Làng nghề lược sừng Thụy Ứng: Hồn cốt truyền thống trong từng chiếc lược

Nếu bạn từng cầm trên tay một chiếc lược sừng sáng bóng, mượt mà, có lẽ bạn chưa từng nghĩ rằng đằng sau sản phẩm ấy là cả một câu chuyện dài đầy cảm hứng. Làng nghề Thụy Ứng (Thường Tín, Hà Nội) không chỉ là cái nôi của nghề làm lược sừng thủ công hơn 470 năm tuổi, mà còn là nơi gìn giữ giá trị văn hóa và tâm hồn Việt qua từng sản phẩm.

Hơn 470 Năm Lịch Sử: Tự Hào Một Nghề

Thụy Ứng là làng nghề duy nhất tại Việt Nam chuyên sản xuất lược sừng với lịch sử phát triển gần 5 thế kỷ. Truyền thuyết kể rằng nghề làm lược tại đây bắt đầu từ thời kỳ nhà Lê, khi một người dân làng tiếp nhận bí quyết chế tác từ vùng khác và mang về phát triển. Đến nay, trải qua nhiều biến động, làng nghề vẫn duy trì vị thế của mình.

Anh Vũ Thanh Liêm, Phó Chủ tịch Hội làng nghề lược sừng Thụy Ứng, chia sẻ: “Nghề làm lược sừng tại Thụy Ứng đã tồn tại gần 470 năm. Trước đây, cha ông chúng tôi chỉ gánh lược đi bán lẻ. Nhưng khi kinh tế mở cửa, nhiều công ty quốc tế đã đặt hàng, đưa lược sừng Thụy Ứng ra thị trường toàn cầu. Hiện tại, bên cạnh thủ công, chúng tôi cũng sử dụng máy móc để tăng năng suất và đáp ứng nhu cầu lớn.”

Quy Trình Sản Xuất: Chắt Chiu Tinh Hoa Từ Từng Công Đoạn

Để làm ra một chiếc lược sừng hoàn chỉnh, người thợ phải trải qua hơn 30 công đoạn công phu, đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm lâu năm. Nguyên liệu chính là sừng trâu, bò, được nhập khẩu thêm từ châu Phi do nhu cầu sản xuất lớn.

1. Chọn và sơ chế nguyên liệu: Những chiếc sừng được phân loại kỹ lưỡng, đảm bảo đủ độ dày và màu sắc tự nhiên theo yêu cầu. Những phần sừng không đạt chất lượng sẽ được tận dụng làm phân bón nhờ chứa nhiều canxi và protein.

2. Ép phẳng và xử lý bề mặt: Nguyên liệu sừng thô được luộc trong dầu ăn ở nhiệt độ 250°C để làm mềm, sau đó ép phẳng bằng máy thủy lực. Kỹ thuật này giúp giữ được độ đàn hồi và hình dáng phẳng hoàn hảo cho sừng. Anh Liêm nhấn mạnh: “Trước đây, chúng tôi dùng dầu thải để luộc, nhưng nhận thấy tác hại với môi trường và sức khỏe, giờ đây, dầu ăn là lựa chọn thay thế an toàn, đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu.”

3. Cắt, tạo hình và tỉa răng lược: Sau khi ép phẳng, sừng được cắt tạo hình theo các mẫu thiết kế. Từng chiếc răng lược được tỉa thủ công, đảm bảo độ đều, sắc và nhẵn để không gây rối tóc. Anh Liêm giải thích thêm: “Công đoạn tỉa răng rất quan trọng. Đầu răng phải tròn và nhẵn để khi chải không bị mắc tóc, giúp tóc suôn mượt.”

4. Đánh bóng và hoàn thiện: Chiếc lược sau cùng được chà mịn và đánh bóng thủ công để đạt độ sáng bóng hoàn hảo, vừa thẩm mỹ, vừa bền đẹp. So sánh chiếc lược trước và sau khi đánh bóng, sự khác biệt rõ ràng khiến bất cứ ai cũng phải trầm trồ.

Giá Trị Văn Hóa Và Tác Dụng Sức Khỏe

Không chỉ là vật dụng chăm sóc tóc, lược sừng còn mang ý nghĩa văn hóa và giá trị sức khỏe. Chất liệu tự nhiên của sừng chứa protein và canxi, giúp tóc khỏe mạnh, suôn mượt, và đặc biệt là không gây tĩnh điện như lược nhựa. Ngoài ra, lược sừng còn được xem như công cụ đánh gió truyền thống, hỗ trợ chữa trúng gió.

Anh Liêm tự hào nói: “Lược sừng có khả năng hút độc tố khi đánh gió. Nếu người ốm dùng lược chải tóc, đôi khi chiếc lược sẽ hỏng nhanh hơn vì đã hấp thụ độc tố từ cơ thể.”

Đổi Mới Để Gìn Giữ Truyền Thống

Thế hệ trẻ của Thụy Ứng đang sáng tạo không ngừng để làm mới làng nghề, từ thiết kế sản phẩm hiện đại, trẻ trung, đến việc tổ chức các chương trình trải nghiệm cho du khách. Họ không chỉ muốn giữ nghề, mà còn đưa sản phẩm lược sừng Việt Nam vươn xa trên bản đồ quốc tế.

Giá Cả Hợp Lý, Đáp Ứng Nhu Cầu Mọi Đối Tượng

Giá mỗi chiếc lược sừng dao động từ 30.000 đến 200.000 đồng, tùy theo kích thước và yêu cầu khách hàng. Đây là mức giá phải chăng so với giá trị thủ công và văn hóa mà sản phẩm mang lại.

Tâm Hồn Việt Trong Từng Chiếc Lược

Làng nghề lược sừng Thụy Ứng không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ nhờ tâm huyết của nhiều thế hệ. Mỗi chiếc lược sừng là một câu chuyện, một phần hồn cốt của dân tộc, minh chứng cho sự kiên trì, sáng tạo và đổi mới của người Việt.

Hãy thử một lần chạm vào những chiếc lược sừng từ Thụy Ứng – bạn sẽ cảm nhận được sự kết tinh của nghệ thuật và văn hóa qua từng đường nét.