế đang ngày càng “phủ sóng” mạnh mẽ ở Việt Nam.

Lựa Chọn Thị Trường: Bài Toán Quyết Định Nguồn Lực

Để định vị hình ảnh và sản phẩm một cách bài bản, doanh nghiệp cần xác định rõ đâu là thị trường mục tiêu. Với những công ty có năng lực sản xuất tốt, bề dày kinh nghiệm gia công và quan hệ đối tác quốc tế, việc “đem chuông đi đánh xứ người” là hướng đi đầy hứa hẹn.

Ngược lại, nếu chọn phục vụ trước tiên cho nhu cầu trong nước, doanh nghiệp có ưu thế hiểu rõ thị hiếu tiêu dùng địa phương, dễ thiết lập mạng lưới phân phối, chuỗi cửa hàng. Tuy nhiên, làm thế nào để vừa trụ vững tại sân nhà, vừa đẩy mạnh xuất khẩu sau này lại đòi hỏi sự chuẩn bị khôn ngoan.

Ông Thân Đức Viện, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty May 10, nhấn mạnh: “Chúng tôi chọn Việt Nam làm nền tảng: làm tốt ở sân nhà thì mới đủ lực để tiến xa trên thị trường quốc tế. Nhưng trong tương lai, doanh nghiệp luôn hướng đến mục tiêu xuất khẩu vì nhu cầu may mặc trên toàn cầu là vô cùng lớn.”

Thực tế, không ít doanh nghiệp còn non trẻ buộc phải chấp nhận cạnh tranh khốc liệt với các thương hiệu ngoại. Họ thường thiếu tiềm lực đầu tư lớn, đội ngũ thiết kế mỏng, kinh nghiệm tiếp thị còn hạn chế. Dù vậy, lợi thế của doanh nghiệp nhỏ là tính linh hoạt, khả năng xoay chuyển nhanh sang những phân khúc thị trường ngách, ít bị “ông lớn” để mắt.

Chiến Lược “Ngách” & Hợp Lực Xây Dựng Thương Hiệu

Lý thuyết marketing hiện đại cho rằng, thay vì cạnh tranh trực diện với các nhãn hàng quốc tế, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể tìm ra thị trường ngách (niche market). Chẳng hạn, tập trung làm sản phẩm thời trang bền vững (sustainability), trang phục truyền thống cách tân, hay dòng quần áo dành riêng cho người tiêu dùng có đặc điểm hình thể riêng biệt.

Bên cạnh đó, việc hợp tác “co-branding” cũng ngày càng được nhắc đến. Đây là hình thức khi nhiều thương hiệu liên kết cùng khai thác tệp khách hàng và phát huy nguồn lực. Những mặt hàng có thể bổ trợ lẫn nhau, như quần áo kết hợp với giày dép, túi xách, phụ kiện, hoàn toàn có thể được trưng bày chung dưới một chuỗi cửa hàng hoặc sự kiện quảng bá.

Trong ngành may mặc, phương thức này không chỉ gia tăng sự đa dạng sản phẩm, mà còn giảm chi phí tiếp thị, chia sẻ tệp khách hàng chung. Hợp tác “cộng sinh” giữa các doanh nghiệp mới nổi với những tên tuổi lớn cũng góp phần tạo “hiệu ứng đám đông,” giúp nâng tầm nhận diện, tạo sức mạnh cạnh tranh trước làn sóng thương hiệu ngoại.

Vai Trò Của Chuỗi Cung Ứng & Bài Toán Nguyên Phụ Liệu

Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là nguồn nguyên phụ liệu. Nhiều khảo sát cho thấy, các doanh nghiệp dệt may trong nước vẫn phải nhập khẩu tới 70% nguyên phụ liệu. Thực trạng “xuất sợi, nhập vải” dẫn tới tình trạng giá trị gia tăng không cao, tiến độ giao hàng bị phụ thuộc vào nước ngoài.

Để giải quyết điều này, Bộ Công Thương đang thúc đẩy việc hình thành một trung tâm giao dịch nguyên phụ liệu ngành thời trang tại Việt Nam. Khi có trung tâm, doanh nghiệp sẽ dễ dàng tiếp cận các mẫu vải, cúc, khuy, chỉ may… trong nước, tăng tính chủ động và giảm chi phí vận hành.

Ông Thân Đức Viện cho biết thêm: “Việc ra đời trung tâm nguyên phụ liệu giống như một cú hích. Chúng ta không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà còn có thể thu hút đối tác quốc tế, biến Việt Nam trở thành một ‘hub’ cung ứng vải vóc, phụ liệu cho cả khu vực.”

Đối với các đối tác nước ngoài, Việt Nam đang nổi lên như một “mắt xích” quan trọng trong chuỗi sản xuất toàn cầu. Khi trung tâm nguyên phụ liệu đi vào hoạt động, họ có thể tin tưởng “đặt hàng” với doanh nghiệp Việt theo hình thức trọn gói, từ dệt sợi, nhuộm, hoàn thiện, may mặc đến khâu phân phối. Tính ổn định và đồng bộ trong sản xuất sẽ là lợi thế cạnh tranh then chốt.

