Lý Quí Trung: Xây dựng doanh nghiệp trường tồn hay định giá để bán?

Lý Quí Trung, doanh nhân nổi tiếng với thương hiệu Phở 24, chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về cách định giá doanh nghiệp, gọi vốn, vai trò của nhà lãnh đạo và chiến lược trường tồn của thương hiệu. Ông nhấn mạnh rằng giá trị công ty không chỉ nằm ở con số lợi nhuận mà còn là thương hiệu, đội ngũ sáng lập và tầm nhìn dài hạn.

Hành trình giữa Việt Nam – Úc của ông cũng phản ánh tư duy linh hoạt trong kinh doanh và giáo dục, với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp mang tầm quốc tế.

Định Giá Doanh Nghiệp: Không Chỉ Là Con Số, Mà Là Câu Chuyện Giá Trị

Việc định giá một doanh nghiệp không đơn thuần là gán cho nó một mức giá cố định, mà là sự phản ánh giá trị thật của doanh nghiệp trong mắt nhà đầu tư và thị trường. Theo Lý Quí Trung, nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là startup – thường lúng túng khi phải trả lời câu hỏi: “Công ty bạn đáng giá bao nhiêu?”

Có nhiều phương pháp định giá, nhưng trước tiên, chủ doanh nghiệp cần hiểu rõ về doanh nghiệp của mình, nắm được các yếu tố cốt lõi tạo nên giá trị công ty. Dưới đây là ba cách phổ biến nhất:

1. So Sánh Với Đối Thủ Cạnh Tranh

• Nếu một công ty tương tự trong ngành có mức định giá khoảng 3 – 5 triệu USD, doanh nghiệp của bạn có thể tham chiếu để điều chỉnh con số phù hợp.
• Yếu tố so sánh này mang tính tương đối, nhưng là một điểm khởi đầu quan trọng.

2. Định Giá Theo EBITDA (Lợi Nhuận Trước Thuế, Lãi Vay Và Khấu Hao)

• Công thức thường được sử dụng là: EBITDA x 4 đến 6 lần, tùy thuộc vào ngành nghề và tiềm năng tăng trưởng.
• Ví dụ, nếu EBITDA của công ty là 10 tỷ VND, mức định giá có thể dao động từ 40 – 60 tỷ VND.

3. Định Giá Dựa Trên Doanh Thu

• Công thức phổ biến: Doanh thu x 1 – 2 lần.
• Nếu công ty có doanh thu 50 tỷ VND, mức định giá có thể rơi vào khoảng 50 – 100 tỷ VND.
• Cách này thường áp dụng cho các doanh nghiệp đã có doanh thu ổn định.

Nhưng với các startup chưa có lợi nhuận hoặc doanh thu, định giá thế nào?

“Nhà đầu tư không chỉ nhìn vào con số, mà họ còn đánh giá vào đội ngũ sáng lập, tầm nhìn và chiến lược của công ty,” Lý Quí Trung chia sẻ.

Nhà Đầu Tư Chiến Lược Và Quỹ Đầu Tư: Chọn Sai Là Mất Kiểm Soát

Một sai lầm phổ biến của startup là chấp nhận đầu tư từ những nhà đầu tư không phù hợp, dẫn đến việc mất quyền kiểm soát công ty. Theo Lý Quí Trung, có ba loại nhà đầu tư chính mà startup cần phân biệt:

1. Nhà Đầu Tư Thiên Thần (Angel Investor)

• Thường là những cá nhân có tài sản trên 1 triệu USD hoặc thu nhập hàng năm từ 200.000 USD.
• Họ đầu tư dựa trên niềm tin vào đội ngũ sáng lập và thường có vai trò cố vấn.

2. Quỹ Đầu Tư (Venture Capital – VC)

• Mục tiêu của họ là đầu tư – tăng giá trị – thoái vốn sau 3 – 5 năm.
• Họ thường yêu cầu một tỷ lệ cổ phần lớn hơn và kiểm soát nhiều hơn.

