Kỳ tích của Kiwi New Zealand: Hành trình phục hồi và phát triển trước nguy cơ khủng hoảng

New Zealand, vùng đất nổi tiếng với những quả kiwi hảo hạng, đang từng bước khẳng định vị thế dẫn đầu thế giới trong ngành xuất khẩu trái cây này.

Với kim ngạch đạt hơn 1,5 tỷ USD chỉ riêng trong năm 2023, đã trở thành một biểu tượng kinh tế của quốc gia này. Nhưng ít ai biết rằng, cách đây hơn một thập kỷ, ngành công nghiệp kiwi suýt chút nữa bị xóa sổ bởi đại dịch thực vật đầy nguy hiểm.

Từ mối đe dọa này, một loại kiwi SunGold được lai tạo trong phòng thí nghiệm đã cứu cả ngành và mang lại doanh thu lớn. Hành trình “tái sinh” của kiwi tại New Zealand là câu chuyện về sự kiên cường và sáng tạo không ngừng nghỉ của các nhà khoa học và nông dân nơi đây.

SunGold – “Cứu tinh” của ngành công nghiệp kiwi

Khi dịch bệnh thực vật PSA bùng phát vào năm 2010, hàng nghìn vườn ở New Zealand đã bị phá hủy. PSA là một loại vi khuẩn gây nhiễm trùng trên cây, làm tắc mạch cây và giết chết cả vườn trong vài tuần. Tổn thất ước tính hơn 500 triệu USD, và nếu không tìm ra giải pháp, PSA có thể đã đánh sập hoàn toàn ngành này.

Giữa thời điểm đó, SunGold, một giống kiwi lai mới được phát triển tại Viện Nghiên cứu Thực phẩm và Cây trồng ở Te Puke, nổi lên như một hy vọng. SunGold không chỉ chống chọi tốt với PSA mà còn có vỏ mỏng, vị ngọt đậm và năng suất cao hơn các loại kiwi truyền thống. Nhờ vậy, SunGold nhanh chóng trở thành sản phẩm chủ lực, mang lại lợi nhuận khổng lồ cho các nhà vườn.

“Chúng tôi đã phải nhổ bỏ toàn bộ cây cũ và bắt đầu lại từ đầu,” ông Russell Lowe, một trong những nhà nghiên cứu phát triển giống SunGold, chia sẻ. “Tuy nhiên, giống kiwi này đã chứng minh sức mạnh và tiềm năng của nó. Đó là thành công mà tôi rất tự hào.”

Quy trình chăm sóc và thu hoạch cầu kỳ

Mùa thu hoạch kiwi diễn ra từ tháng 3 đến tháng 6, với hàng chục nghìn lao động từ quốc đảo Vanuatu đến New Zealand làm việc. Họ phải thu hoạch quả đúng lúc khi trái vừa chín nhưng vẫn còn cứng để đảm bảo không bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển.

Một đội lao động với 18 người tại một vườn kiwi ở Te Puke có thể thu hoạch tới 200 thùng mỗi ngày. Mỗi quả kiwi đều được kiểm tra kỹ lưỡng, từ màu sắc, độ cứng đến các vết trầy xước. Quả đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sẽ được chuyển tới các nhà máy đóng gói trong vài giờ sau khi thu hoạch, nhờ vậy quá trình chín của trái sẽ được kiểm soát để tránh mất chất lượng.

Kiểm soát nghiêm ngặt chất lượng và quy trình xuất khẩu

Nhằm giữ chất lượng kiwi khi đến tay người tiêu dùng quốc tế, các quả kiwi tốt nhất được chuyển tới các nhà máy lớn để xử lý. Zespri – công ty độc quyền quản lý xuất khẩu kiwi của New Zealand, đóng vai trò kiểm tra và tiêu chuẩn hóa sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.

Tại các nhà máy đóng gói, mỗi quả kiwi được quét qua camera chụp tới 150 hình để phát hiện các khiếm khuyết nhỏ nhất. Những quả có chút sẹo hoặc không đạt kích thước tiêu chuẩn sẽ được bán trong nước hoặc sử dụng làm nguyên liệu cho mỹ phẩm và thực phẩm chế biến.

Thách thức từ biến đổi khí hậu và sự cần thiết của các giống cây mới

Tuy nhiên, ngành công nghiệp kiwi không ngừng đối mặt với các thách thức từ thiên nhiên. Trong năm 2023, các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão và lũ lụt đã tàn phá nhiều vườn kiwi, gây thiệt hại lên đến hàng trăm nghìn USD cho các hộ nông dân.

Để đảm bảo ngành sản xuất kiwi phát triển bền vững, các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Lai tạo Kiwi đang tiếp tục nhân giống những loại kiwi có khả năng chịu được điều kiện khắc nghiệt hơn. Trong đó có giống Ruby Red – loại quả có màu đỏ ngọt thanh và cũng có khả năng chống PSA tốt, giúp ngành mở rộng đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu.

Cạnh tranh từ thị trường và vấn đề độc quyền SunGold

Mặc dù giống SunGold giúp nông dân New Zealand đạt được doanh thu vượt trội, không phải ai cũng dễ dàng có được quyền trồng giống này. Zespri quản lý cấp phép trồng SunGold với số lượng giới hạn mỗi năm, nhằm đảm bảo sản phẩm không bị rớt giá trên thị trường quốc tế. Chi phí mua quyền trồng lên đến 745.000 USD cho mỗi 2 hecta, một số tiền không nhỏ đối với các nông dân.

“Trồng giống SunGold là một khoản đầu tư lớn, nhưng không phải nông dân nào cũng đủ khả năng,” ông Chris Jensen, một nông dân trồng kiwi thế hệ thứ ba, chia sẻ.

Tiềm năng công nghệ trong lai tạo và tương lai của kiwi

Lai tạo giống cây trồng mới vốn đòi hỏi nhiều năm nghiên cứu và thử nghiệm. Thông thường, để phát triển một giống kiwi mới có thể mất đến 25 năm từ khi có ý tưởng cho đến khi sản phẩm ra thị trường. Nhưng với tiến bộ của công nghệ, các nhà khoa học hy vọng rằng kiểm tra DNA sẽ giúp xác định đặc tính mong muốn ngay từ giai đoạn cây giống.

Với chiến lược bền vững, New Zealand đang dẫn đầu trong việc phát triển các giống có khả năng chống chọi tốt với môi trường khắc nghiệt, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng toàn cầu và bảo tồn môi trường.

————-

Câu chuyện về kiwi New Zealand là một minh chứng rõ nét cho tinh thần kiên cường, đổi mới và sự quyết tâm của cả một ngành công nghiệp. Dù đối mặt với muôn vàn thách thức từ dịch bệnh đến biến đổi khí hậu, New Zealand vẫn không ngừng cải tiến, phát triển các giống kiwi có chất lượng cao hơn, hương vị tốt hơn và thích nghi tốt hơn với môi trường.

Sự thành công của kiwi New Zealand không chỉ là thành quả của khoa học mà còn là niềm tự hào của những con người đã và đang nỗ lực hết mình vì sự phát triển bền vững của quốc gia này.