editor 10 tháng trước

Nghề PR: Nghệ thuật thầm lặng nhưng quyết định thành bại của doanh nghiệp

Bạn khao khát theo đuổi ngành PR nhưng chưa biết bắt đầu? Bài viết này tổng hợp kinh nghiệm thực tế, từ xử lý KHỦNG HOẢNG đến xây dựng quan hệ truyền thông, giúp bạn nắm bí quyết vươn xa. Hãy cùng khám phá những chia sẻ sâu sắc và đột phá trong CHIẾN LƯỢC truyền thông hiện đại

Ngành PR (Public Relations) ngày càng khẳng định tầm quan trọng khi mọi doanh nghiệp, tổ chức đều cần xây dựng hình ảnh vững vàng và nâng cao uy tín trước công chúng. Dù vậy, không phải ai cũng hiểu rõ con đường khởi nghiệp trong lĩnh vực này. Từ xử lý khủng hoảng, quản lý kỳ vọng của khách hàng, cho đến duy trì quan hệ mật thiết với báo chí – tất cả đòi hỏi người làm PR phải có tư duy chiến lược, khả năng lắng nghe, và sự linh hoạt. Bài viết dưới đây sẽ khái quát những góc nhìn, câu chuyện thực tế, cũng như chia sẻ từ người trong nghề, tiêu biểu là chị Hà Lâm Tú Quỳnh (Head of PR – Google, Việt Nam). Qua đó, bạn sẽ thấy rằng làm PR không chỉ là “đưa tin” hay “viết thông cáo báo chí”, mà còn là nghệ thuật kết nối và quản trị cảm xúc của nhiều bên liên quan.

Khám Phá Nghề PR

Tính chất “hậu trường” nhưng đầy quyền lực

Người làm PR được ví như “đạo diễn sân khấu” đứng sau toàn bộ hoạt động truyền thông của doanh nghiệp. Dù không phải nhân vật chính xuất hiện trước đám đông, người làm PR phải am hiểu mọi vấn đề liên quan đến công ty, từ sản phẩm, dịch vụ, đến văn hóa nội bộ.

Họ cần khả năng cố vấn chiến lược, phân tích bối cảnh, thấu hiểu tâm lý công chúng.
Họ đóng vai trò “cầu nối” giữa doanh nghiệp và báo chí, dẫn dắt luồng thông tin đúng hướng.

Trong một khảo sát gần đây của Học viện Truyền thông Quốc tế, có đến 78% các nhà quản trị cấp cao thừa nhận PR đã trở thành bộ phận không thể thiếu, hỗ trợ doanh nghiệp bảo vệ và nâng tầm uy tín thương hiệu. Thậm chí, nhiều chuyên gia dự báo ngành PR tại Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng hai con số mỗi năm, do nhu cầu chuyên nghiệp hóa trong truyền thông ngày càng rõ rệt.

Câu chuyện khởi đầu: Làm sao dấn thân?

Không giống Marketing, PR ở Việt Nam xuất hiện muộn hơn. Chị Tú Quỳnh từng chia sẻ rằng, thời điểm chị bắt đầu (khoảng hơn 20 năm trước), hầu như không có trường đại học nào đào tạo chuyên sâu về PR. Đó là lý do nhiều bạn trẻ không biết tìm lối đi thế nào. Thế nhưng, chị Quỳnh khẳng định: “Đôi khi, bạn phải chủ động tự tìm cơ hội. Học từ những công việc nhỏ nhất, như làm bán thời gian ở khách sạn, dịch hội nghị, hay tham gia hỗ trợ sự kiện. Mỗi trải nghiệm đều giúp bạn hiểu hơn về con người, về tổ chức và về chính bản thân mình.”

Thực tế, “nhảy vào” ngành PR không đòi hỏi bạn phải hoàn hảo ngay từ đầu. Tuy nhiên, ý thức rèn luyện khả năng giao tiếp, trau dồi ngoại ngữ, nắm bắt tin tức nhanh nhạy, và đặc biệt “dám nhận việc khó” sẽ sớm giúp bạn gặt hái những thành công đầu tiên.