3. Nhà Đầu Tư Chiến Lược

• Đây thường là tập đoàn lớn, đầu tư để tích hợp startup vào hệ sinh thái của họ.
• Họ có thể giúp doanh nghiệp tăng trưởng nhanh, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến quyền tự chủ.

“Khi chọn nhà đầu tư, hãy xác định rõ: họ là ai, họ muốn gì, và liệu họ có thực sự phù hợp với chiến lược của công ty hay không?” Lý Quí Trung khuyến nghị.

Xây Dựng Doanh Nghiệp Để Trường Tồn, Không Chỉ Để Bán

Một câu hỏi quan trọng trong quản trị doanh nghiệp là: Bạn đang xây dựng công ty để bán hay để nó tồn tại lâu dài?

Lý Quí Trung khẳng định: “Quan trọng không phải ai sở hữu công ty, mà là thương hiệu có trường tồn hay không.”

Ông dẫn chứng:

• 7-Eleven là chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn nhất thế giới, nhưng ít ai biết rằng chủ sở hữu hiện tại là một công ty Nhật Bản.
• Tesla hay Facebook, nếu mất đi những nhà lãnh đạo chủ chốt, giá trị doanh nghiệp sẽ suy giảm nghiêm trọng.

Lãnh Đạo Doanh Nghiệp Không Chỉ Là Quản Trị, Mà Phải Là Đại Sứ Thương Hiệu

• Nhà sáng lập không thể ẩn mình sau cánh gà, mà phải trở thành gương mặt đại diện cho thương hiệu.
• Điều này giúp xây dựng uy tín, gia tăng giá trị doanh nghiệp trong mắt nhà đầu tư và khách hàng.

Nhượng Quyền (Franchise) – Con Đường Tạo Giá Trị Doanh Nghiệp Bền Vững

Lý Quí Trung cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của mô hình nhượng quyền thương mại (franchise) trong việc gia tăng giá trị doanh nghiệp.

• McDonald’s, KFC, Highlands Coffee là những thương hiệu phát triển mạnh nhờ nhượng quyền.
• Tại phương Tây, phần lớn thương hiệu lớn đều áp dụng franchise để mở rộng.

“Franchise không chỉ giúp doanh nghiệp mở rộng nhanh chóng, mà còn tạo ra giá trị thương hiệu lâu dài,“ ông chia sẻ.

Đối với các doanh nghiệp trẻ, câu hỏi quan trọng không phải là “Có thể nhượng quyền không?” mà là “Làm thế nào để đóng gói mô hình kinh doanh một cách bài bản?”

Giáo Dục & Khởi Nghiệp: Hệ Sinh Thái Tầm Nhìn Toàn Cầu

Hiện nay, Lý Quí Trung đang tập trung phát triển giáo dục và hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam và quốc tế. Ông có tham vọng xây dựng một trung tâm khởi nghiệp kết nối toàn cầu, ứng dụng công nghệ Metaverse để giúp doanh nhân trẻ tiếp cận kiến thức, mentor và cơ hội đầu tư một cách dễ dàng hơn.

“Nếu làm được, đây sẽ là một bước tiến lớn giúp startup Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế một cách bài bản hơn,” ông bày tỏ mong muốn.

Câu chuyện của Lý Quí Trung không chỉ là về định giá doanh nghiệp, mà còn là bài học về tư duy lãnh đạo, chiến lược trường tồn và giá trị thương hiệu.

Bài học quan trọng nhất? “Đừng quá bận tâm về quá khứ hay giá bán công ty. Quan trọng là thương hiệu có tồn tại lâu dài hay không.”

Lời khuyên này không chỉ dành cho startup, mà còn là kim chỉ nam cho mọi doanh nghiệp trên hành trình xây dựng thương hiệu bền vững.