Thịt trâu gác bếp, một món ăn truyền thống của người Thái nhưng đã chinh phục thực khách miền xuôi và cả kiều bào đang ở nước ngoài. Bên ngoài nhìn miếng thịt đen đúa nhưng khi xé ra sẽ xuất hiện từng tia đỏ đẹp mắt, tỏa ra một mùi thơm ngào ngạt của các loại gia vị núi rừng như mắc khén, hạt dổi… một điều làm nên sự đặc biệt của món ăn này nữa là chẳm chéo.
Văn hóa ẩm thực của người Thái ở miền núi vùng cao Tây Bắc đã được kết tinh từ lâu đời, được thể hiện lại qua bàn tay khéo léo của người phụ nữ dân tộc Thái đen. Khi chúng ta có dịp đến vùng núi cao Tây Bắc, trong bữa cơm rượu đãi khách của chủ nhà, bạn sẽ bị hấp dẫn bởi món thịt gác bếp rất đặc biệt. Thịt gác bếp vốn là đặc sản của người Thái đen, xưa kia họ đã nghĩ ra cách ướp thịt trâu, thịt bò, thịt lợn treo lên gác bếp để có thể ăn được lâu, dùng trong những ngày lễ Tết, cỗ bàn hay những dịp quan trọng. Đặc biệt, món ăn phát huy tác dụng bổ sung dưỡng chất khi đi rừng dài ngày và mùa mưa lũ khó ra ngoài lấy thức ăn. Ngày nay, món ăn đã trở thành đặc sản phổ biến, có mặt nhiều trong bữa cơm của dân bản, được những thực khách miền xuôi rất ưa thích.
Cách chế biến thịt trâu gác bếp không khó, nhưng cũng mất nhiều thời gian. Người làm thường cắt những mảng thịt to bằng bàn tay, phải chọn miếng thịt thăn, bắp ở vai, lưng con trâu, bò hoặc lợn, lóc các thớ thịt ra thành từng miếng hình con chì. Sau đó họ lại thái dọc thớ, ướp ớt, muối, gừng, nước lá rừng, đặc biệt không thể thiếu lá mắc khén một loại hạt tiêu rừng và treo lên gác bếp hun khói cho óng đen, quắt khô để bảo quản. Khoảng 8 tháng đến 1 năm sau họ sẽ hạ thịt xuống nướng, hầm hoặc nấu nhiều món ăn khác nhau. Ăn tới đâu lấy tới đó, khói ám lâu ngày làm thịt có mùi đặc biệt, mang đậm hương vị núi rừng. Với hình thức bên ngoài khô, màu nâu sẫm nhưng phần trong vẫn hồng hào, tươi đỏ, vị ngọt đậm đà. Thịt trâu gác bếp chuẩn, thớ thịt bên trong có màu đỏ hồng rất bắt mắt, khi ăn sẽ cảm thấy hơi hăng hắc, vị khói ám lâu ngày, ban đầu bạn có thể khó ăn nhưng khi miếng thịt đã xuống họng thì vị ngọt nơi đầu lưỡi lại khiến thực khách mê mẩn.
Phổ biến là thịt trâu gác bếp xé nhỏ chấm cùng chẳm chéo, nhưng những người dân tộc Thái ở Tây Bắc vẫn có những biến tấu món ăn để lạ miệng và hấp dẫn hơn. Ví dụ như sử dụng các nguyên liệu măng rừng, rau rừng kết hợp đồ lên tạo thành món ăn mang hương vị mới gây tò mò cho người thưởng thức.
Thú vị hơn cả là thưởng thức thịt trâu gác bếp với măng rừng trong một ngày se lạnh, uống một ngụm rượu ngô cay lâng lâng và nhấm nháp một vài sợi dai dai để cảm nhận vị khói bếp đậm, ngọt, cay, thơm… trên từng thớ thịt. Những người lần đầu nếm thử hẵn sẽ phải lắc đầu nhăn mặt với vị cay của gia vị, vị mặn hắc của món ăn. Tuy nhiên nếu đã phải lòng hương vị đậm đà ấy, bạn sẽ muốn quay lại để thưởng thức nhiều lần nữa.
Hiện sản phẩm thịt trâu gác bếp Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái đã có tại kênh bán lẻ Hồn Việt Store. Độc giả mua tại: https://honvietstore.vn/thit-trau-gac-bep-500g/
