Sự sụp đổ của “made in China 2025”: Những nhà máy chạy không thể dừng, ngừng không thể sống

Hàng nghìn nhà máy nhỏ tại Trung Quốc đóng cửa do khủng hoảng kinh tế: giá giảm, cạnh tranh khốc liệt, nợ ngân hàng và chi phí vận hành cao. Người lao động chịu thiệt, thương mại điện tử không cứu vãn được tình thế. Hệ quả từ mô hình kinh tế đầu tư nợ đẩy doanh nghiệp vào vòng luẩn quẩn.

Nền Kinh Tế Trung Quốc Trì Trệ: Cuộc Khủng Hoảng Chưa Từng Thấy

Hàng nghìn nhà máy và cửa hàng nhỏ ở Trung Quốc đang phải đóng cửa hàng loạt, để lại những con phố trống vắng và bảng “cho thuê” trải dài khắp nơi. Câu chuyện của một xưởng tất nhỏ ở Chiết Giang là ví dụ điển hình: máy móc trị giá hàng triệu nhân dân tệ, nhưng mỗi chiếc tất chỉ mang lại lợi nhuận vài xu.

“Nếu chúng tôi dừng sản xuất, nợ ngân hàng sẽ đè chết chúng tôi. Nhưng nếu tiếp tục, chúng tôi vẫn lỗ hàng tháng. Thật sự không còn lối thoát nào cả,” ông Hằng – chủ xưởng tất với 70 máy – chia sẻ trong mệt mỏi.

Áp Lực Lớn Từ Cạnh Tranh Và Giá Thành

Tại các vùng công nghiệp nổi tiếng như Đông Quan hay Quảng Đông, không khó để bắt gặp hàng loạt cửa hàng và nhà máy đóng cửa. Một chủ xưởng thực phẩm ở Sơn Đông thừa nhận rằng, chỉ trong vòng một năm, số ngày vận hành từ 28 ngày mỗi tháng giảm xuống chỉ còn 7-8 ngày. Lý do? Nhu cầu yếu, giá giảm, và sức cạnh tranh khốc liệt từ đối thủ.

Không chỉ thế, ngành sản xuất tất ở Chiết Giang – vốn chiếm 70% thị trường nội địa và 1/3 thị trường toàn cầu – cũng đang vật lộn với lợi nhuận ngày càng cạn kiệt. “Chúng tôi từng kiếm 10% lợi nhuận mỗi đôi tất cao cấp, giờ chỉ còn chưa đầy 1%. Nếu may mắn bán 30 triệu đôi mỗi năm, thu nhập chỉ đủ trả nợ, không còn tiền để tái đầu tư,” ông Hoàng – chủ một xưởng tất lớn – cho biết.

Lao Động Và Chuỗi Cung Ứng Hứng Chịu Hậu Quả

Người lao động, vốn là mắt xích cuối cùng, đang chịu tác động nặng nề. Lương của họ dao động từ 5.000-8.000 nhân dân tệ (700-1.115 USD) mỗi tháng, nhưng lại không tăng trong hai năm qua. “Chúng tôi quen rồi, cứ làm để sống qua ngày. Nhưng đứng liên tục 12 tiếng một ngày là quá sức, chân và lưng đều đau nhức,” một công nhân tại xưởng tất chia sẻ.

Ngoài ra, các nhà cung cấp và đối tác cũng không được thanh toán đầy đủ. Một số nhà máy thậm chí chuyển máy móc đi trong đêm, để lại khoản lương chưa trả và nợ nần chồng chất cho người lao động và đối tác.

Thương Mại Điện Tử: Phao Cứu Sinh Hay Lưỡi Dao?

Khi thị trường truyền thống bế tắc, nhiều doanh nghiệp nhỏ thử sức trên các nền tảng thương mại điện tử. Tuy nhiên, họ nhanh chóng bị áp lực bởi các quy định phức tạp và mức phạt nặng.

Một chủ xưởng gạo ở Sơn Đông từng quyết định giảm giá từ 15 nhân dân tệ/bao xuống còn 5 nhân dân tệ để “xả hàng”. Nhưng sáng hôm sau, ông phát hiện mình đã nhận được 2.000 đơn đặt hàng trong khi chỉ có 200 bao gạo trong kho. Kết quả, ông phải chịu mức phạt hơn 15.000 nhân dân tệ (2.000 USD), gần như mất trắng.

Tương Lai Tăm Tối Của Các Nhà Máy Nhỏ

Dữ liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc cho thấy, chỉ số giá sản xuất công nghiệp tháng 10 giảm 2,9% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu tháng thứ tư liên tiếp hoạt động sản xuất bị thu hẹp. Trong khi đó, các nhà máy bị mắc kẹt trong vòng xoáy nợ nần, không thể đóng cửa hoàn toàn mà cũng không đủ khả năng duy trì.

“Chúng tôi không dám đóng cửa vì không trả được nợ ngân hàng. Nhưng cứ mở cửa thế này, mỗi ngày chúng tôi lỗ ít nhất 2.000 nhân dân tệ. Thật sự không có cách nào tốt hơn,” ông Từ, chủ một nhà máy bánh trung thu ở Hà Nam, bộc bạch.

Hệ Lụy Từ Chính Sách Kinh Tế

Nhiều chuyên gia cho rằng, sự khủng hoảng này là hệ quả của mô hình kinh tế dựa vào đầu tư nợ nần và cạnh tranh giữa các tỉnh thành. Thay vì có kế hoạch phát triển dài hạn, nhiều khu vực đã đổ xô xây dựng các khu công nghiệp mới, dẫn đến dư thừa năng lực sản xuất và giảm giá thành trầm trọng.

“Cạnh tranh giá cả, thiếu hỗ trợ chính sách, và mô hình kinh tế phụ thuộc vào nợ đang đẩy các nhà máy vào ngõ cụt. Nếu không có thay đổi lớn, nền công nghiệp nhỏ của Trung Quốc sẽ không còn chỗ đứng,” một nhà kinh tế học nhận định.

Cuộc khủng hoảng này không chỉ ảnh hưởng đến hàng triệu doanh nghiệp nhỏ mà còn là hồi chuông cảnh báo cho toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc. Nếu không tìm ra lối thoát, những doanh nghiệp nhỏ này sẽ tiếp tục “chạy không thể dừng, ngừng không thể sống”.

Nguồn: China Observer