Nhang sinh học và hành trình làm giàu từ tri thức của cô giáo miền Tây

Từ một giáo viên dạy Sinh học ở vùng sông nước Bến Tre, cô Ngô Sông Đào đã biến cây quao nước, loài cây mọc hoang dại ven mương thành sản phẩm nhang sinh học thân thiện với môi trường. Hành trình ấy không chỉ là câu chuyện khởi nghiệp sáng tạo, mà còn là minh chứng cho sức sống của tri thức bản địa khi được kết hợp cùng khoa học và khát vọng làm giàu bền vững.

Một ý tưởng nảy mầm từ nỗi trăn trở của người dạy học

Ở vùng quê Mỏ Cày Nam, Bến Tre – nơi mương rạch chằng chịt và những hàng quao nước mọc um tùm, ít ai nghĩ rằng loại cây dân dã này lại trở thành nền tảng cho một mô hình khởi nghiệp được vinh danh toàn quốc. Người làm được điều đó là Ngô Sông Đào, một giáo viên dạy Sinh học với gần 30 năm đứng lớp.

Bắt đầu từ năm 2013, cô Đào nhận thấy học trò của mình – những đứa trẻ vùng sông nước phải chịu cảnh muỗi dày đặc mỗi khi học bài buổi tối. Từ ký ức dân gian “lá quao xua muỗi”, cô bắt đầu nghiên cứu khả năng ứng dụng cây này vào sản phẩm sinh học. Sau hàng chục lần thử nghiệm, thay đổi công thức tới 16 lần, cô tạo ra loại nhang sinh học từ lá quao nước – vừa có thể thờ cúng, vừa đuổi muỗi mà không hại sức khỏe.

Từ ý tưởng cá nhân đến mô hình doanh nghiệp bền vững

Đến năm 2017, dự án “Nhang sinh học Thiên Phúc” của cô Đào đạt giải khuyến khích tại Cuộc thi Khởi nghiệp Quốc gia, mở ra cơ hội để ý tưởng bước ra khỏi phòng thí nghiệm. Cùng người bạn đồng hành Nguyễn Thị Tuyết Lan, cô thành lập Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại Sản phẩm Thiên Phúc, đăng ký độc quyền sáng chế và bắt đầu sản xuất quy mô nhỏ.

Ban đầu, cô Đào phải tự học mọi thứ: từ vận hành máy ép, thiết kế bao bì, cho tới quản lý chuỗi cung ứng. Có những lô hàng phải hủy vì bao bì lệch 2mm – chi tiết nhỏ nhưng thể hiện rõ triết lý “chữ tâm” trong kinh doanh của cô.

Sản phẩm Thiên Phúc được kiểm nghiệm đạt chuẩn an toàn, không phát sinh khí độc hại như CO, NO₂, SO₂. Năm 2022, sản phẩm được UBND tỉnh Bến Tre công nhận OCOP hạng 4 sao, chính thức trở thành một trong những mô hình tiêu biểu của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Nhờ vào sức lan tỏa, cơ sở Thiên Phúc hiện tạo việc làm ổn định cho gần chục phụ nữ lớn tuổi, những người 50 – 70 tuổi từng khó tìm việc làm tại địa phương. Thu nhập từ vài triệu đồng/tháng giúp họ tự chủ hơn trong đời sống, trong khi nguồn nguyên liệu lá quao được thu mua từ nông dân, hình thành chuỗi giá trị tuần hoàn.

Khát vọng xanh giữa làn khói trắng

Không dừng lại ở thành công ban đầu, cô giáo khởi nghiệp vẫn tiếp tục nghiên cứu để nâng cấp sản phẩm: từ nhang cây sang nhang vòng, từ tiêu dùng nội địa đến hướng xuất khẩu sang Nhật Bản. Song song đó, công ty thử nghiệm trồng xen cây quao nước trong vườn dừa, vừa giữ đất, vừa tạo thêm thu nhập cho nông hộ.

Tác động xã hội của Thiên Phúc không chỉ nằm ở con số doanh thu, mà còn ở mô hình kinh tế cộng đồng – nơi tri thức học thuật gặp thực tiễn nông thôn. Từ lớp học sinh học, cô giáo Ngô Sông Đào đã đưa kiến thức thành hành động, biến một loại cây dại thành sản phẩm có giá trị thương mại, văn hóa và môi trường.

“Muốn khởi nghiệp thành công, phải làm bằng trái tim và không sợ thất bại” – cô Đào chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn gần đây. Sau hơn một thập kỷ, người phụ nữ ấy đã chứng minh rằng những sáng kiến nhỏ bé, nếu được nuôi dưỡng bằng tri thức và niềm tin, hoàn toàn có thể tạo nên những giá trị lớn cho cộng đồng.

Câu chuyện của Thiên Phúc không chỉ là hành trình của một giáo viên dạy Sinh học, mà là minh chứng cho một thế hệ doanh nhân nông nghiệp mới của Việt Nam: lấy bản địa làm gốc, lấy khoa học làm đòn bẩy, và lấy tính nhân văn làm kim chỉ nam.

Trong bối cảnh kinh tế xanh và sản phẩm hữu cơ đang trở thành xu hướng toàn cầu, mô hình khởi nghiệp như của cô Ngô Sông Đào là lời nhắc mạnh mẽ rằng đổi mới sáng tạo không chỉ đến từ đô thị, mà có thể bắt đầu ngay từ những dòng kênh nhỏ ở miền Tây – nơi một chiếc lá quao bình dị cũng có thể thắp sáng khát vọng lớn.