Từ Khởi Đầu Gian Nan Đến Thành Công Bền Vững

Bài học từ môi trường khách sạn nhà hàng

Nhiều người nghĩ PR chỉ “vung tiền” chạy chiến dịch hoành tráng. Tuy nhiên, chị Tú Quỳnh bắt đầu hoàn toàn “tay trắng”: chưa có trường lớp chính quy, phải tự học từ môi trường thực tế. Công việc khách sạn 5 sao đã dạy chị cách phục vụ khách hàng cao cấp, xử lý tình huống khó, và xây dựng hình ảnh cho thương hiệu.

“Giải quyết phàn nàn” là bài học đắt giá: Khi khách bức xúc, kỹ năng lắng nghe, xin lỗi và xử lý nhanh sẽ quyết định 80% thành bại.
Tính linh hoạt: Môi trường khách sạn biến động mỗi ngày. Người làm PR phải rèn kỹ năng ứng biến và chấp nhận rằng không thể “kiểm soát tuyệt đối” mọi vấn đề.

Bước ngoặt tài chính ngân hàng

Sau gần 5 năm trong ngành khách sạn, chị Quỳnh chuyển sang HSBC, nơi chị đối diện với một “vũ trụ” phức tạp hơn: những sản phẩm ngân hàng vô hình, rủi ro tài chính, và khủng hoảng kinh tế toàn cầu (2007-2008). Công việc đòi hỏi chị phải học thêm về lãi suất, luật pháp, quản lý dòng tiền doanh nghiệp…

Đây cũng là lúc chị chứng kiến khủng hoảng truyền thông quy mô lớn: khách hàng rút tiền trước hạn, bất đồng hợp đồng, rồi báo chí “giật tít” bất lợi. Người làm PR lúc này phải phối hợp với bộ phận chăm sóc khách hàng, phòng pháp lý, thậm chí ban lãnh đạo cấp cao. Các bài học:

Không đôi co bằng cảm xúc: Đối phương có thể có “dụng ý riêng”. Càng tranh cãi ầm ĩ, câu chuyện càng nghiêm trọng.
Tin tưởng chu kỳ khủng hoảng: Cơn bão truyền thông nào cũng có điểm “lặng”. Đôi khi, giữ im lặng đúng lúc giúp mọi thứ hạ nhiệt tự nhiên.
Gắn kết nội bộ: Hãy “quản trị” sếp trước, bằng những luận điểm, dữ liệu rõ ràng. Nếu nhà lãnh đạo nóng vội phát ngôn, khủng hoảng sẽ lan rộng.

“Quản lý stakeholder bên trong còn khó hơn báo chí. Mình phải giải thích để sếp hiểu vì sao không nên phản ứng quá mạnh tay trước truyền thông, nếu không sẽ kích ngược cơn bão.”

Thử thách ở công nghệ toàn cầu

Bước sang Google, chị Quỳnh làm việc trong môi trường đòi hỏi tính chính xác cao và khả năng “cân đo” câu chữ khắt khe. Một số dự án như Google Maps buộc người làm PR phải đưa ra thông cáo cực kỳ ngắn gọn (chỉ vài dòng), nhưng đủ sức “bảo vệ” công ty và truyền tải rõ ràng ý chính. Quan trọng hơn, ở Google, chị phải gánh trách nhiệm duy trì mối quan hệ với nhiều nhóm liên quan: nhân sự nội bộ, đội phát triển sản phẩm, phòng pháp lý quốc tế, báo chí đa quốc gia…

Đáng chú ý, chị Quỳnh nhấn mạnh vai trò của việc “xây dựng niềm tin” dài hạn. Không phải lúc nào cũng “nhất thiết lôi nhau ra báo”, mà nhiều khi cần những cuộc gọi riêng, gặp gỡ kín để giải quyết thấu đáo. Nhờ cách tiếp cận đó, các đối tác truyền thông cảm nhận sự chân thành, còn nội bộ doanh nghiệp hiểu rằng PR chính là “đồng minh” để cùng nhau tiến về phía trước.

Xử Lý Khủng Hoảng: Bài Học Cốt Lõi

Bản chất khủng hoảng truyền thông

Khủng hoảng thường bùng phát từ những hiểu lầm, bất đồng lợi ích hoặc sai sót mang tính hệ thống. Có khi, nó không hề xuất phát từ lỗi của doanh nghiệp, nhưng lại bám chặt vào tên tuổi công ty nếu không được xử lý khéo léo.
Ví dụ:

Một khách hàng lớn đòi rút khoản tiền gửi trước hạn, không chịu “phạt” theo hợp đồng. Họ đem câu chuyện lên báo, khiến công chúng hiểu lầm “ngân hàng toàn cầu không hiểu địa phương”.
Sản phẩm “bị” người dùng chỉnh sửa thông tin sai, dẫn đến báo chí chỉ trích “thiếu cơ chế kiểm soát”.

