editor 3 tuần trước

Khởi nghiệp từ miệt vườn: Mứt tắc, mứt mận Hòa An và những câu chuyện chưa kể

Nằm giữa vùng đất phù sa trù phú của Đồng Tháp, Cơ sở Như Lan (xã An Bình, huyện Cao Lãnh) đã biến những loại trái cây bản địa thành bốn sản phẩm OCOP 3 sao độc đáo. Quy trình chế biến hiện đại đã đưa tên tuổi Như Lan vươn ra cả thị trường quốc tế.

Giới Thiệu Chung Về Sản Phẩm OCOP Và Cơ Sở Như Lan

Đồng Tháp nổi tiếng với vô số vườn cây ăn trái, mang đậm hương vị miền Tây. Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã thúc đẩy các cơ sở khai thác thế mạnh địa phương, gia tăng giá trị nông sản thông qua chế biến. Trong số đó, Cơ sở Như Lan ghi dấu ấn khi có bốn sản phẩm được chứng nhận OCOP 3 sao năm 2023:

Thơm (khóm) sấy dẻo muối ớt
Mãng cầu sấy dẻo muối ớt
Mứt tắc sấy dẻo mật ong
Mứt mận Hòa An

Nói về hành trình phát triển, chị Như Lan – chủ cơ sở – cho biết lúc đầu chỉ có vài chị em phụ nữ làm mứt nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ Tết. Về sau, nắm bắt được nhu cầu thị trường, cơ sở đã đầu tư máy móc, nâng cấp từ sấy thủ công sang sấy lạnh tiên tiến. Hiện nay, sản phẩm làm ra không chỉ an toàn thực phẩm mà còn có tính thẩm mỹ cao, xuất khẩu đến các quốc gia như Mỹ, Anh, Đức, Canada và đặc biệt là Úc.

“Lúc mới khởi nghiệp, chúng tôi phơi nắng, phụ thuộc ông trời. Từ khi đầu tư máy sấy lạnh, công việc ổn định hơn, sản phẩm đều hơn và vươn được ra nước ngoài.” (Chị Như Lan – Chủ Cơ Sở Thực Phẩm Như Lan)

Với mong muốn giữ trọn hương vị tươi ngon, cơ sở đặt chất lượng lên hàng đầu. Từng khâu, từ tuyển chọn nguyên liệu tại vườn, sơ chế, sấy đến đóng gói, đều trải qua giám sát chặt chẽ. Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu và thiết kế bao bì cũng được chú trọng, giúp mứt và trái cây sấy Như Lan trở thành quà tặng ý nghĩa, đặc biệt trong mỗi dịp Tết.

Quy Trình Chế Biến: Sấy Lạnh Và Tẩm Vị

Khác với một số loại mứt có vị ngọt gắt do dùng nhiều đường, sản phẩm của Như Lan hướng đến sự hài hòa giữa vị tự nhiên của trái cây và gia vị bổ sung. Điểm đặc biệt nằm ở việc áp dụng công nghệ sấy lạnh:

Chọn nguyên liệu tươi ngon
- Tắc (hạnh) phải là trái đều, vỏ mỏng, không sâu bệnh.
- Khóm (thơm), mãng cầu và mận Hòa An đều được lấy từ vườn uy tín, đảm bảo độ chín vừa phải, thịt quả chắc.
Sơ chế tỉ mỉ
- Đối với tắc, công nhân gọt lớp vỏ the bên ngoài thật mỏng để không xâm phạm phần thịt. Tiếp đến, ngâm nước muối loãng nhằm giữ màu và giảm vị đắng.
- Khóm, mãng cầu, mận cũng cắt lát hoặc bỏ hạt, loại bỏ hoàn toàn phần hư, dập.
Kết hợp gia vị hoặc mật ong
- Mứt tắc được sên với mật ong, vừa làm dịu vị the, vừa tăng khả năng trị ho theo dân gian.
- Khóm và mãng cầu thêm muối ớt, tạo nên vị mằn mặn, cay nhẹ, rất “bắt miệng”.
Sấy lạnh bảo toàn dưỡng chất
Sấy lạnh giúp trái cây giữ màu sắc, vitamin và hương thơm. Sản phẩm sau sấy đạt độ dẻo vừa phải, không bị khô cứng hay ẩm ướt quá mức. Công nghệ này đòi hỏi chi phí đầu tư cao, nhưng bù lại, giữ được chất lượng ổn định, nâng tầm giá trị sản phẩm.
Đóng gói hiện đại
Khi đã qua quy trình sấy, sản phẩm sẽ được kiểm tra và đóng gói tự động. Những bao bì được thiết kế bắt mắt, in đầy đủ thông tin dinh dưỡng, hạn sử dụng, mã vạch. Hình ảnh gia đình sum vầy ngày Tết trên bao bì là “điểm nhấn” gợi nhớ nét truyền thống Việt.

