Xiaohongshu: Hiện tượng mạng xã hội thách thức Tiktok và khơi dậy làn sóng tò mò toàn cầu

“Little Red Book” (Xiaohongshu) đang khuấy đảo thị trường mạng xã hội với khả năng triển khai tính năng chỉ trong vài ngày, cộng đồng tích cực và ứng dụng đa năng. Đồng thời, cuộc tranh cãi về dữ liệu, kiểm duyệt và “văn hóa 996” cũng tạo nhiều góc nhìn trái chiều.

Với khởi điểm chỉ là một cuốn cẩm nang du lịch dành cho giới trẻ Trung Quốc, “Little Red Book” (tên tiếng Trung: Xiaohongshu) đã nhanh chóng vươn lên trở thành một trong những nền tảng mạng xã hội thành công nhất tại thị trường nội địa. Sau gần 10 năm, ứng dụng này không chỉ thu hút hàng triệu người dùng ở Trung Quốc, mà còn gây chú ý toàn cầu, đặc biệt khi những “làn sóng di cư” khỏi TikTok diễn ra rầm rộ. Không khó để nhận ra lý do đằng sau sức hút ấy: tốc độ, văn hóa “996” và cách họ xây dựng một cộng đồng tích cực đã trở thành “thương hiệu” riêng biệt.

Cụ thể, Xiaohongshu gắn liền với hình ảnh về một nền tảng chia sẻ phong cách sống, mua sắm, làm đẹp, du lịch, thời trang và vô vàn chủ đề khác. Người ta ví nó như “bách khoa toàn thư” thu nhỏ về mọi khía cạnh đời sống. Sự kết hợp giữa mạng xã hội dạng Instagram, công cụ tìm kiếm kiểu Google và sàn thương mại điện tử khiến Xiaohongshu được xem như “siêu ứng dụng”, nơi người dùng có thể tìm kiếm, thảo luận, mua sắm và thậm chí gặp gỡ, kết nối bạn bè.

Song, sự bùng nổ ấy cũng đi kèm với nhiều câu hỏi về chênh lệch văn hóa, về cách quản lý nội dung, về thuật toán gợi ý và việc “tách bạch” giữa phiên bản quốc tế với phiên bản nội địa (giống như Douyin – TikTok). Trong khi đó, nỗi lo về dữ liệu, quyền riêng tư hay mối quan hệ chính trị Trung – Mỹ khiến những nền tảng như Xiaohongshu đứng trước vô vàn thử thách khi muốn “vươn ra biển lớn”.

Văn Hóa 996 Và Sức Mạnh Từ “Tốc Độ”

Trước hết, chúng ta phải nhắc đến văn hóa 996 – làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần – vốn quen thuộc trong giới công nghệ Trung Quốc. Người trong ngành thường gọi đây là “China Style”, cho phép các công ty khởi nghiệp lớn nhanh như “thổi”. Tại Xiaohongshu, cũng như nhiều “ông lớn” khác, nhờ sự cạnh tranh khốc liệt và “tăng ca” không ngừng nghỉ, họ có thể tung ra những tính năng mới chỉ sau 4 ngày phát triển, thậm chí ngắn hơn.

Một cựu kỹ sư từng chia sẻ: “Buổi sáng, chúng tôi họp đứng (stand-up meeting) để phân tích số liệu, quyết định tính năng mới. Buổi chiều, đội ngũ lập trình bắt tay triển khai. Vào lúc nửa đêm, tính năng được đưa lên máy chủ, sẵn sàng cho hàng triệu người dùng vào sáng hôm sau.”

Chính sự thần tốc này không chỉ giúp Xiaohongshu nhanh chóng thích nghi với thay đổi của thị trường, mà còn gây ấn tượng với cả giới đầu tư lẫn người sử dụng. Trong thế giới công nghệ, “tốc độ” có thể định đoạt thành bại, bởi nền tảng chậm hơn dễ bị đối thủ “copy” và vượt mặt.