Trong cả hai trường hợp, nhìn từ bên ngoài, công ty giống như bên sai. Song thực tế, gốc rễ đến từ việc khách hàng không tuân thủ hợp đồng hoặc người dùng cố tình thao túng. Nếu muốn giải quyết, cần tôn trọng sự thật, song cũng phải thấu hiểu bối cảnh tình cảm của đối phương: họ đang giận dữ, tổn thương hay có ý đồ riêng?

Quy tắc “3 không” lúc khủng hoảng

Không đổ thêm dầu vào lửa: Nếu báo chí hoặc khách hàng có động cơ cá nhân, đối đầu công khai dễ khiến sự việc kéo dài vô tận.
Không quên chuẩn bị dữ liệu: Từ luật pháp đến thông tin sản phẩm, tất cả phải “vững như bàn thạch” để khi cần thiết, doanh nghiệp đưa ra dẫn chứng thuyết phục.
Không bỏ bê truyền thông trực tiếp: Người làm PR cần trò chuyện riêng, giải thích trước, sau đó mới ra thông cáo. Báo chí cũng có nhu cầu “hiểu cặn kẽ” bối cảnh, chứ không chỉ một câu “chúng tôi không sai”.

Chiến lược bình tĩnh và im lặng đúng lúc

Điều này thường khó khăn với lãnh đạo, vì họ dễ tổn thương khi thấy thương hiệu mình bị “tấn công”. PR lúc này phải vừa an ủi, vừa thuyết phục sếp tin vào quy luật truyền thông. Ngay cả khi doanh nghiệp 100% đúng, quá hung hăng “trả đũa” sẽ khiến công chúng nghĩ “có tật giật mình”.

Hãy tin vào “vòng đời” của sự kiện: Ban đầu là bùng nổ tin tức, sau đó giảm nhiệt. Nếu doanh nghiệp không “châm thêm lửa”, đối phương sẽ bớt hào hứng, truyền thông cũng dần hướng đến chủ đề mới.
Trong thời gian chờ lắng xuống, phòng PR có thể làm việc với phòng chăm sóc khách hàng, phòng pháp lý, để hỗ trợ những người bị ảnh hưởng trực tiếp.

Giá Trị Của Quan Hệ Ngoài Trang Báo

Đừng coi nhẹ “hậu trường”

Nhiều doanh nghiệp lầm tưởng, chỉ cần đưa ra một thông cáo báo chí, mời phóng viên dự sự kiện sang trọng, thế là đủ. Thực tế, nghề PR hiện đại đề cao việc “vun đắp” quan hệ qua nhiều kênh phi chính thức. Chị Tú Quỳnh nhấn mạnh: “Một cuộc gọi chia sẻ riêng với phóng viên trước khi đăng tin, hay buổi gặp mặt nhỏ không đòi hỏi coverage… Những cách đó giúp mình hiểu nhu cầu của nhau, tạo niềm tin dài hạn. Lúc có biến, họ sẽ sẵn lòng lắng nghe mình trước khi viết bài.”

Đây là minh chứng cho thấy PR không dừng ở việc “xin báo đăng bài”. Người làm PR nên tìm cách cung cấp thông tin hữu ích, cho phóng viên trải nghiệm sản phẩm, hoặc thậm chí giúp họ kết nối với chuyên gia liên quan. Qua đó, người viết báo có tư liệu phong phú, bài viết sâu hơn, và doanh nghiệp cũng được nhắc đến một cách tích cực, chân thực.

Tối giản câu chữ – Tối đa sức mạnh

Ở những tập đoàn toàn cầu như Google, mỗi thông cáo báo chí trong khủng hoảng thường dưới 5 dòng. Một chữ sai, hoặc một từ nhầm sắc thái, có thể làm chệch hướng toàn bộ thông điệp.

