Không biết từ bao giờ kem đã gắn liền với thói quen ăn uống của người dân Thủ Đô, kem từ xưa đến nay đã trở thành món ăn bình dị và vô cùng gần gũi với mỗi người. Ở Hà Nội bây giờ muốn ăn kem gì cũng có, từ hương vị cho đến các thương hiệu kem, cái gì cũng rất phong phú.
Thế nhưng người ta chẳng biết kem Hà Nội có từ bao giờ, hay chính xác kem được du nhập vào Hà Nội từ khi nào. Có một điều chắc chắn kem phải có sau khi nhà máy điện ra đời. Bởi Hà Nội vốn là xứ nhiệt đới, muốn làm được kem thì phải có điện, nên suy luận như vậy cũng có phần hợp lý.
Người Hà Nội khác người Sài gòn, gọi là kem chứ không gọi là cà-rem. Thế nhưng có một điểm chung là 2 từ này bắt nguồn từ chữ “Crème” trong tiếng Pháp, đều do văn minh Pháp xâm nhập vào.
Tuy nhiên trên thực tế vào khoảng năm 1940, những toán lính Nhật đầu tiên đặt chân lên Hà Nội, theo chân là các thương gia, và họ đã mang kem que vào đất Hà Thành.
Cửa hàng kem que đầu tiên ở Hà Nội nằm cạnh sàn giao dịch vàng Techcombank hiện nay, chủ cửa hàng là một người Nhật. Kem que từ dạo ấy trở đi đã bước vào đời sống của người dân Hà Nội và ngày càng trở nên phổ biến hơn.
Bên cạnh đó thứ kem được thịnh hành lúc bấy giờ là kem cốc, loại kem này do người Pháp mang đến Việt Nam. Đây là quán kem cổ nhất ở Hà Nội, nằm ở mạn bờ hồ. Có một điều ít ai còn nhớ vị trí của quán chính là Bách Hóa Tổng hợp một thời, giờ là nơi hiện hữu của Tràng Tiền Plaza.
Cuối những năm 1940 thế kỷ trước, ở một nhánh phố Huế quán kem Cẩm Bình ra đời. Trong ký ức Hà Nội lúc ấy, quán kem Cẩm Bình giường như là quán kem nổi tiếng nhất Hà Thành. Đã hơn 50 năm trôi qua, nhưng hình ảnh quán kem Cẩm Bình thuở nào vẫn còn nguyên vẹn trong hồi ức của một lớp người xưa. Quán có diện tích khá rộng cùng dàn quạt trần được cho là khá sang thời bấy giờ. Dù là mùa nóng hay mùa lạnh người dân vẫn xếp hàng để thưởng thức những que kem thơm ngon, mát lạnh, đặc trưng chỉ có ở kem Cẩm Bình.
Quán kem cẩm Bình ra đời năm 1947, đặt tên từ một làng của tỉnh Hải Dương, nơi sinh ra của người sáng lập. Nổi tiếng với 2 loại kem que là kem cốm nguyên hạt và kem sữa dừa. Kem sữa dừa có màu trắng muốt, ăn có vị bùi, còn kem cốm có hạt cốm màu xanh tỏa ra hương vị riêng của hương nếp mới đồng quê. Với kem cốc, hay còn gọi là kem quả có năm màu, tượng trưng cho ngũ quả. Đặc biệt có kem bát, vỏ làm bánh quế có vị giòn quyện với kem cốm vừa xốp lại vừa mát, ăn vào có vị riêng mà phải lưu luyến trong lòng người dân Hà Nội lúc bấy giờ.
Máy làm kem thời đó do người Pháp để lại, máy có kích thước khá lớn chạy bằng gas, khuôn kem làm bằng ống đồng có phễu đổ. Vào mùa hè máy phải chạy liên tục mới có đủ nhu cầu cho khách, trung bình mỗi ngày sản xuất ra 1.600 que kem. Hà Nội ngày ấy cũng có nhiều quán kem nhưng nổi tiếng chỉ vài ba hiệu. Ngoài kem Cẩm Bình ở 56 Phố Huế, có kem Hồng Vân, Long Vân ở mạn bờ hồ cũng là một thương hiệu kem rất được ưa chuộng.
Kem Hồng Vân, kem Long Vân là cửa hàng kem khá lớn ngụ ở dãy nhà đối diện vòi phun nước bờ hồ bây giờ. Qua thời gian dãy nhà giờ đã trở thành chuỗi nhà hàng và cà phê sang trọng ở đất Hà Thành, những quán kem nổi tiếng đó vẫn hoạt động và được ưa chuộng đến ngày nay.
Nổi bật hơn cả phải kể đến kem Tràng Tiền, ra đời từ năm 1958. Thương hiệu kem Tràng Tiên luôn có vị trí nhất định trong lòng người dân Thủ Đô và đã trở thành một nét đặc trưng của Hà Nội. Bất kể Xuân Hạ Thu Đông, đi qua địa chỉ 35 Tràng Tiền người ta luôn thấy nườm nượp người xếp hàng mua kem và đứng ăn kem.
Kem Tràng Tiền được làm từ những nguyên liệu tự nhiên, đơn giản nhưng rất thật vị và thơm mát. Hương vị đặc biệt kèm theo sắc màu đa dạng, những que kem mát lạnh tan ra nơi đầu lưỡi thấm vào đến từng vị giác. Qua mấy chục năm phát triển, giờ đây kem Tràng Tiền đã cải tiến thành dây chuyền sản xuất, đóng gói và phân phối hiện đại. Mỗi ngày sản xuất ra hàng nghìn que kem với các vị quen thuộc, đưa hương vị kem Hà Nội đến với mọi miền đất nước.
Gắn bó với Hà Nội cũng đã được hơn nửa thế kỷ, kem Bốn Mùa đã từng ăn sâu vào tiềm thức của người dân Thủ Đô. Bên trong cửa hàng hiện nay được trang trí rất nhiều ảnh Hà Nội xưa, như một cách gợi nhớ lại những kỷ niệm của một thời xa lắm, vẫn lẩn khuất đâu đây trong hương vị kem đậm đà. Nhắc đến kem Bốn Mùa, người ta liên tưởng đến cửa hàng kem hướng nhìn ra hồ Gươm với những hương vị kem phong phú như chính cái tên của nó.
Sau nhiều năm phát triển, giờ đây kem Bốn Mùa đã trở thành một phần của thương hiệu Hapro, chuỗi cửa hàng kem Bốn Mùa cũng được mở rộng thành các nhà hàng sang trọng với các món ăn châu Âu, châu Á đủ cả. Thế nhưng người ta vẫn nhớ đến kem Bốn Mùa với những vị kem nhiệt đới, một ly có đủ bốn màu tượng trưng cho bốn mùa của Hà Nội từ xưa đến nay.
Thủ Đô Hà Nội đang ngày càng đổi khác, có những điều không còn tồn tại nhưng giường như không bao giờ có thể lãng quên. Một phần trong số đó là những hương vị kem Hà Nội thuở nào, những hương vị kem đã gắn liền với nét văn hóa của đất Hà Thành, đã in sâu vào tâm trí của một tầng lớp Hà Nội, để gợi nhớ về một Hà Nội xa xưa gian khổ nhưng thân yêu biết mấy.
Nguồn: trích Ký Ức Hà Nội