Song, “996” cũng mang đến áp lực khổng lồ cho nhân viên. Nhiều người chọn đánh đổi thời gian cá nhân lấy mức đãi ngộ hấp dẫn, cơ hội phát triển nhanh trong môi trường cạnh tranh cao. Ở Trung Quốc, việc làm trong các tập đoàn công nghệ lớn được xã hội đánh giá rất cao, nhất là khi thu nhập vượt trội so với mặt bằng chung.

Từ Cẩm Nang Du Lịch Đến “Bách Khoa Toàn Thư”

Có một câu chuyện thú vị về xuất thân của Xiaohongshu: ban đầu, nó chỉ là một blog nhỏ, chia sẻ kinh nghiệm mua sắm và du lịch nước ngoài cho người trẻ Trung Quốc muốn “xuất ngoại” khám phá. Qua thời gian, nội dung mở rộng từ mỹ phẩm, thời trang, làm đẹp sang bí quyết học tập, thiết kế nội thất, chăm sóc con cái, công nghệ, ẩm thực và cả mẹo vặt thường ngày.

Đến nay, Xiaohongshu trở nên độc đáo nhờ tập trung xây dựng cộng đồng. Người dùng thường truy cập để tìm kiếm các thông tin đa dạng, sau đó kết nối với tác giả bài viết, đặt câu hỏi trực tiếp, thậm chí gặp gỡ ngoài đời. Một số liệu nội bộ cho thấy nền tảng này có thể sở hữu đến hàng tỷ bài viết và hình ảnh, phủ khắp tất cả các chủ đề có thể tưởng tượng.

Đặc biệt, sức mạnh tìm kiếm của Xiaohongshu được so sánh như Google phiên bản thu nhỏ, vì chỉ cần nhập từ khóa, hàng trăm ngàn kết quả chi tiết xuất hiện. Với nhiều cô gái, ứng dụng này còn đóng vai trò “quyết định mua sắm”: họ tra cứu đánh giá sản phẩm, xu hướng thời trang, bí quyết làm đẹp trước khi rút ví.

Tạo Dựng Cộng Đồng Tích Cực

So với Weibo (tương đương Twitter), Douyin (phiên bản nội địa của TikTok) hay một số mạng xã hội khác, Xiaohongshu nổi tiếng nhờ bầu không khí thân thiện, hiếm thấy sự công kích bằng lời nói, bình luận xúc phạm hay tranh cãi nảy lửa. Đây không phải ngẫu nhiên, mà là kết quả của một chiến lược quản lý nội dung chặt chẽ, thậm chí nhiều ý kiến cho rằng có phần “mạnh tay”.

Một kỹ sư phụ trách hệ thống quản lý cộng đồng cho biết: “Nhiều nền tảng biết rằng khi người dùng tranh cãi, ‘đấu tố’ nhau, thời gian tương tác sẽ tăng lên, từ đó thu về lợi nhuận. Nhưng Xiaohongshu muốn tạo không gian lành mạnh. Chúng tôi sẵn sàng áp dụng bộ lọc, quét và xóa tài khoản vi phạm, dù đôi khi bị chê là quá ‘cứng rắn’.”

Chính nhờ triết lý xây dựng “ngôi nhà an toàn” cho người dùng, Xiaohongshu đã giữ chân được rất nhiều người, đặc biệt là phái nữ – nhóm “khách hàng ruột” đóng vai trò lan tỏa và làm đẹp hình ảnh thương hiệu. Có thể nói, cộng đồng tích cực là lợi thế quan trọng giúp ứng dụng này trụ vững và ngày càng nổi danh trong làng mạng xã hội Trung Quốc.

Giới Hạn Của Tính Mở Và Câu Chuyện “Kiểm Duyệt”

Dẫu vậy, bên cạnh mặt tích cực, các quy tắc quản lý chặt chẽ dẫn đến câu hỏi về tự do ngôn luận. Nhiều người cho rằng Xiaohongshu hay Douyin đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định từ chính phủ Trung Quốc liên quan đến nội dung “nhạy cảm”, bao gồm cả vấn đề chính trị, văn hóa, trang phục, ngôn từ, chủ đề LGBT hay hình ảnh bị xem là gợi cảm.