Không cần dàn trải: Người đọc, đặc biệt là phóng viên, chỉ muốn nắm “cốt lõi” trong bối cảnh khủng hoảng. Những câu dài dễ gây rối, hoặc lộ “sơ hở” cho bên đối lập “bắt bẻ”.
Song song với bản thông cáo ngắn, PR phải gọi điện cung cấp thêm thông tin “off the record”, giải thích đầy đủ để phóng viên hiểu toàn cảnh.
Cuối cùng, nhớ rằng những gì xuất hiện trên mặt báo không phải là toàn bộ giải pháp. Một phần lớn công việc PR diễn ra âm thầm, từ thuyết phục nội bộ đến dàn xếp bước hậu khủng hoảng.

“Lập trình” quan hệ định kỳ

Việc xây dựng quan hệ báo chí, khách hàng, cộng đồng không thể theo kiểu “đợi có chuyện mới gặp”. Ở các tập đoàn đa quốc gia, phòng PR thường duy trì “Ask Me Anything” định kỳ, mời phóng viên đến trao đổi về sản phẩm, kế hoạch phát triển, hoặc đơn giản là “chuyện trò” về xu hướng ngành.

Mục tiêu:

Tạo sự gắn kết cá nhân.
Trao đổi minh bạch, sẵn sàng lắng nghe phản hồi hai chiều.
Khi khủng hoảng xảy ra, bên báo chí đã hiểu sẵn bối cảnh, sẵn sàng chờ phản hồi chính thống trước khi đưa tin.

Nghề PR – Mở Rộng Tiềm Năng

Nhu cầu nhân lực ngày càng cao

Theo số liệu từ Bộ Thông tin & Truyền thông, số lượng doanh nghiệp có bộ phận PR riêng đã tăng gấp đôi chỉ trong 5 năm gần đây. Điều này xuất phát từ:

Cạnh tranh thị trường gay gắt: Các doanh nghiệp muốn xây dựng thương hiệu độc đáo và bảo vệ hình ảnh.
Sự bùng nổ mạng xã hội: Mỗi khủng hoảng trên mạng có thể bùng phát nhanh gấp 5 lần so với báo giấy, buộc doanh nghiệp phải có đội ngũ PR chuyên nghiệp.
Yêu cầu minh bạch: Công chúng ngày càng đòi hỏi thông tin rõ ràng. PR trở thành cánh tay đắc lực để truyền tải thông tin chính thức.

Đặc điểm người làm PR giỏi

Khảo sát nội bộ trong một diễn đàn PR quốc tế từng đưa ra thống kê bất ngờ: có đến 80% người làm PR thuộc tuýp “hướng nội” (introvert). Thoạt nghe có vẻ mâu thuẫn, vì ai cũng nghĩ PR là nghề “xã giao”. Nhưng sự thật:

Người hướng nội có thế mạnh quan sát, lắng nghe, nắm bắt chi tiết.
Họ thường thích đứng sau “hậu trường” và tránh hào nhoáng, điều này giúp họ tập trung “đọc vị” đối phương chính xác hơn.
Tính điềm đạm của họ giúp kiểm soát cảm xúc tốt, phù hợp vai trò “dàn xếp, kết nối” thay vì gây ồn ào.

Dĩ nhiên, không phải người hướng ngoại làm PR kém hiệu quả. Vấn đề cốt lõi là khả năng cân bằng giữa quan sát và hành động, giữa phân tích và giao tiếp. Dù bạn là ai, nếu nắm vững kỹ năng, vẫn có thể tỏa sáng trong nghề.

Chiến Lược Phát Triển Lâu Dài

Tư duy “lùi một bước để tiến”

Một người làm PR giỏi không phải lúc nào cũng xông lên chứng minh mình đúng. Đôi khi, “lùi một bước” – nhường cho cảm xúc đối phương đi qua – mới là cách giúp xử lý tận gốc. Khi khách hàng hoặc dư luận đang phẫn nộ, việc đầu tiên là lắng nghe. Sau đó mới trình bày dữ liệu, dẫn chứng pháp lý, đưa giải pháp.

“Lùi” ở đây không phải chấp nhận sai, mà là tạm thời “hạ nhiệt” đối phương.
Khi áp lực cảm xúc vơi đi, họ mới đủ tỉnh táo đón nhận “sự thật”.

