Đổi mới canh tác sầu riêng: Chìa khóa từ đất, cỏ và oxy

Chăm sóc đất trồng sầu riêng không dừng ở phân, nước mà còn cần oxy, thảm cỏ hữu cơ và kỹ thuật tưới khoa học. Chuyên gia Huỳnh Văn Quới hé lộ mô hình nông nghiệp bền vững, liên kết cộng đồng và cải thiện chất lượng trái sầu riêng Việt Nam.

Đi Tìm Gốc Rễ Của Thành Công

Chìa khóa để cây sầu riêng khỏe mạnh không chỉ nằm ở phân bón, nước tưới mà trước hết là “đất thở”. Trong bối cảnh nhiều nông dân đối mặt với nấm bệnh và năng suất thất thường, chuyên gia kỹ thuật trồng sầu riêng Huỳnh Văn Quới – hay còn gọi “Dr. Farming” – nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường đất giàu oxy. Đất tơi xốp, thoáng khí giúp rễ cây phát triển, hấp thụ dinh dưỡng, từ đó giảm thiểu nấm bệnh và tạo nền tảng năng suất bền vững.

“Cái gốc nằm ở đất. Khi đất đủ oxy, cây mới thở được. Nhịn ăn, nhịn uống vài ngày còn chịu nổi, nhưng thiếu thở vài phút là cây và người đều gặp nguy”, ông Quới chia sẻ.

Cỏ, Vi Sinh Vật Và Phân Hữu Cơ: Tam Giác Vàng

Để duy trì môi trường đất tối ưu, việc để cỏ phát triển rồi cắt, trả lại cho đất là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả. Cỏ trở thành nguồn chất hữu cơ, nuôi sống vi sinh vật có lợi, giúp đất phì nhiêu. Người nông dân bớt lệ thuộc vào hóa chất, giảm độc hại cho sức khỏe và cải thiện chất lượng trái.

Tại một vườn ở Tây Nguyên, nơi chủ vườn từng lạm dụng thuốc diệt cỏ, kết quả là đất chai cứng, rễ cây yếu và nấm bệnh xuất hiện tràn lan. Khi thay đổi tư duy, chuyển sang cắt cỏ, bổ sung phân hữu cơ, chỉ trong một mùa vụ, chất lượng sầu riêng đã cải thiện rõ rệt. Không cần “chữa cháy” bằng hóa chất tốn kém, chủ vườn vẫn vượt qua khủng hoảng, tăng năng suất và lợi nhuận.

Tưới Nước Bằng Nghệ Thuật Khoa Học

Nhiều nông dân cho rằng tưới càng nhiều càng tốt, nhưng thực tế không phải vậy. Nước tưới cần phân phối hợp lý để thấm sâu, giữ ẩm đủ, tránh đọng nước gây yếm khí, nấm bệnh. Béc tưới lưu lượng nhỏ, kiểm soát chính xác lượng nước, giúp đất luôn duy trì độ ẩm 70%, phù hợp cho rễ hô hấp. Chính sự tinh chỉnh này là nền tảng để cây ra hoa, đậu quả, nâng cao chất lượng trái.

“Nhiều vườn tưới tới mức nước láng bề mặt nhưng đất bên dưới vẫn khô. Cần tưới đúng, tưới trúng, cho nước thấm sâu, giữ ẩm, chứ không phải tưới ào ào”, ông Quới nhấn mạnh.

Định Hình Mô Trồng: Lên Mô Thay Vì Đào Hố

Không dừng ở chuyện nước hay cỏ, ông Quới còn khuyến khích trồng sầu riêng trên mô, thay vì trong hố sâu. Ở Tây Nguyên hay miền Đông, trồng trên mô giúp cổ rễ thông thoáng, rễ cám lan rộng, tránh đọng nước. Đây là bí quyết hạn chế thối rễ, kéo dài tuổi thọ cây, gia tăng năng suất và chất lượng trái.

Các vườn áp dụng mô hình này đã ghi nhận kết quả khả quan: số cây bị nấm bệnh giảm, trái to hơn, vị thơm ngon, thị trường ưa chuộng.

Từ Vườn Riêng Đến Cộng Đồng Chung

Nông nghiệp bền vững không chỉ gói gọn trong một vườn hay một vùng, mà cần sự liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, dữ liệu giữa các nhà vườn. Ông Quới tiết lộ: “Chúng tôi ước mơ xây dựng cộng đồng trồng sầu riêng bền vững. Khi hàng trăm, hàng ngàn vườn cùng cải tiến, áp dụng kỹ thuật chăm đất, giữ cỏ, kiểm soát nước, chúng ta sẽ tạo ra sản phẩm đồng nhất, chất lượng cao, chinh phục thị trường quốc tế.”

Việc liên kết này đã bắt đầu manh nha. Nhiều nhà vườn trẻ, nông dân trí thức đón nhận mô hình, ghi chép, so sánh kết quả, tìm ra bước tiến dài hơi. Họ không ngại học hỏi, thử nghiệm và chia sẻ kết quả cho nhau. Những vườn sau khi tái cấu trúc theo hướng “đất thở – cỏ sống – rễ lan” đều có chung mẫu số: Sản lượng ổn định, chất lượng trái ngon, chi phí giảm, môi trường cải thiện và sức khỏe người làm vườn an toàn hơn.

Khi đất được “thở”, cỏ được “sống” và nước được “giữ” hợp lý, cây sầu riêng sẽ sinh trưởng vượt bậc. Từ việc để cỏ, kiểm soát nước đến trồng mô, tất cả tạo thành chuỗi giải pháp nông nghiệp bền vững, giúp nông dân Việt tiến xa, nâng tầm thương hiệu sầu riêng trên bản đồ nông sản quốc tế.