Bài toán khó của Cà Phê trước biến đổi khí hậu: Số phận ly cà phê đang treo trên sợi chỉ mỏng

Với nhiều người, cà phê không chỉ là một loại đồ uống – đó là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, một văn hóa gắn kết hàng triệu người trên thế giới. Nhưng ít ai biết rằng, biến đổi khí hậu đang đe dọa nghiêm trọng đến tương lai của thức uống yêu thích này.

Những ly espresso, cappuccino có thể dần trở thành xa xỉ phẩm khi sản xuất cà phê ngày càng trở nên bất khả thi do điều kiện thời tiết thay đổi nhanh chóng. Điều gì sẽ xảy ra nếu một ngày nào đó cà phê không còn tồn tại?

Cơn Bão Biến Đổi Khí Hậu Càn Quét Cà Phê

Cà phê chỉ phát triển tốt ở những vùng khí hậu nhiệt đới ổn định – khu vực thường được gọi là “vành đai cà phê.” Nhưng các báo cáo nghiên cứu cho thấy rằng, đến năm 2050, một nửa diện tích trong vành đai này có thể trở nên không còn phù hợp cho trồng cà phê. Với sự biến động của khí hậu, những loại phổ biến như Arabica và Robusta đang gặp khó khăn để sinh tồn. Chúng cần môi trường ổn định, nhiệt độ vừa phải và độ ẩm thích hợp. Khi nhiệt độ tăng, nguy cơ hạn hán và dịch bệnh tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng và chất lượng cà phê.

Giới thiệu từ chuyên gia: Sophie von Loeben, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Tác động Khí hậu Potsdam, Đức, chia sẻ: “Biến đổi khí hậu đang là mối đe dọa lớn nhất cho nông nghiệp toàn cầu. Cà phê là ví dụ rõ ràng nhất về tác động của biến đổi khí hậu lên nông nghiệp ở các nước miền nam.”

Những Người Tiên Phong Tìm Giải Pháp

Một trong những giải pháp đang được thử nghiệm là loại cà phê Liberica – một giống hoang dã có khả năng chống chịu tốt hơn trước khí hậu khắc nghiệt. Uganda, đất nước đứng đầu về xuất khẩu, đang dần áp dụng giống này. Liberica không chỉ có khả năng chịu đựng hạn hán tốt hơn mà còn ít bị sâu bệnh tấn công, giúp nông dân duy trì sản lượng.

Tony Mugoya, Giám đốc Liên minh Nông dân Cà phê Uganda, chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng cà phê Liberica sẽ mang đến một cơ hội mới cho nông dân và nền kinh tế Uganda, đồng thời giúp chúng tôi cung cấp một loại cà phê bền vững hơn cho thế giới.”

Ecuador: Bài Học Về Canh Tác Bền Vững

Tại vùng rừng Amazon ở Ecuador, cộng đồng người Kichwa đã có những bước đi tiên phong trong việc bảo vệ môi trường khi kết hợp mô hình nông lâm kết hợp truyền thống. Phương pháp canh tác “Chakra” giúp họ tạo ra một hệ sinh thái khép kín, nơi cây cà phê phát triển dưới bóng mát của các cây lớn hơn như chuối, cacao. Mô hình này không chỉ giúp cải thiện chất lượng mà còn bảo tồn đa dạng sinh học và giảm nhu cầu phân bón hóa học.

Augusto Salazar, một trong những người sáng lập hợp tác xã cà phê Waylla Kuri (nghĩa là “Vàng Xanh” trong ngôn ngữ Kichwa), giải thích: “Việc chúng tôi làm không chỉ là canh tác, mà là bảo vệ sự sống của rừng. Với chúng tôi, mỗi cái cây đều có linh hồn. Đó là cách để con người và thiên nhiên hòa hợp.”

Nghịch Lý Thị Trường: Ai Đang Hưởng Lợi?

Mặc dù cà phê là một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng nhất của nhiều quốc gia, lợi nhuận lại không nằm trong tay người trồng mà rơi vào tay các công ty sản xuất và phân phối lớn. Nestlé, một trong những tập đoàn hàng đầu thế giới, cùng các công ty khác thường thu về phần lớn giá trị gia tăng. Theo các chuyên gia, chỉ khoảng 10% lợi nhuận từ hạt cà phê được giữ lại ở quốc gia sản xuất, trong khi phần lớn lợi nhuận lại thuộc về khâu vận chuyển và các nhà bán lẻ.

Andreas Felsen, một nhà nhập khẩu cà phê từ Hamburg, Đức, cho rằng: “Chúng ta cần một cách tiếp cận khác, công bằng hơn để hỗ trợ các nông dân trồng cà phê. Không thể nào chỉ trả vài đồng cho những người lao động, trong khi người tiêu dùng sẵn sàng chi tiền gấp mười lần cho một ly cà phê.”

Quy Định Khắt Khe từ Châu Âu: Lợi Hay Hại?

Nông dân ở Amazon Ecuador đang đối mặt với những thách thức mới từ quy định của Liên minh Châu Âu: chỉ cho phép nhập khẩu cà phê không liên quan đến việc phá rừng sau năm 2020. Dù người dân tộc Kichwa không thực hiện các hoạt động phá rừng, họ phải chứng minh điều đó. Quy định này đặt ra áp lực không nhỏ cho những nhà sản xuất nhỏ lẻ vốn khó có khả năng đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt từ phía Châu Âu.

Nỗ Lực Bảo Tồn Tương Lai

Những nỗ lực bảo vệ và duy trì nguồn cung cà phê bền vững đang diễn ra trên toàn cầu. Từ Berlin đến Uganda, từ Hamburg đến Amazon, các nhà khoa học, người nhập khẩu và người nông dân đều đang cùng nhau tìm kiếm giải pháp để ứng phó với biến đổi khí hậu. Chất lượng và tính bền vững của cà phê không chỉ đơn thuần là câu chuyện về một loại thức uống mà còn là một phần của nỗ lực bảo vệ môi trường và cải thiện đời sống cho hàng triệu nông dân.

—————–
Ly cà phê buổi sáng của chúng ta đã vượt qua hàng ngàn cây số, mang theo hy vọng, nỗ lực và cả sự kiên trì của những con người ở xa xôi đang ngày đêm bảo vệ từng hạt cà phê. Chúng ta, những người tiêu dùng cuối cùng, có thể cũng phải thay đổi cách nhìn nhận và đóng góp phần nào trong việc duy trì sự bền vững của loại thức uống này. Bởi vì, nếu không có hành động kịp thời, cà phê – thức uống được yêu thích hàng triệu năm – sẽ có thể biến mất trước sự tàn phá của khí hậu.