Chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP chính thức triển khai tại Nghệ An từ đầu năm 2019 với mục đích chính là phát triển các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ… có lợi thế ở mỗi địa phương. Ngay sau khi triển khai, Nghệ An nhanh chóng xác định 182 sản phẩm chủ lực, tuy nhiên chỉ có 1/3 trong số đó tham gia cuộc thi phân hạng sản phẩm và 48 sản phẩm được gắn sao
Nghệ An là tỉnh có diện tích rộng nhất cả nước. Nghệ An lâu nay được biệt đến là địa phương có đất đai trù phú, sở hữu nhiều sản phẩm đặc trưng. Nhiều vùng sản xuất nông nghiệp chuyên canh để xây dựng các sản phẩm có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên cho đến nay các sản phẩm nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp của tỉnh vẫn trong tình trạng đầu ra không ổn định, giá trị chưa cao. Vì vậy triển khai chương trình mỗi xã phường một sản phẩm OCOP Nghệ An được kỳ vọng sẽ là bà đỡ cho những sản phẩm nông thôn tiêu biểu nghệ An. Nhất là ở các huyện vùng cao Nghệ An.
Cuối năm 2019 lần đầu tiên hội thi đánh giá, phân hạng các sản phẩm OCOP cấp tỉnh đã được UBND tỉnh tổ chức. Tại đây đã có 51 sản phẩm của các doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất của 11 huyện thành thị tham gia. Kết thúc hội thi đã có 15 sản phẩm được gắn 4 sao, 33 sản phẩm đạt chất lượng 3 sao, như trà túi lọc Cà gai leo, tương Sa Nam… hay nước mắm hạ thổ cùng nhiều sản phẩm khác.
Sau khi được gắn sao đã vinh dự trở thành những sản phẩm tiêu biểu nhất của Nghệ An. Đáp ứng đầy đủ bộ tiêu chí từ mẫu mã đến chất lượng do OCOP đề ra. Quan trọng hơn là việc gắn sao đã từng bước nâng tầm được thương hiệu và mở ra cơ hội mới để các doanh nghiệp, làng nghề đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm.
Ông Phan Xuân Diện, giám đốc công ty dược liệu Thành An “Doanh số hàng tháng đã tăng 30%, thương hiệu được người tiêu dùng đánh giá tốt hơn và niềm tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm được nâng cao hơn.” Tiếp nối thành công của năm 2019, với 3 sản phẩm được gắn 4 sao gồm trà túi lọc Cà Gai Leo, dây thìa canh, Giảo Cổ Lam. Năm 2020 huyện Con Cuông tiếp tục nâng cao chất lượng để nâng hạng sao cho sản phẩm cũ và chọn thêm 5 sản phẩm mới nữa để xây dựng và tham gia đánh giá OCOP. Mục tiêu sắp tới là chuẩn hóa các sản phẩm của huyện nhà và tìm cơ hội để nông sản địa phương bay xa.
Được gắn sao, nhiều đơn hàng đã tự tìm đến bà con, đồng thời cơ hội được quảng bá và xuất hiện trong các siêu thị lớn trên cả nước cũng được thuận lợi hơn. Nhờ vậy bài toán đầu ra được giải quyết một cách dễ dàng hơn. Với lợi thế đó nên huyện Tân Kỳ cũng đang dồn sức đồng lòng quyết tâm xây dựng thêm ít nhất 2 sản phẩm nữa sẽ được gắn sao trong năm 2020 là mật ong Nghĩa Bình và mật mía Tân Hương. Nâng tổng số sản phẩm được gắn sao trên địa bàn huyện lên 4, bao gồm cả trứng gà sạch Nghĩa Hoàn và cam Sông Con của năm 2019.
Để được gắn sao đạt tiêu chuẩn OCOP, mỗi sản phẩm phải đáp ứng đẩy đủ các tiêu chí đã quy định rõ gồm hàng chục nội dung như chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn sản phẩm, chỉ tiêu an toàn thực phẩm hay nguồn gốc nguyên liệu, hệ thống quản lý chất lượng… Đây gần như là những tiêu chí khó. Với các sản phẩm truyền thống thường được làm theo thói quen và kinh nghiệm, nhất là đối với các huyện vùng cao. Nơi mà những khái niệm như mã số, mã vạch hay tem truy xuất nguồn gốc là hoàn toàn mới lạ với bà con.
Rượu men lá là một câu chuyện như thế. Bà Phi Thị Hoàng, bản Xiềng, xã Đôn Phục huyện Con Cuông “Rượu của chúng tôi có từ lâu đời, thành phần được làm từ lá dược liệu nên có vị rất riêng, tất cả đều được làm thủ công sạch sẽ, nhưng không phải biết chứng minh bằng cách nào, làm sao để được cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm và được cấp mã vạch”.
Sản phẩm chè Tuyết Shan của Kỳ Sơn cũng không phải ngoại lệ, với lợi thế sản phẩm có chất lượng tốt đã được thị trường đón nhận. Diện tích vùng nguyên liệu rộng gần 300hecta và chỉ trồng được Huồi Tụ và Mường Lống, thế nhưng chè Tuyết Shan vẫn khó để gắn sao OCOP trong năm nay.
Rất nhiều địa phương đang xây dựng OCOP đều kỳ vọng các sản phẩm đặc trưng của địa phương mình sẽ được gắn sao, bởi lẻ điều đó chứng tỏ rằng chất lượng, mẫu mã, quy trình đều đạt chuẩn. Điều này rất có lợi khi bà con đưa đi quảng bá sản phẩm trong và ngoài nước. Hướng đến một nguồn thu ổn định cho tất cả người dân tham gia sản xuất. Tuy hiệu quả không nhỏ nhưng trong năm 2019 mới chỉ có 11 trong số 21 huyện thành thị có sản phẩm được gắn sao OCOP, đặc biệt là các huyện vùng cao như Tương Dương, Kỳ Sơn, Quế Phong, Quỳ Hợp… thì vẫn đang trong quá trình xây dựng.
Chương trình mỗi xã một sản phẩm chính thức triển khai tại Nghệ An từ đầu năm 2019 với mục đích chính là phát triển các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ… có lợi thế ở mỗi địa phương. Ngay sau khi triển khai, Nghệ An nhanh chóng xác định 182 sản phẩm chủ lực, tuy nhiên chỉ có 1/3 trong số đó tham gia cuộc thi phân hạng sản phẩm và 48 sản phẩm được gắn sao. Không lâu sau, nhiều sản phẩm gắn sao đã được mang đi giới thiệu rộng rãi ở các hội chợ, nhờ vậy thêm cơ hội quảng bá và vươn xa cho đặc sản xứ Nghệ. Tuy nhiên 48 sản phẩm so với tiềm năng của Nghệ An là còn quá ít.
Dù còn nhiều việc phải làm để phát triển các sản phẩm, nhưng ý thức được lợi thế của việc được gắn sao. Hiện được các cơ quan chức năng đang phối hợp với doanh nghiệp tổ chức, nỗ lực hoàn thiện, chuẩn hóa, nâng cấp, đổi mới và đa dạng hóa sản phẩm. Đảm bảo đúng theo bộ tiêu chí đưa ra nhằm hướng tới mục tiêu gắn sao, từ đó định vị chất lượng, danh tiếng của sản phẩm hướng tới nâng cao giá trị và sức cạnh tranh trên thị trường.
Hy vọng Nghệ An sẽ có thêm nhiều sản phẩm tham gia OCOP, phát triển thị trường hơn nữa để khách hàng biết đến, sử dụng sản phẩm nhiều hơn, giúp người nông dân phát triển kinh tế.