Bí quyết xây dựng startup kỳ lân: Văn hóa, vai trò và chia cổ phần

Startup là hành trình không dành cho những trái tim yếu đuối. Giữa hàng ngàn công ty khởi nghiệp, chỉ một số ít vươn lên trở thành “kỳ lân” với giá trị hàng tỷ đô la. Nhưng điều gì thực sự làm nên thành công? Một sản phẩm đột phá? Một đội ngũ sáng lập tài năng? Hay văn hóa doanh nghiệp được xây dựng ngay từ những viên gạch đầu tiên?

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ đưa bạn qua những bài học quan trọng về văn hóa tổ chức, phân vai trò, và chia cổ phần để xây dựng một startup thành công.

Văn Hóa Doanh Nghiệp: Nền Tảng Của Thành Công

Peter Drucker từng nói: “Văn hóa ăn chiến lược vào bữa sáng.” Điều này nghĩa là gì? Văn hóa là cốt lõi của mọi quyết định, từ việc tuyển dụng đến cách đối mặt với khó khăn.

Theo các nhà sáng lập thành công, văn hóa không phải là những gì bạn viết trên tường, mà là cảm nhận của nhân viên, từ người thứ 50 đến người thứ 5.000. Shripati Acharya, một nhà đầu tư và cố vấn startup, chia sẻ: “Văn hóa được hình thành trong 9 đến 18 tháng đầu tiên, khi bạn đưa ra các quyết định đầu tiên và tuyển dụng đội ngũ sáng lập.”

Một startup thường quá bận rộn với sản phẩm, gọi vốn hay mở rộng thị trường, nên bỏ qua việc xây dựng văn hóa. Nhưng đây lại là sai lầm. Văn hóa không phải thứ bạn “làm sau.” Nó được hình thành bất kể bạn có chú ý hay không.

Ví dụ, tại Amazon, mỗi cuộc họp đều để sẵn một chiếc ghế trống dành cho “khách hàng” để đảm bảo mọi quyết định đều xoay quanh lợi ích của khách hàng. Văn hóa này định hình cách Amazon vận hành trong mọi khía cạnh.

Vai Trò Lãnh Đạo: Ai Là Người Đứng Đầu?

Một trong những quyết định khó khăn nhất trong nhóm sáng lập là xác định ai sẽ làm CEO. Đây không chỉ là danh xưng mà còn ảnh hưởng lớn đến cách công ty vận hành. Amit Somani, nhà đầu tư kỳ cựu, chia sẻ: “Câu hỏi ‘Ai là CEO?’ là bài kiểm tra đầu tiên cho sự trưởng thành của nhóm sáng lập. Đây không phải quyết định bạn có thể trì hoãn.”

CEO là người đưa ra quyết định cuối cùng khi có bất đồng. Quyền hạn này không chỉ giúp định hình chiến lược mà còn là cách để duy trì trách nhiệm rõ ràng giữa các nhà sáng lập. Một startup thành công cần sự chuyên nghiệp trong cấu trúc, vượt qua mối quan hệ cá nhân để đặt mục tiêu chung lên hàng đầu.

Chia Cổ Phần: Cân Bằng Giữa Công Bằng Và Thực Tiễn

Câu chuyện chia cổ phần luôn là chủ đề nhạy cảm. Một sai lầm phổ biến là chia đều cổ phần giữa các nhà sáng lập, nhưng điều này không phản ánh đóng góp thực tế của từng người. Somani nhấn mạnh: “Sự công bằng không đồng nghĩa với chia đều. Vai trò và đóng góp của mỗi người phải được cân nhắc.”

Một ví dụ điển hình là khi một trong các nhà sáng lập đóng góp lớn hơn trong giai đoạn sau nhưng lại sở hữu ít cổ phần hơn. Điều này dễ dẫn đến bất mãn và xung đột nội bộ. Ngược lại, việc xác định rõ từ đầu giúp giảm thiểu các vấn đề tiềm tàng và đảm bảo tính bền vững.

Đối Mặt Với Những Quyết Định Khó Khăn: Từ Bán Công Ty Đến Xung Đột Cá Nhân

Các nhà sáng lập không chỉ đối mặt với việc vận hành hàng ngày mà còn phải sẵn sàng cho các quyết định lớn, như bán công ty hay tiếp tục mở rộng. Một số người muốn bán để nhận lợi ích tài chính sớm, trong khi những người khác muốn xây dựng đế chế lâu dài.

“Chúng tôi từng gặp những nhóm sáng lập mà một người muốn bán với giá 50 triệu USD, trong khi người kia muốn tiếp tục xây dựng thành kỳ lân,” Acharya kể lại.

Việc thảo luận về các kịch bản này ngay từ đầu giúp tránh được những bất đồng lớn. Đây cũng là lúc văn hóa phản hồi thẳng thắn phát huy tác dụng. Một startup thành công không chỉ dựa vào chiến lược mà còn ở khả năng lắng nghe và điều chỉnh.

Văn Hóa Phản Hồi: Lắng Nghe Từ Nhân Viên Đến Ban Giám Đốc

Một yếu tố quan trọng khác là xây dựng văn hóa phản hồi. Somani khuyến nghị các CEO nên thường xuyên hỏi nhân viên và ban giám đốc: “Chúng ta có đang đi đúng hướng? Tôi có thể làm gì tốt hơn?”

Tại Google, mọi quyết định đều dựa trên câu hỏi: “Điều này có tốt cho người dùng không?” Văn hóa này không chỉ thúc đẩy sự sáng tạo mà còn giúp nhân viên cảm thấy họ có tiếng nói trong tổ chức.

Xây Dựng Startup Kỳ Lân Không Chỉ Là Mơ Ước

Để xây dựng một startup thành công, bạn cần hơn cả một sản phẩm tốt. Bạn cần một nền văn hóa vững chắc, vai trò lãnh đạo rõ ràng và sự công bằng trong chia sẻ thành quả. Những bài học này không chỉ giúp bạn vượt qua các thử thách mà còn tạo nền móng cho sự phát triển bền vững.

Và nhớ rằng, văn hóa là tài sản lớn nhất mà bạn có thể tạo ra cho công ty mình.