Chè hoa vàng Quế Phong: Bảo tồn dược liệu quý, lan tỏa thương hiệu Việt

Nổi bật với hơn 400 dưỡng chất quý, chè hoa vàng (trà hoa vàng) là dược liệu tốt cho sức khỏe, mang tiềm năng kinh tế lớn nhờ công tác bảo tồn, thuần hóa, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu OCOP.

Nằm trong những khu rừng nguyên sinh của huyện miền núi Quế Phong, tỉnh Nghệ An, cây chè hoa vàng đã được biết đến từ lâu như một loại thảo dược quý hiếm với hơn 400 thành phần dinh dưỡng, axit amin và nguyên tố vi lượng có lợi cho sức khỏe con người. Theo nghiên cứu, chè hoa vàng có thể hỗ trợ điều trị các bệnh tim mạch, tiểu đường, giảm cholesterol, kiểm soát huyết áp và giảm các triệu chứng xơ vữa động mạch.

Chính vì những lợi ích vượt trội đó, chè hoa vàng ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng và tìm mua nhiều hơn. Không còn đơn thuần là một loài hoa rừng tự nhiên, chè hoa vàng giờ đây đã trở thành nguồn thu nhập quan trọng cho người dân Quế Phong, góp phần xóa đói giảm nghèo, bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển kinh tế vùng núi cao.

Bảo Tồn, Thuần Hóa Và Lan Tỏa Giá Trị Chè Hoa Vàng

Câu chuyện làm giàu từ cây chè hoa vàng tiêu biểu là gia đình anh Lang Văn Điệp (bản Na Chảo, xã Đồng Văn). Anh Điệp chia sẻ chân thành: “Trước đây, khi chưa biết đến giá trị của dược liệu dưới tán rừng, nhất là chè hoa vàng nên rất lãng phí. Hoa rụng đầy gốc cây mà chẳng biết thu hái bán cho ai. Nhưng vài năm gần đây, thị trường săn lùng chè hoa vàng nhiều hơn, gia đình tôi đã chủ động bảo tồn, thu hoạch cung cấp thị trường, mỗi năm thu về hàng chục triệu đồng.”

Nhưng khó khăn lớn nhất của người dân là chè hoa vàng mọc tự nhiên, rải rác trong rừng già. Trước thực tế đó, anh Hà Minh Tuấn (bản Cò Muồng, xã Châu Kim) đã dày công thuần hóa, nhân giống chè hoa vàng tự nhiên, mở rộng diện tích canh tác lên hơn 3 ha với hàng ngàn cây giống chất lượng cao. Anh Tuấn chia sẻ: “Để chè hoa vàng phát triển từ lúc trồng đến khi thu hoạch lứa đầu tiên phải mất hơn 4 năm. Một cây trưởng thành mỗi năm có thể cho 5-6 kg hoa tươi, giá bán khoảng 200.000 đồng/kg, mang lại thu nhập ổn định.”

Xây Dựng Thương Hiệu, Nâng Tầm Giá Trị Đặc Sản OCOP

Hiện nay, toàn huyện Quế Phong có hơn 200 ha chè hoa vàng, trong đó có trên 100 ha thuộc diện bảo tồn. Riêng xã Châu Kim đã có 130 ha chăm sóc và 17 ha mới trồng, sản lượng đạt khoảng 3,5 tấn mỗi năm. Điều này tạo ra nguồn thu nhập đáng kể cho người dân bản địa.

Nhận thức được giá trị tiềm năng của sản phẩm chè hoa vàng, hợp tác xã Trà Hoa Vàng Mạc Nga tại thị trấn Kim Sơn ra đời từ tháng 10 năm 2024. Hợp tác xã đã mạnh dạn đầu tư hệ thống công nghệ sấy lạnh tiên tiến để đảm bảo chất lượng chè hoa vàng thành phẩm. Đại diện hợp tác xã chia sẻ về lợi ích của công nghệ sấy lạnh: “Hệ thống sấy lạnh cho chất lượng chè tốt hơn hẳn sấy nóng thông thường, giữ nguyên vẹn dược tính, hương vị tự nhiên, mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cao hơn nhiều.”

Giá chè hoa vàng thành phẩm hiện dao động từ 2-10 triệu đồng/kg tùy chất lượng, tuy nhiên, sản phẩm của Quế Phong vẫn chưa thật sự cạnh tranh tốt do thiếu thương hiệu mạnh và thị trường hạn hẹp trong tỉnh.

Thấu hiểu điều đó, chính quyền huyện Quế Phong đang tích cực hỗ trợ bà con xây dựng thương hiệu OCOP, đẩy mạnh quảng bá thương mại, tham gia các hội chợ xúc tiến, đưa sản phẩm vào các siêu thị lớn ngoài tỉnh, giúp bà con có đầu ra ổn định, tránh tình trạng ép giá của thương lái.

Ông Lô Văn Thanh, đại diện chính quyền địa phương chia sẻ: “Huyện đã và đang hỗ trợ các cơ sở chế biến, sản xuất giống chè hoa vàng, đầu tư máy móc công nghệ hiện đại để nâng cao giá trị, mở rộng thị trường tiêu thụ, nhằm biến chè hoa vàng thành sản phẩm chủ lực, thương hiệu mạnh của địa phương.”

Trong tương lai gần, huyện Quế Phong định hướng sẽ nghiên cứu sâu hơn về các sản phẩm chế biến từ chè hoa vàng như trà túi lọc, phát triển nhân giống bằng phương pháp cấy ghép và nuôi cấy mô, đặc biệt sẽ xây dựng chỉ dẫn địa lý cho chè hoa vàng hữu cơ, tạo niềm tin vững chắc với khách hàng quốc tế.

Bằng những bước đi mạnh mẽ, bài bản này, chè hoa vàng Quế Phong hoàn toàn có thể vươn xa, khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần bảo tồn giá trị thiên nhiên, nâng cao đời sống của đồng bào các dân tộc vùng núi Nghệ An.