Cuộc chơi thời trang nhanh: Vén màn những mặt trái đầy sự thật

Thời trang nhanh – một xu hướng tiêu dùng toàn cầu đang bùng nổ, không chỉ đem lại lợi nhuận khổng lồ cho các thương hiệu mà còn tạo ra cuộc đua không ngừng về giá cả và tốc độ sản xuất.

Thương hiệu Pretty Little Thing (PLT), thuộc tập đoàn Boohoo, là một trong những cái tên nổi bật của ngành này, nhưng những gì ẩn sau các bộ sưu tập thời trang giá rẻ đầy hấp dẫn lại là một bức tranh xám xịt về điều kiện lao động và môi trường bị tổn hại nghiêm trọng.

Pretty Little Thing và Công Thức Để Tăng Trưởng

Năm 2019, Pretty Little Thing đã trở thành thương hiệu trên đà phát triển mạnh, với doanh thu gần 400 triệu USD. Umar Kamani, CEO trẻ của thương hiệu, đã không ngần ngại khẳng định tham vọng biến PLT thành thương hiệu phong cách sống chứ không chỉ là một trang web thời trang. “Chúng tôi muốn mang lại ý nghĩa và giá trị cho khách hàng, muốn Pretty Little Thing trở thành nơi khơi dậy cảm hứng và định hướng đúng đắn cho phái nữ,” Umar chia sẻ.

Tuy nhiên, khi được hỏi làm thế nào để có thể bán một chiếc váy với giá chỉ 15 USD, sản xuất ngay tại Anh – nơi lương tối thiểu ở mức khá cao, CEO này đã né tránh câu hỏi. Đằng sau câu trả lời mập mờ ấy, là những thông tin đã được phanh phui về các công nhân làm việc với mức lương chỉ bằng một nửa mức lương tối thiểu – một thực tế đầy nghiệt ngã khi xét đến lợi nhuận đáng kể mà thương hiệu này đang thu về.

Giá Rẻ Nhưng Đắt Đỏ Cho Môi Trường

Ngành thời trang nhanh không chỉ có vấn đề với lao động giá rẻ, mà còn đang trở thành một trong những ngành gây ô nhiễm hàng đầu trên toàn cầu, chỉ đứng sau dầu khí. Để duy trì mức giá thấp và sản xuất với số lượng lớn, quy trình sản xuất vải hiện tại cần tới 200 tấn nước để xử lý cho mỗi tấn vải, chưa kể đến các chất thải công nghiệp được xả thẳng ra môi trường mà không qua xử lý, gây ô nhiễm nghiêm trọng các nguồn nước và đất đai.

Để đối phó với chỉ trích từ dư luận, nhiều thương hiệu thời trang nhanh như Pretty Little Thing, Boohoo, và Asos đã bắt đầu quảng bá sản phẩm làm từ viscose – một loại “lụa nhân tạo” được xem là thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, quá trình sản xuất viscose lại tiêu tốn rất nhiều hóa chất độc hại, làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người lao động và gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Thảm Kịch Tại Nhà Máy Viscose Của Tập Đoàn Bera Ở Ấn Độ

Ở Nagda, Ấn Độ, nhà máy sản xuất viscose của tập đoàn Bera đã trở thành cơn ác mộng về sức khỏe và môi trường cho cả công nhân và cư dân địa phương. Nhà máy này, thành lập từ năm 1956, là nơi cung cấp viscose cho nhiều thương hiệu thời trang lớn trên toàn cầu. Để tạo ra viscose, công nhân tại đây phải tiếp xúc với các hóa chất độc hại như carbon disulfide (CS2) và axit sulfuric, có khả năng gây ra mù lòa, vô sinh và bệnh tim mạch.

Dù có nhiều ca bệnh trùng khớp với các triệu chứng do phơi nhiễm hóa chất, tập đoàn Bera vẫn phủ nhận mọi trách nhiệm, tuyên bố rằng hoạt động của họ không ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động hay người dân. Họ cũng ngăn chặn công nhân đến khám bệnh tại bệnh viện công để kiểm chứng, thay vào đó là các dịch vụ y tế “nội bộ”. Các bác sĩ và nhà nghiên cứu bên ngoài đều không được phép tiếp cận bệnh nhân và không thể tiến hành bất kỳ nghiên cứu độc lập nào về tác động của CS2 đối với sức khỏe người lao động.

Một trong những nhà hoạt động tại địa phương, Abhishek Chourasia, đã đệ đơn kiện Bera vì những vấn đề ô nhiễm nghiêm trọng mà nhà máy này gây ra cho môi trường sống. Anh chia sẻ rằng cư dân địa phương phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm nước, và Bera chỉ cung cấp nước sạch miễn phí để uống cho một số ngôi làng chứ không hề cam kết cải thiện chất lượng nước tổng thể cho cả vùng. Việc cung cấp nước sạch của họ dường như là một hành động nhằm che giấu sự thật về việc xả thải trực tiếp vào sông Chambal – nguồn nước chính của hàng chục nghìn người.

Thời Trang Nhanh Có Thể Thay Đổi?

Trước sức ép của các cuộc điều tra và làn sóng chỉ trích từ công chúng, một số thương hiệu thời trang nhanh đã cam kết thay đổi và quảng bá về các sáng kiến “thời trang bền vững” như tái chế hoặc sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường. Nhưng các chuyên gia môi trường cho rằng những cam kết này vẫn chưa đủ để đối phó với tác động nghiêm trọng mà ngành thời trang nhanh đang gây ra.

Phong trào “thời trang chậm” đang ngày càng được ủng hộ khi nhiều nhà sản xuất nhỏ khuyến khích người tiêu dùng chọn sản phẩm chất lượng cao, bền vững và có thể tái sử dụng. Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là liệu xu hướng này có thể thay thế hoàn toàn thời trang nhanh trong bối cảnh hiện tại, khi mà việc giảm mua sắm được coi là giải pháp tốt nhất nhưng vẫn chưa khả thi cho một lượng lớn người tiêu dùng.

Cỗ Máy Thời Trang Nhanh Có Tiếp Tục Vận Hành?

Ngành công nghiệp thời trang nhanh vẫn có sức hút lớn đối với người tiêu dùng nhờ giá rẻ và sự đổi mới liên tục. Theo dự đoán, nếu không có thay đổi lớn từ cả nhà sản xuất và người tiêu dùng, thời trang nhanh sẽ tiếp tục gia tăng sản xuất, kéo theo đó là tác động môi trường và xã hội đáng kể. Mặc dù các thương hiệu có thể sẽ cải tiến đôi chút về sản xuất để giảm thiểu tác động tiêu cực, nhưng khó có thể kỳ vọng rằng những cải tiến nhỏ lẻ này đủ sức ngăn cản sự mở rộng của ngành.

Những nỗ lực chuyển đổi sang thời trang bền vững chỉ có thể thành công khi người tiêu dùng và nhà sản xuất đồng lòng hướng đến một tương lai mua sắm có ý thức hơn, nơi mà chất lượng và trách nhiệm được đặt lên hàng đầu. Trong khi đó, câu chuyện của những người công nhân tại Nagda hay các vấn đề môi trường ngày càng trầm trọng ở những vùng sản xuất chính vẫn là hồi chuông cảnh báo về mặt trái đắt giá của thời trang nhanh.