editor 3 tuần trước

Doanh nghiệp Việt và áp lực ESG: Không còn là lựa chọn, mà là sống còn

Trong thế giới đang dịch chuyển sang phát triển bền vững, ESG không chỉ là khẩu hiệu. Với doanh nghiệp Việt, đây là bài toán định vị chiến lược sống còn: nếu không hành động, sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu và mất lợi thế cạnh tranh.

Bắt đầu từ ba chữ: Mindset – Simple – Action

Theo ông Bảo Nguyễn – đồng sáng lập Green Transition Consulting – nhiều doanh nghiệp ngại ESG vì tưởng rằng nó phức tạp, tốn kém. Thực tế, ESG nên được khởi đầu bằng ba yếu tố đơn giản:

Mindset (Tư duy): Cam kết lãnh đạo là điểm nổ.
Simple (Đơn giản): Đừng để bị đánh lạc hướng bởi thuật ngữ. Chỉ cần biết mình đang ở đâu (baseline).
Action (Hành động): Làm từng bước nhỏ, từ những việc dễ đo lường và chi phí thấp.

“ESG không thể mua bằng tiền. Nó là hành trình dài, bắt đầu từ sự nghiêm túc và hiểu đúng bản chất,” – ông Bảo nhấn mạnh.

Khác biệt giữa “biết” và “làm”

Theo báo cáo PwC Vietnam 2022, 80% doanh nghiệp Việt Nam cam kết triển khai ESG trong 2–4 năm tới, nhưng khoảng cách giữa cam kết và hành động vẫn rất lớn. Federico Fonulan – Giám đốc quốc gia CRIF Japan – nhận định rằng nhiều doanh nghiệp “hiểu mình phải làm”, nhưng “không biết bắt đầu từ đâu”.

“Chúng tôi tiếp cận bằng cách đơn giản hoá mọi thứ: đánh giá mức độ hiện tại, đặt câu hỏi cơ bản, từ đó lập kế hoạch đa năm để tiến hành cải thiện,” – Federico chia sẻ.

ESG là động lực tăng trưởng – không chỉ là tuân thủ

Có hai yếu tố thúc đẩy ESG:

Push (ép buộc): Chính sách, luật môi trường, yêu cầu từ đối tác quốc tế, nhà đầu tư.
Pull (tự nguyện): Nhận thấy giá trị thật sự của ESG – từ hiệu quả vận hành đến giá trị thương hiệu.

Các con số không biết nói dối:

Thực hành phát triển bền vững giúp giảm 9–16% chi phí vận hành, theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới.
Giá trị thương hiệu có thể tăng 15–30% nếu doanh nghiệp được công nhận thân thiện môi trường.
80% người tiêu dùng ưu tiên sản phẩm từ doanh nghiệp bền vững, theo khảo sát của PwC.

5 giai đoạn chuyển hóa doanh nghiệp qua ESG

Nhận thức và đào tạo: Truyền thông nội bộ và lãnh đạo phải “bật đèn xanh”.
Tuân thủ: Đáp ứng quy định luật pháp và yêu cầu từ đối tác.
Công khai dữ liệu: Tạo lòng tin từ báo cáo ESG minh bạch.
Chuyển hóa cạnh tranh: Ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo xanh.
Tiếp cận tài chính xanh: Hưởng lợi từ dòng vốn ưu đãi nếu “đạt chuẩn ESG”.

“Ngân hàng và nhà đầu tư không chỉ nhìn vào ‘dự án xanh’, mà họ xem cả công ty có ‘xanh thật’ không,” – ông Bảo nói thêm.

Sản xuất, nông nghiệp, xây dựng – Những “mũi nhọn xanh”

Ba ngành trụ cột đang đối mặt áp lực cao nhất:

Sản xuất: Đặc biệt là dệt may, điện tử, bị yêu cầu công bố lượng phát thải chuỗi cung ứng (Scope 3).
Nông nghiệp: Đang phải đáp ứng các quy định truy xuất nguồn gốc, chống phá rừng (EUDR).
Xây dựng: Bị thúc đẩy về công trình xanh, tiết kiệm năng lượng, chứng chỉ quốc tế.

Ngoài ra, ba ngành hỗ trợ xuyên suốt mọi lĩnh vực gồm:

Năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió).
Logistics (xe sạch, tối ưu chuỗi cung ứng).
Tài chính (quyết định đầu tư dựa trên ESG).

Ví dụ thực tiễn: Ai đã làm được?

Heineken Việt Nam: Toàn bộ 6 nhà máy sử dụng 100% năng lượng tái tạo; bã hèm bia tái chế làm thức ăn chăn nuôi.
Vinamilk: Trang trại sinh thái, tiết kiệm nước, năng lượng; áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn.
Century Fiber: SME ngành dệt – đạt các chỉ số Higg, được nhiều đối tác quốc tế “chọn mặt gửi vàng”.

Thách thức lớn nhất của SME: Thiếu dữ liệu – Thiếu tài chính – Thiếu đào tạo

1. Dữ liệu:

Doanh nghiệp nhỏ thường không có hệ thống đo lường, lưu trữ, xử lý dữ liệu ESG. Giải pháp: sử dụng nền tảng đơn giản, miễn phí hoặc giá thấp để đánh giá sơ bộ.

2. Tài chính:

Khó tiếp cận vốn xanh nếu không có hồ sơ minh bạch. Nên bắt đầu từ cam kết nhỏ, cải tiến từng phần để “tích điểm xanh”.

3. Đào tạo và văn hoá:

Nhân sự cần được truyền cảm hứng, không chỉ từ lãnh đạo mà từ chính văn hóa nội bộ.

“Sự gắn bó của nhân viên với công ty tăng tới 20% nếu họ cảm thấy doanh nghiệp đang hành động vì tương lai bền vững,” – Bảo Nguyễn trích dẫn khảo sát của BCG.

Một chiến lược ESG thành công phải hội tụ 3 yếu tố:

Chiến lược kinh doanh
Chiến lược phát triển bền vững
Văn hóa tổ chức

Khi ba vòng tròn này chồng khít nhau, doanh nghiệp không chỉ tồn tại – mà còn bứt phá.

ESG – không làm là mất, làm sớm là thắng

“Sustainability không phải chi phí – mà là đầu tư dài hạn. Ai coi ESG là giấy phép, người đó sẽ không đi xa. Ai coi đó là sợi chỉ đỏ chiến lược, họ sẽ dẫn đầu,” – Federico nhấn mạnh.

Việt Nam đang ở ngưỡng cửa thay đổi. Câu hỏi không còn là “có nên làm ESG?” mà là “bạn sẽ bắt đầu từ đâu – và bắt đầu khi nào?”