Giá Trị Cộng Đồng Và Lao Động Địa Phương

Điểm đặc biệt của OCOP là gắn sản phẩm với cộng đồng, giải quyết việc làm và gia tăng thu nhập cho người dân. Cơ sở Như Lan có 8 lao động chính thức, cùng hơn 10 lao động thời vụ, hầu hết là phụ nữ ở gần xã An Bình: “Trước đây, tôi chỉ ở nhà lo bếp núc. Giờ có công việc ổn định tại cơ sở, thu nhập đều đặn hơn, còn học được nhiều kỹ năng mới như gọt tắc, sên mứt.” (Chị Hoa – Công nhân tại khu sơ chế).

Chính nhờ hướng đi này, nhiều gia đình gắn bó với nghề, không phải rời quê tìm việc nơi xa. Song song đó, nông dân trồng trái cây trong vùng cũng hưởng lợi, khi Cơ sở Như Lan thu mua với giá tốt, ổn định. Đây là cách nâng cao giá trị nông sản Đồng Tháp, đồng thời đảm bảo đầu ra bền vững.

Thị Trường Và Tiềm Năng Xuất Khẩu

Hiện sản phẩm của Như Lan đã xuất hiện ở nhiều kênh phân phối, từ siêu thị đến các sàn thương mại điện tử. Vào dịp lễ Tết, nhu cầu mứt tăng cao, người mua thường đặt trước để làm quà biếu. Đặc biệt, sản phẩm còn “vượt biên” sang Mỹ, Canada, Anh, Đức và Úc:

“Thực khách bên Úc rất ưa chuộng mứt tắc và khóm sấy dẻo. Họ thích sự tiện dụng, đóng gói đẹp, lại có hương vị quê hương. Dự kiến, chúng tôi sẽ tăng sản lượng vào dịp cuối năm.” (Ông Lâm – Giám đốc doanh nghiệp xuất khẩu thực phẩm tại TP.HCM)

Để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, cơ sở đã xây dựng quy trình khép kín, đảm bảo an toàn vệ sinh, song hành cùng giấy tờ kiểm định. Bao bì cũng được nâng cấp, in ấn rõ ràng thành phần, hướng dẫn bảo quản, giúp người tiêu dùng nước ngoài an tâm. Theo chị Như Lan, các thị trường khó tính thường đòi hỏi tiêu chuẩn cao, nhưng một khi đã thuyết phục được, tiềm năng mở rộng xuất khẩu là rất lớn.

Sự Hỗ Trợ Từ Chính Quyền Và Chương Trình OCOP

Thành công của Như Lan không thể thiếu sự góp sức từ các chương trình hỗ trợ của tỉnh Đồng Tháp. Qua kênh Khuyến Công, cơ sở nhận một phần kinh phí mua máy sấy lạnh, được tập huấn kỹ thuật và hướng dẫn về các tiêu chuẩn cần thiết để đăng ký OCOP. Theo chị Như Lan, nhờ chứng nhận OCOP 3 sao, sản phẩm dễ tiếp cận kênh phân phối uy tín, đồng thời tạo niềm tin nơi khách hàng.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng thúc đẩy du lịch gắn với trải nghiệm nông nghiệp. Nhiều tour tuyến đưa du khách đến tham quan, xem quy trình làm mứt, tự tay gọt tắc, đóng gói. Hoạt động này vừa tăng doanh số, vừa quảng bá nông sản Đồng Tháp đến khách trong và ngoài nước.