Tích lũy kinh nghiệm theo chiều sâu

Chị Tú Quỳnh gắn bó nhiều năm với từng nơi làm việc: 5 năm ở khách sạn, 8 năm tại HSBC, và tiếp tục sang Google đến nay đã hơn 8 năm. Mỗi giai đoạn dài là cơ hội:

Đào sâu một ngành, học kỹ năng đặc thù (ví dụ: viết bài phát biểu cho sếp ngành ngân hàng rất khác viết cho CEO công nghệ).
Xây mối quan hệ bền vững với đối tác, phóng viên, cộng đồng.
Thăng tiến từ vai trò “hỗ trợ” lên “tư vấn chiến lược”.

Thay vì “nhảy việc” liên tục để trải nghiệm bề rộng, người làm PR cũng nên cân nhắc hành trình chiều sâu. Bởi sau mỗi năm, lượng quan hệ tích lũy lớn dần, giá trị của bạn với doanh nghiệp cũng tăng lên.

Tận dụng công nghệ và mạng xã hội

Hiện nay, PR không thể tách rời mạng xã hội, nơi “tin đồn” có thể lan truyền chỉ sau một lần nhấp chuột. Người làm PR nên:

Chủ động theo dõi các kênh trực tuyến, đo lường sức nóng dư luận.
Xây “kịch bản” ứng phó cho tình huống tin thất thiệt lan truyền trên Facebook, TikTok, YouTube…
Minh bạch thông tin, kịp thời đính chính để tránh “tam sao thất bản”.

Tuy nhiên, đừng quên bản chất PR vẫn là quản trị mối quan hệ. Công nghệ chỉ là công cụ, người làm PR vẫn cần cảm nhận tinh tế để giao tiếp bằng con người với con người.

Chị Tú Quỳnh từng chia sẻ rằng: “Sau khi sinh con, tôi từng nghĩ phải dừng lại hoặc chậm lại trong sự nghiệp. Nhưng thực tế, nếu biết sắp xếp và nhận sự hỗ trợ, phụ nữ có thể vừa làm tốt vai trò người mẹ, vừa bứt phá trong nghề PR.”

Quan điểm này cho thấy, PR là một hành trình dài hạn, cho cả nam lẫn nữ, với vô vàn cơ hội nếu bạn dám bước qua rào cản của chính mình.

Nghề PR không chỉ xoay quanh việc “đưa thông cáo báo chí” hay “lên báo cho đẹp”. Đó là nghệ thuật dung hòa nhiều yếu tố: tâm lý, kỹ năng viết, năng lực quan sát, khả năng thương thảo và đàm phán, cùng tư duy nhìn xa trông rộng. Từ kinh nghiệm dày dạn của người đi trước như chị Hà Lâm Tú Quỳnh, ta nhận ra:

Kiên định với đam mê, nhưng đồng thời phải hiểu rõ thế mạnh bản thân.
Chấp nhận học hỏi từ những việc nhỏ, coi mỗi trở ngại là bàn đạp phát triển kỹ năng.
Biết dừng đúng lúc, nói đúng chỗ khi khủng hoảng bủa vây.
Xây dựng mối quan hệ trước khi cần đến nó.

Nếu bạn đang nuôi ước mơ gia nhập hàng ngũ những “đạo diễn truyền thông” thầm lặng nhưng quyền lực, hãy chuẩn bị tinh thần đối mặt và xử lý những biến số không lường trước. Hãy kiên trì tích lũy trải nghiệm, mở rộng tầm hiểu biết, và đừng ngại “xin lời khuyên” từ những người đã thành công. Ngành PR rộng mở cho mọi cá nhân sẵn sàng dấn thân, linh hoạt biến đổi và luôn phấn đấu vì giá trị chung của doanh nghiệp lẫn cộng đồng.

“Làm PR, bạn sống với cảm xúc của nhiều người khác nhau, gỡ rối cho những khúc mắc về hình ảnh và danh tiếng. Nhưng đồng thời, bạn học cách lùi lại, nhìn xa, định hướng cho cả một tập thể. Đây là công việc trộn lẫn giữa lý trí và trái tim.” (Trích chia sẻ của một chuyên gia PR cấp cao tại sự kiện truyền thông quốc tế)

Bởi vậy, đừng ngại nếu bạn chưa giỏi “ăn nói” hay chưa có bằng cấp PR chính quy. Chỉ cần có tinh thần học hỏi, tư duy nhạy bén, cùng quyết tâm bền bỉ, bạn hoàn toàn có thể ghi dấu ấn và vươn xa trong thế giới PR đầy sắc màu và thử thách.