Phú Yên: Khơi dậy tiềm năng phát triển cây dược liệu trên đất lâm nghiệp

Đầu năm 2024, tỉnh Phú Yên chính thức triển khai đề án phát triển cây dược liệu trên đất lâm nghiệp, kỳ vọng mở rộng diện tích lên đến 20.000 ha vào năm 2030. Đề án mang lại hướng đi bền vững cho kinh tế – xã hội, bảo tồn thiên nhiên và phát triển ngành hàng giá trị cao.

Khai Phá Tiềm Năng Dược Liệu Tự Nhiên

Phú Yên là vùng đất giàu tài nguyên thực vật với hơn 1.450 loài thực vật bậc cao, thuộc 761 chi và 177 họ. Trong đó, có 57 loài thực vật quý hiếm, đặc biệt là các cây có giá trị dược liệu như quế, ba kích, hà thủ ô, và lan kim tuyến. Điều tra năm 2022 cho thấy, rừng phòng hộ và đặc dụng tại tỉnh chứa đến 213 loài cung cấp dược liệu, 38 loài nằm trong danh mục 100 dược liệu quan trọng của Bộ Y tế.

Theo ông Nguyễn Văn Hoàng, một chuyên gia về thực vật: “Mặc dù số lượng loài không nhiều bằng các tỉnh như Kon Tum hay Quảng Nam, nhưng Phú Yên sở hữu những loài cây đặc hữu như cam thảo đá bia, mang giá trị dược liệu và kinh tế cao.”

Chiến Lược Phát Triển Dược Liệu Bền Vững

– Định Hướng Giai Đoạn 2023-2030

Tỉnh Phú Yên đặt mục tiêu phát triển 20.000 ha vùng dược liệu trên đất lâm nghiệp vào năm 2030, gắn liền với bảo tồn thiên nhiên và khai thác hợp lý. Đây không chỉ là chiến lược bảo vệ rừng mà còn là động lực để xây dựng ngành dược liệu thành trung tâm sản xuất hàng hóa trong nước và xuất khẩu.

Ông Lê Thanh Tùng, đại diện Sở Nông nghiệp tỉnh, nhấn mạnh: “Chúng ta cần ưu tiên các dự án bảo tồn nguồn gen quý hiếm, phát triển các cây dược liệu phù hợp với thị trường, đặc biệt là những sản phẩm có giá trị kinh tế cao như quế hay đàn hương.”

– Huy Động Nguồn Lực Xã Hội Hóa

Đề án yêu cầu tổng kinh phí 1.147,6 tỷ đồng, trong đó 184 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước, còn lại từ nguồn lực xã hội hóa. Mô hình trồng dược liệu sẽ liên kết chặt chẽ với các doanh nghiệp để phát triển quy mô lớn, đảm bảo tính bền vững và hiệu quả kinh tế.

Những Loài Cây Chủ Lực: Từ Quế Đến Đàn Hương

– Cây Quế: Kho Báu Tinh Dầu

Tại huyện Sơn Hòa, vùng rừng quế trồng cách đây hơn 20 năm đang cho thấy tiềm năng lớn. Cây đạt chiều cao trên 10m, đường kính gốc từ 15-30 cm, và cho hàm lượng tinh dầu vượt trội.

Theo nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, chỉ số Cinnamaldehyde và caryophyllene trong cây quế tại đây cao hơn các vùng khác. Tuy nhiên, diện tích quế chưa được khai thác triệt để, cần sự đầu tư từ doanh nghiệp.

– Đàn Hương: “Vàng Xanh” Của Phú Yên

Đàn hương được xem là loại cây kinh tế cao, với giá trị từ gỗ, tinh dầu, đến sản phẩm mỹ phẩm. Công ty Cổ phần Đàn Hương Đông Nam Bộ đã đầu tư trồng hơn 20 ha đàn hương tại xã Xuân Quang 1, huyện Đồng Xuân, và dự kiến mở rộng lên 40 ha vào năm 2024.

Ông Nguyễn Minh Hưng, giám đốc công ty, chia sẻ: “Cây đàn hương rất phù hợp với khí hậu nóng của Phú Yên, ít bị sâu bệnh, tỷ lệ sống cao, và mang lại giá trị kinh tế vượt trội. Trồng quy mô lớn là hướng đi chiến lược.”

Đẩy Mạnh Công Nghệ Và Liên Kết Sản Xuất

– Vai Trò Của Trung Tâm Nghiên Cứu Dược Liệu Miền Trung

Trung tâm Nghiên cứu và Sản xuất Dược liệu Miền Trung tại Phú Yên đã đóng vai trò quan trọng trong việc chế biến dược liệu xuất khẩu và liên kết với nông dân để tạo vùng nguyên liệu bền vững.

Ông Trần Văn Thịnh, đại diện trung tâm, chia sẻ: “Chúng tôi đang hướng dẫn bà con cách trồng cây dược liệu như đàn hương, quế và lan kim tuyến theo tiêu chuẩn cao, vừa tăng thu nhập vừa bảo tồn nguồn gen quý.”

– Sản Xuất Trà Đàn Hương: Giá Trị Gia Tăng

Tại xã Xuân Quang 1, công ty đàn hương đã thử nghiệm chế biến trà đàn hương, sản phẩm có giá từ 5-7 triệu đồng/kg. Đây là một hướng đi mới, tận dụng tối đa giá trị của cây đàn hương.

Thách Thức Và Giải Pháp Bền Vững

– Khai Thác Quá Mức Dược Liệu Tự Nhiên

Nhiều loài dược liệu quý tại Phú Yên đã giảm mạnh do khai thác không kiểm soát. Để giải quyết, tỉnh cần áp dụng phương án quản lý rừng bền vững, kết hợp bảo tồn và phát triển kinh tế.

Chuyên gia Nguyễn Thị Mai nhận định: “Việc liên kết giữa nhà nước, doanh nghiệp, và nông dân là mấu chốt. Cần có chính sách hỗ trợ cụ thể để tạo động lực tham gia cho người dân.”

– Tạo Thương Hiệu Quốc Gia Cho Dược Liệu Phú Yên

Các sản phẩm từ quế, đàn hương hay trà dược liệu cần được chế biến thành hàng hóa chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Đây là bước đột phá giúp dược liệu Phú Yên chinh phục thị trường trong nước và ngoài nước.

Với tiềm năng tự nhiên phong phú, chiến lược rõ ràng và sự phối hợp giữa các bên, Phú Yên đang từng bước khẳng định vị thế trong ngành dược liệu. Từ việc bảo tồn nguồn gen quý, phát triển sản xuất quy mô lớn, đến đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế, tỉnh hoàn toàn có cơ hội biến cây dược liệu thành “vàng xanh” mới của vùng đất này.