Nét Độc Đáo Của Từng Sản Phẩm

Mứt tắc sấy dẻo mật ong
Gắn liền với bài thuốc dân gian trị ho, viêm họng. Vỏ tắc được lột kỹ, sên cùng mật ong, tạo hương dịu nhẹ, màu vàng cam bóng bẩy.
Mứt mận Hòa An
Tận dụng những vườn mận trĩu quả của vùng Hòa An. Mận có màu đỏ tím, được sấy dẻo, mang đến vị chua ngọt, giòn sật.
Khóm (thơm) sấy dẻo muối ớt
Miếng khóm vàng ươm, vừa dẻo vừa cay nhẹ, có đủ vị ngọt, mặn, cay khiến người ăn khó quên.
Mãng cầu sấy dẻo muối ớt
Thịt mãng cầu trắng ngà, tẩm gia vị, sấy lạnh, giữ được vitamin và độ chua dịu. Món này giúp kích thích vị giác, thích hợp làm món ăn vặt lành mạnh.

Từng sản phẩm mang đặc trưng riêng của Đồng Tháp, dung hòa giữa vị chua, cay, mặn, ngọt. Đó cũng là lý do khiến thương hiệu Như Lan dễ chiếm cảm tình khách hàng.

Khát Vọng Vươn Xa Và Phát Triển Bền Vững

Để duy trì đà tăng trưởng, chị Như Lan cho biết cơ sở đang nghiên cứu thêm sản phẩm mới như xoài sấy, nhãn sấy… Đồng thời, mô hình liên kết với hợp tác xã trồng cây ăn trái cũng được đẩy mạnh, nhằm chủ động nguồn nguyên liệu và kiểm soát chất lượng từ gốc.

Cơ sở còn quan tâm mở rộng sang kênh bán hàng online, đẩy mạnh hình thức livestream giới thiệu, tặng kèm hướng dẫn sử dụng. Khách ở xa chỉ cần đặt hàng là có thể sở hữu mứt tắc, mứt mận, khóm sấy… giao tận nhà.

“Mục tiêu của chúng tôi là mang thêm nhiều đặc sản Đồng Tháp ra thế giới. Nếu làm tốt và đồng bộ – từ khâu trồng trọt đến đóng gói – chúng ta có thể khẳng định thương hiệu nông sản Việt trên bản đồ toàn cầu.” (Chị Như Lan)

Tuy nhiên, mọi kế hoạch đều đi kèm thách thức. Cạnh tranh trên thị trường mứt và trái cây sấy rất lớn, đòi hỏi cơ sở phải liên tục đổi mới, đảm bảo sự khác biệt. Thêm vào đó, biến đổi khí hậu đang làm thay đổi nguồn cung trái cây. Vì vậy, giải pháp chuỗi cung ứng bền vững, kết hợp công nghệ bảo quản sau thu hoạch sẽ là “chìa khóa” để Như Lan nói riêng và các doanh nghiệp OCOP nói chung ổn định dài lâu.

Cơ sở Như Lan đã chứng minh, một khi quyết tâm đầu tư công nghệ, xây dựng thương hiệu và gắn kết với cộng đồng, nông sản Việt hoàn toàn có thể vươn xa. Bốn sản phẩm OCOP 3 sao – từ mứt tắc mật ong, mứt mận Hòa An đến khóm và mãng cầu sấy dẻo muối ớt – vừa gói ghém hương vị đặc trưng của Đồng Tháp, vừa mang thông điệp về tình đất, tình người.

Thành công ấy là thành quả của sự kiên trì, sáng tạo và niềm tin vào giá trị thuần khiết của nông nghiệp quê nhà. Mỗi miếng mứt, lát khóm, trái tắc sấy dẻo không chỉ là món ăn vặt thơm ngon, mà còn là cầu nối văn hóa, mang “hồn” của vùng sông nước đến muôn nơi.

“Tôi hy vọng ngày càng nhiều cơ sở ở Đồng Tháp làm được như Như Lan: đưa hương vị quê hương bứt phá, khẳng định vị thế nông sản Việt trên trường quốc tế.” (Ông Lâm – Doanh nghiệp xuất khẩu)

Và đó cũng là câu chuyện đầy cảm hứng về mảnh đất Sen hồng, nơi các ý tưởng khởi nghiệp nông nghiệp đang nở rộ, tạo nên “cú hích” cho cả kinh tế – xã hội, gìn giữ những giá trị truyền thống và gắn kết cộng đồng trong thời đại hội nhập.