Giống xoài đặc sản tựa hình trái tim nhỏ nhắn vừa tròn nắm tay, khiến ai đã ăn một lần sẽ nhớ mãi vị ngọt thơm, ruột vàng ươm.
Những ngày này dọc đường quốc lộ 6, bà con Yên Châu (Sơn La) gùi những giỏ hàng đầy ắp xoài, mùi hương vương vấn níu chân người đi đường. Ông Quàng Văn Xuân (55 tuổi, giám đốc HTX Xuân Tiến, xã Sặp Vạt, huyện Yên Châu) chia sẻ, Yên Châu nổi tiếng với “chuối ngọt, xoài thơm”, nhưng đặc biệt nhất phải kể đến giống xoài tròn.
“Xoài tròn có vị thơm đặc biệt. Xoài bé, tròn tròn giống quả trứng gà, có vị thơm đặc trưng, kể cả rửa tay vẫn có mùi thơm”, ông Xuân bộc bạch.
Theo bà con trồng xoài lâu năm ở Yên Châu, giống xoài tròn đã có hàng trăm năm nay. Xoài nhỏ bằng nắm tay mà ngọt đậm, thịt mềm, mùi thơm lâu và có thể giữ được cả tháng. Bắt đầu từ tháng 5 dương lịch, xoài tròn đặc sản lác đác chín và chín rộ từ cuối tháng 5 đến hết tháng 6.
Trước xoài trồng quanh nhà, nay thành những tán cây xoài cổ thụ cao gấp mấy lần đầu người. Đến năm 2012, xoài tròn Yên Châu được chỉ dẫn địa lý, mang lại giá trị kinh tế cao nên con cháu Yên Châu nhắc nhau gìn giữ giống xoài đặc sản cha ông để lại.
Hiện có ba xã Chiềng Pằn, Viêng Lán, Sặp Vạt được lấy tên “quả xoài tròn Yên Châu” tiêu thụ rộng rãi ở thị trường trong nước, và đang từng bước mở rộng ra thị trường nước ngoài.
“Trước kia chẳng thể nuôi sống gia đình, về sau có chỉ dẫn địa lý, có thương hiệu nâng giá trị của xoài gấp 10 lần, ai cũng có của ăn của để. Năm ngoái, cuối vụ giá lên đến 45.000 đồng/kg, nhưng nay do COVID-19, xảy ra nhiều mưa đá, giá xoài chỉ dao động từ 20.000 – 25.000 đồng/kg”, ông Xuân cho biết.
Ông Xuân cho biết xoài đang vào chính vụ, doanh thu bình quân mỗi nhà khoảng 50 triệu đồng. Hiện nay bà con Yên Châu cùng nhau tham gia hợp tác xã để ổn định đầu ra, học cách chăm sóc và gìn giữ giống xoài tròn đặc sản.
“Từ ngày có chỉ dẫn địa lý, xoài bán được giá hơn, không bị thương lái ép giá vì có hợp tác xã đứng ra là đầu mối tiêu thụ cho bà con. Gia đình trước đây trồng ngô trồng sắn, thu nhập ít, giờ có của ăn của để. Trồn xoài dễ thôi, khí hậu, thổ nhưỡng ở đây phù hợp với giống xoài tròn”, anh Hà Viễn Lâm (39 tuổi, người dân Sặp Vạt) chia sẻ.
Ông Phạm Văn Thảnh, phó trưởng phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Yên Châu, cho biết huyện có trên 2.300ha trồng xoài, năm nay ước tính cho sản lượng trên 10.000 tấn/năm.
Riêng sản lượng xoài tròn ước đạt 500 – 600 tấn/vụ, tập trung tại 5 xã Chiềng Pằn, Viêng Lán, Sặp Vạt, Chiềng Hặc, Tú Nàng.
Xoài là một trong ba cây trồng chính của huyện. Mấy năm nay, đầu ra của quả xoài Yên Châu tương đối ổn định, bắt đầu xuất khẩu sang một số thị trường nước ngoài, giúp các hộ trồng xoài có thu nhập cao.
Nguồn: Tuổi trẻ
