Gạo ST25 bị làm giả: Báo động đỏ cho hàng Việt và sự cần thiết của hệ sinh thái minh bạch

Gạo ST25 – “ngôi sao” sáng nhất trong ngành lúa gạo Việt Nam – không chỉ chinh phục những bàn ăn cao cấp ở Nhật Bản, Mỹ, EU mà còn khiến người tiêu dùng Việt tự hào. Nhưng đằng sau vầng hào quang ấy là một cuộc chiến âm thầm với hàng giả, hàng nhái, và một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về sự lỏng lẻo trong hệ thống bảo vệ thương hiệu Việt.

Từ danh hiệu “Gạo ngon nhất thế giới” đến cơn bão hàng nhái

Năm 2019, ST25 – giống lúa thơm do kỹ sư Hồ Quang Cua và nhóm cộng sự phát triển giành giải “World’s Best Rice” tại Hội nghị Lúa gạo thế giới. Đây không chỉ là chiến thắng của một giống lúa, mà là thắng lợi của trí tuệ nông dân Việt Nam, từ vùng đất nhiễm mặn Sóc Trăng.

Sau giải thưởng, ST25 nhanh chóng được xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản, Úc, Canada… với mức giá cao gấp 2–3 lần gạo thường, dao động từ 1.100 đến 1.250 USD/tấn. Chỉ riêng trong năm 2023, sản lượng xuất khẩu ST25 đạt gần 17.000 tấn, mang về trên 16 triệu USD, với Mỹ chiếm 47% giá trị.

Nhưng ánh hào quang cũng kéo theo mặt trái: cơn sốt làm giả gạo ST25 tràn lan trên thị trường nội địa. Từ chợ truyền thống đến sàn TMĐT, đâu đâu cũng thấy “ST25”, từ 25.000đ đến 30.000đ/kg, rẻ đến mức phi lý so với giá thành sản xuất.

Cách mà hàng giả len lỏi khắp thị trường

Theo các điều tra của VTV, báo Tuổi Trẻ và các cơ quan quản lý thị trường:

• Có doanh nghiệp in bao bì giả với logo tương tự, ghi “World’s Best Rice 2012” (trong khi ST25 chỉ đạt danh hiệu năm 2019).
• Một số cửa hàng trộn gạo thường với tỷ lệ nhỏ gạo thơm, rồi gắn nhãn ST25 để đánh lừa người tiêu dùng.
• Bao bì “nhái” in thiếu thông tin, số điện thoại mờ hoặc giả, thậm chí giả mạo tem chống hàng giả bằng mã QR đã bị cào sẵn.
• Nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc còn gắn ảnh kỹ sư Hồ Quang Cua nhằm tăng độ tin cậy.

Đáng chú ý, bao bì ST25 giả thường có 3 lỗ tròn ở phần quai xách (để dễ đóng gói theo máy tự động), trong khi bao bì thật không có đặc điểm này. Những tiểu tiết này, nếu không tỉnh táo, người tiêu dùng rất dễ bị đánh lừa.

Gạo ST25 thật : Định vị từ chất lượng, không chỉ từ bao bì

Để nhận biết đúng ST25 chính hãng, cụ thể là từ DNTN Hồ Quang Trí (Gạo Ông Cua), cần căn cứ vào các yếu tố sau:

1. Bao bì chuẩn hóa

• Logo “ST” màu vàng cam, có ngôi sao trên đầu chữ “S”.
• Ghi rõ nơi sản xuất: DNTN Hồ Quang Trí – Mỹ Xuyên, Sóc Trăng.
• Có số điện thoại cá nhân của kỹ sư Hồ Quang Cua và bà Trịnh Kim Tuyến.
• Dòng chữ “The World’s Best Rice 2019” – không phải năm 2012 như hàng giả.
• Tem chống hàng giả có lớp tráng bạc + QR Code, có thể quét ra thông tin truy xuất.

2. Hạt gạo

• Dài khoảng 9mm, trắng trong, đều màu, không bạc bụng.
• Cơm thơm nhẹ mùi lá dứa, giữ dẻo kể cả khi nguội.
• Không dính nát – không khô xác – không mùi hóa chất.

3. Giá thành

• ST25 ruộng thường: 41.000 – 42.000đ/kg
• ST25 lúa – tôm (một vụ/năm): 43.000 – 44.000đ/kg
• ST25 hữu cơ (organic): 80.000 – 82.500đ/kg
• ST25 mầm GABA: 62.000 – 70.000đ/kg

Nếu bạn thấy giá bán dưới 30.000đ/kg, hãy nghi ngờ. Với giống lúa cao cấp, chi phí canh tác 1 vụ/năm, quy trình xử lý nghiêm ngặt, không thể có mức giá “bán lỗ” như vậy.

Bài học lớn từ một vụ làm giả gạo

Gạo ST25 không phải là trường hợp đầu tiên hàng Việt bị làm giả, nhưng là một trong những ví dụ đáng tiếc và điển hình nhất:

1. Thương hiệu ST25 đã từng suýt bị doanh nghiệp Mỹ và Trung Quốc đăng ký sở hữu trước cả Việt Nam, vì thiếu hệ thống bảo hộ quốc tế.
2. Dù là sản phẩm đạt giải thế giới, quy trình phân phối không đồng nhất, khiến người tiêu dùng bị rối loạn khi tìm mua.
3. Nhiều doanh nghiệp “ăn theo ST25” bằng việc in nhãn mác tương tự, tạo nên môi trường hàng thật bị chìm giữa rừng hàng nhái.

Không chỉ là gạo – Đây là câu chuyện về niềm tin và lòng tự trọng

Nếu người tiêu dùng không còn phân biệt nổi đâu là thật đâu là giả, thì giá trị thương hiệu bị xói mòn. Nếu chính người Việt nghi ngờ sản phẩm Việt, thì chẳng cần hàng ngoại làm gì, chúng ta đã tự đánh mất thị trường của chính mình.

Gạo ST25 là thành tựu của khoa học ứng dụng vào nông nghiệp. Nhưng để sản phẩm như vậy thực sự tồn tại bền vững, cần nhiều hơn nữa:

• Hệ thống bảo hộ thương hiệu xuyên biên giới
• Nền tảng minh bạch chuỗi cung ứng (blockchain, mã QR xác thực)
• Vai trò chủ động của người tiêu dùng: biết cách kiểm tra, tố cáo hàng nhái, ủng hộ hàng thật.

Chúng tôi kêu gọi:

• Doanh nghiệp: Minh bạch chuỗi giá trị, bảo hộ thương hiệu toàn diện.
• Người tiêu dùng: Tránh mua gạo không rõ nguồn gốc, học cách kiểm tra mã QR hoặc gọi hotline xác minh.
• Nhà báo, reviewer: Hãy lan tỏa câu chuyện thật, nói đúng nói đủ, bảo vệ người làm thật.

Mỗi lần bạn mua đúng gạo ST25 chính hãng, không chỉ là lựa chọn thực phẩm chất lượng, mà còn là hành động ủng hộ trí tuệ Việt và đạo đức kinh doanh chân chính.