Doanh Nghiệp Mang Thương Hiệu Quốc Gia: Tiên Phong & Hợp Tác

Để thúc đẩy giá trị cốt lõi, những doanh nghiệp mang thương hiệu quốc gia như May 10 được xem là lực lượng tiên phong. Họ có lợi thế về bề dày kinh nghiệm, tiềm lực tài chính, hệ thống phân phối sẵn có, đồng thời có thể “kéo” các doanh nghiệp nhỏ hơn vào một chuỗi giá trị khép kín.

Chẳng hạn, thay vì tự lo hết các khâu, doanh nghiệp lớn có thể tập trung mạnh vào thiết kế, marketing, phân phối, còn các doanh nghiệp vệ tinh lo khâu sản xuất vải, phụ kiện. Mỗi khâu một “mắt xích,” gộp lại thành chuỗi cung ứng hoàn chỉnh, tối ưu chi phí và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.

Đây là mô hình mà một số cường quốc châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc đã làm rất tốt: liên kết khu vực, cùng chia sẻ công nghệ, chuyển giao bí quyết thiết kế, sản xuất, và đặc biệt đầu tư mạnh cho thương hiệu.

Xây Dựng 30 Thương Hiệu Thời Trang Việt Nam Đẳng Cấp Quốc Tế

Chính phủ từng giao nhiệm vụ phát triển khoảng 30 thương hiệu thời trang đẳng cấp quốc tế cho Việt Nam vào năm 2030. Để hiện thực hóa giấc mơ này, ngoài việc nâng cao chất lượng sản phẩm, chúng ta còn phải giải quyết những nút thắt tồn tại:

• Hạn chế nhập khẩu nguyên phụ liệu: Nỗ lực hình thành nguồn cung trong nước, hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí, chủ động hơn về mặt tiến độ.
• Xây dựng hệ sinh thái thời trang: Kết nối thương hiệu lớn – nhỏ, hình thành các hiệp hội thời trang, tổ chức tuần lễ thời trang mang đậm dấu ấn Việt.
• Khuyến khích tiêu dùng nội địa: Nâng cao lòng tự hào dân tộc, tạo cầu nối để hàng loạt dòng sản phẩm mang phong cách Việt xâm nhập sâu trong đời sống người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, chương trình “Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam” được đẩy mạnh hơn, nâng cao ý thức cộng đồng, giúp sản phẩm nội giành được sự tin yêu của người dân. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao và các cơ quan văn hóa – thương mại cũng có thể quảng bá hình ảnh thời trang Việt Nam tại các sự kiện, hội chợ quốc tế.

Ông Lại Tiến Mạnh khẳng định: “Thời trang là lĩnh vực giàu cảm xúc. Nếu chúng ta ‘kết nối’ được yếu tố văn hóa, tinh thần dân tộc vào sản phẩm, người tiêu dùng Việt sẽ tự hào khi khoác lên mình thiết kế hoàn toàn do người Việt tạo ra.”

Vai Trò Của Chính Phủ & Chiến Lược Dài Hơn

Bên cạnh hỗ trợ trực tiếp, Chính phủ đang đẩy mạnh Chương trình Thương hiệu Quốc gia nhằm tôn vinh và quảng bá doanh nghiệp xuất sắc. Những sản phẩm trong chương trình này được giới thiệu tại các sự kiện quốc tế, đồng thời xuất hiện trong các hoạt động do đại sứ quán, lãnh sự quán Việt Nam tổ chức.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đồng hành với cộng đồng doanh nghiệp thông qua việc ký kết các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (FTA) như EVFTA, CPTPP, RCEP…, giúp giảm rào cản thuế quan. Nhờ đó, hàng loạt mặt hàng may mặc xuất khẩu có thêm ưu thế cạnh tranh tại thị trường quốc tế.

Dẫu vậy, để đảm bảo phát triển bền vững, Việt Nam cần chính sách đồng bộ cho ngành dệt, nhuộm – những khâu đòi hỏi công nghệ cao và kiểm soát môi trường nghiêm ngặt. Nếu làm tốt, chúng ta không chỉ nâng tỉ lệ nội địa hóa, mà còn tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất, sáng tạo thời trang tầm cỡ khu vực.

Ngành dệt may Việt Nam đang trong giai đoạn sôi động, đối diện nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Doanh nghiệp cần hoạch định chiến lược rõ ràng: chọn thị trường mục tiêu, xây dựng bản sắc riêng, đầu tư vào thiết kế và hợp tác chặt chẽ trong hệ sinh thái. Trong bối cảnh “làm chủ” chuỗi cung ứng là chìa khóa, trung tâm nguyên phụ liệu sẽ giúp các công ty nội tối ưu sản xuất, tạo đà cho sản phẩm “Made in Vietnam” vươn tầm quốc tế.

Quan trọng hơn, đây không chỉ là câu chuyện của từng công ty, mà còn là nỗ lực chung từ phía Chính phủ, các chương trình thương hiệu quốc gia và cả ý thức ủng hộ của người tiêu dùng nội địa. Khi tất cả kết nối chặt chẽ, ngành thời trang Việt hoàn toàn có cơ hội bứt phá, hướng đến hình ảnh hiện đại, sáng tạo và đậm chất Việt Nam trên bản đồ thế giới.