Không ít quan điểm phương Tây gọi đó là “kiểm duyệt” – vì việc xóa bài viết, khóa tài khoản nhiều khi chỉ dựa trên những tiêu chí không rõ ràng. Tuy nhiên, trong bối cảnh Trung Quốc, đa số người dùng xem điều này là bình thường, bởi xã hội đã quen với chuyện chương trình truyền hình, báo chí, phim ảnh… đều chịu sự giám sát chặt chẽ.

Một cựu nhân viên Xiaohongshu chia sẻ: “Không chỉ chúng tôi, mà toàn bộ ngành internet Trung Quốc đều phải tuân theo luật pháp và quy định chặt chẽ về nội dung. Người dùng, nhất là giới trẻ, chấp nhận điều đó như một phần tự nhiên của cuộc sống online.”

Đây chính là điểm khác biệt văn hóa so với nhiều nước phương Tây, nơi quyền tự do ngôn luận được đề cao. Tình trạng “không khoan nhượng” với ngôn từ kích động thù địch, xung đột trên Xiaohongshu có thể được hoan nghênh, nhưng ở góc độ khác, việc “chặn” các chủ đề nhạy cảm hoặc có tính phản biện cũng khiến không ít nhà quan sát quốc tế cảm thấy băn khoăn.

Thuật Toán – Vũ Khí Bí Mật Đằng Sau Thành Công

Rất nhiều người thắc mắc vì sao TikTok, Douyin, Xiaohongshu hay các ứng dụng Trung Quốc lại “ăn khách” đến thế. Theo các chuyên gia, thuật toán gợi ý nội dung chính là “vũ khí bí mật”. Bằng cách ghi nhận hành vi người dùng – từ thói quen lướt, thời gian xem video, truy vấn tìm kiếm cho đến dữ liệu vị trí – nền tảng sẽ “học” và liên tục gợi ý nội dung sát với sở thích cá nhân.

Tuy nhiên, chính vì sự “thông minh” này, các tranh cãi về dữ liệu riêng tư và khả năng thao túng thông tin cũng nảy sinh. Một ví dụ điển hình là khi ByteDance – công ty mẹ của TikTok và Douyin – bị chính quyền Mỹ nghi ngờ chia sẻ dữ liệu người dùng với Trung Quốc, dẫn đến nhiều lời kêu gọi cấm TikTok. Dù Xiaohongshu không “dính” nghi án quy mô lớn như TikTok, công ty này vẫn đối mặt với rào cản khi bước ra quốc tế, nếu không thể chứng minh tính minh bạch trong xử lý dữ liệu.

Tách Biệt Phiên Bản Nội Địa Và Quốc Tế

Với Douyin và TikTok, chúng ta thấy mô hình “một nền tảng, hai phiên bản” đã tồn tại từ lâu. Mục đích của việc tách bạch này được cho là để phù hợp với quy định kiểm duyệt nội địa, đồng thời cung cấp không gian linh hoạt hơn cho người dùng quốc tế. Tuy nhiên, chính điều đó làm dấy lên nghi ngờ: “Liệu dữ liệu từ phiên bản quốc tế có thật sự được lưu trữ tách biệt, hay vẫn đổ về máy chủ nội địa?”

Các quan chức Mỹ từng yêu cầu TikTok phải bán lại mảng kinh doanh tại Mỹ hoặc đối mặt nguy cơ bị cấm. Lý do? Quan ngại về việc thuật toán “có thể” thao túng thông tin, gây ảnh hưởng lên dư luận, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị.

“Chúng ta không thể biết chắc liệu dữ liệu có thực sự được lưu tại Mỹ hay đã âm thầm chuyển về Trung Quốc.”

Đó là nhận định của nhiều chuyên gia an ninh mạng, do bên ngoài gần như không thể kiểm tra mã nguồn, cấu trúc máy chủ hay cơ chế mã hóa của TikTok.

