Mỗi mùa thu tới mỗi em bé lại háo hức bên mâm cỗ đêm trông trăng, chẳng khi nào thiếu được chiếc bánh nướng bánh dẻo. Thế nhưng ít ai biết được ẩn chứa bên trong những chiếc bánh trung thu đó là gia tài của nghề truyền thống đã tồn tại suốt bao đời nay của người Việt.
Để có những chiếc bánh trung thu đẹp và hấp dẫn thì cần có khuôn bánh đẹp, chính vì vậy nghề làm khuôn bánh trung thu cũng xuất hiện và trở thành nghề thủ công truyền thống của nhiều địa phương. Dù xã hội vẫn phát triển, thế nhưng bao đời nay những chiếc khuôn bánh vẫn vậy, vẫn nhờ vào sự tỉ mẫn khéo léo và cần mẫn của những người thợ đục từng chi tiết nhỏ theo lối thủ công.
Gỗ để làm khuôn bánh dẻo trước kia nhất định phải là gỗ cây thị được trồng ở đồng bằng. Bởi thớ gỗ thị nhỏ, dễ đục đẽo, gỗ lại mịn dẻo mềm. Ngày nay khi gỗ thị ít dần họ dùng gỗ xà cừ thay thế. Tuy là 2 nghề hoàn toàn khác nhau nhưng nghề làm khuôn bánh và nghề làm bánh nướng bánh dẻo lại không thể tách rời nhau.
Nghề làm bánh trung thu ở Xuân Đỉnh Hà Nội đã tồn tại mấy trăm năm với những dòng họ đã mấy đời làm bánh nướng bánh dẻo truyền thống. Mặc dù không khí sản xuất bánh trung thu cổ truyền như xưa không còn nhưng ký ức về thời xa xưa, về tiếng gõ bánh vang lên trong ngõ xóm vẫn luôn trong trí nhớ của những người thợ làm bánh kỳ cựu.
Để làm ra những chiếc bánh phục vụ cho dịp Trung Thu, người thợ phải chuẩn bị nguyên liệu trong cả năm trước đó. Từng loại nguyên liệu mứt, quả theo mùa được thu hái, chiết xuất và chờ đến đúng mùa thu để làm bánh. Nếu bánh dẻo chú trọng đến lớp áo ngoài trắng trong, thì bánh nướng lại cầu kỳ hơn ở gia giảm phần nhân bên trong. Bánh truyền thống bao đời nay vẫn trung thành với những hương liệu tự nhiên, đó là vị thơm nồng của quất non, hồng bì non, lá chanh với rượu mai quế lộ được cất riêng theo công thức cha truyền con nối hoàn toàn bí mật.
Nhân bánh nướng được làm rất cầu kỳ với đủ các loại nguyên liệu được chế biến theo bí quyết gia truyền như mứt bí, hạt dưa, xá xíu, lạp xưởng, thịt, mỡ, vừng, lá chanh, rượu mai quế lộ được trộn lẫn với nhau theo tỷ lệ nhất định tạo thành chiếc bánh nướng mang hương vị truyền thống.
Với các loại khuôn gỗ khác nhau, người thợ in ra với những chiếc bánh với đủ hoa văn, màu sắc khác nhau như hoa mai, hoa đào, hoa sen, hoa hồng… Để bánh trông ngon hấp dẫn hơn, ngoài mặt bánh nướng được phủ một lớp lòng đỏ trứng gà mỏng sau đó được đưa vào nướng ở nhiệt độ 300 độ C. Bánh nướng xong phải có màu vàng óng thơm lừng. Muốn thưởng thức ngon hơn bánh nướng phải được để cho đến khi các thành phần trong bánh được hòa quyện vào nhau.
Bánh dẻo phải có mùi thơm của nước hoa bưởi, vị thơm ngọt của đậu xanh nguyên chất. Công phu hơn cả là thứ vỏ bánh trắng thơm dẻo được làm từ gạo nếp cái hoa vàng chuẩn mực không lẫn tạp.
Từ xưa đến nay bánh trung thu ngày càng đa dạng, có rất nhiều loại bánh với các loại nhân đặc sắc khác nhau. Tuy nhiên thứ bánh nướng làm từ bột mì, bánh dẻo làm từ nếp cái hoa vàng với lớp nhân thập cẩm bên trong, có chút lá chanh thái chỉ, mỡ, mứt, hạt dưa vẫn luôn được ưa chuộng. Và bánh nướng bánh dẻo trong mâm cỗ trung thu không chỉ đơn thuần là nét đẹp văn hóa của người Việt mà chứa đựng trong đó là tinh hoa của nghề truyền thống Việt Nam.