Tương Lai Của Xiaohongshu Ở Thị Trường Quốc Tế

Mặc dù chưa có quy mô “toàn cầu” như TikTok, Xiaohongshu vẫn cho thấy tiềm năng phát triển ra ngoài biên giới Trung Quốc, đặc biệt là khi giới trẻ châu Á, châu Âu ngày càng quan tâm đến lối sống, du lịch, ẩm thực, thời trang qua “lăng kính” sáng tạo của cộng đồng Trung Quốc. Bên cạnh đó, làn sóng “TikTok refugees” – những người chuyển từ TikTok sang các nền tảng khác vì lo ngại bị cấm hoặc chán ngấy nội dung “giật gân” – cũng có thể xem là cơ hội cho Xiaohongshu.

Tuy nhiên, rào cản pháp lý, văn hóa và sự khác biệt trong quản lý nội dung có thể khiến Xiaohongshu gặp khó khăn. Nếu muốn chinh phục người dùng quốc tế, bài toán cấp bách là minh bạch hóa dữ liệu, linh hoạt hơn về ngôn ngữ (dịch thuật, công cụ hỗ trợ tiếng Anh, v.v.) và tạo không gian đa văn hóa – giảm bớt những “hạn chế” vốn áp dụng cho thị trường nội địa.

Cái Nhìn Toàn Cảnh

Xiaohongshu, Douyin hay TikTok chỉ là vài ví dụ trong “làn sóng công nghệ” từ Trung Quốc. Điều gây ấn tượng không phải chỉ là sự sáng tạo, mà còn ở cách họ đưa sản phẩm ra thị trường cực nhanh, liên tục cải tiến, nâng cấp theo nhu cầu người dùng. Mặt khác, bản chất cạnh tranh cao và yêu cầu tuân thủ luật pháp nghiêm ngặt cũng định hình nên môi trường công nghệ “không khoan nhượng”.

Người dùng yêu thích Xiaohongshu bởi sự tích cực, thân thiện, tính ứng dụng cao và cảm giác kết nối chân thực. Dẫu vậy, đằng sau “hào quang” ấy là câu chuyện về “thử thách kiểm duyệt”, áp lực “996”, cùng tham vọng bành trướng toàn cầu. Đây là hành trình không hề dễ dàng, đòi hỏi sự cân bằng tinh tế giữa đổi mới, quản trị nội dung và tôn trọng khác biệt văn hóa.

Nhiều người so sánh Xiaohongshu với một “chàng khổng lồ” đang trỗi dậy, mang trong mình hai “mặt” đối lập: một bên là tinh thần cộng đồng ấm áp, bên kia là lớp kiểm soát cứng rắn, sẵn sàng xóa bỏ mọi nội dung đi ngược lại quy tắc đã đề ra. Ở khía cạnh tích cực, đó là nỗ lực bảo vệ trải nghiệm người dùng khỏi sự tiêu cực. Ở chiều ngược lại, không ít ý kiến e ngại rằng điều này có thể thu hẹp không gian tự do ngôn luận của người dùng.

Có thể nói, thành công của Xiaohongshu là minh chứng rõ ràng cho tiềm năng sáng tạo và cách làm việc thần tốc của các công ty công nghệ Trung Quốc. Qua câu chuyện về “Little Red Book”, chúng ta thấy được sự đan xen giữa tham vọng vươn tầm quốc tế và đặc trưng văn hóa bản địa. Ứng dụng này mở ra cơ hội mới cho người dùng khám phá, chia sẻ, giao lưu; nhưng cùng lúc đó, cũng đặt ra vô số thách thức liên quan đến dữ liệu, kiểm duyệt và rào cản pháp lý.

Dù tương lai còn nhiều ẩn số, “Little Red Book” vẫn là biểu tượng cho một thế hệ nền tảng mạng xã hội mới: nhanh, mạnh, sâu sắc, giàu tính kết nối và không ngừng mở rộng. Tương tự TikTok hay Douyin, Xiaohongshu còn cả chặng đường dài để khẳng định vị thế trên sân chơi toàn cầu, nơi mà tốc độ, thuật toán cùng khả năng thích ứng văn hóa sẽ là yếu tố quyết định thành-bại.