Doanh nghiệp FDI trước “cú sốc” thuế Mỹ: Cảnh báo đỏ và cơ hội tái định hình thương mại Việt

Mức thuế đối ứng 46% của Mỹ không chỉ là một quyết định thương mại nhất thời, mà là phép thử cho sức chống chịu của toàn bộ hệ sinh thái sản xuất – xuất khẩu tại Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Mỹ Áp Thuế Nặng: Việt Nam – Từ Đối Tác Chiến Lược Thành Đối Tượng Chịu Rủi Ro?

Trong những năm gần đây, thế giới đã chứng kiến hàng loạt động thái thương mại đầy tranh cãi từ chính quyền Tổng thống Donald Trump. Một trong những bước đi gây chú ý nhất là việc áp thuế nhập khẩu từ 10% đến 50% đối với 180 quốc gia – trong đó, Việt Nam bị áp mức thuế lên tới 46%, một con số gây choáng váng cho cả doanh nghiệp nội địa lẫn các nhà đầu tư nước ngoài đang hoạt động tại đây.

Lý do được phía Mỹ đưa ra là để cân bằng cán cân thương mại, bảo vệ sản xuất nội địa. Nhưng đằng sau những dòng biện luận đó là hệ lụy to lớn với các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam: dệt may, thủy sản, gỗ, công nghệ điện tử, và kéo theo cả bất động sản công nghiệp, logistics – những ngành đang hút dòng vốn FDI mạnh mẽ.

Cú Sốc Thuế – Bài Toán Hóc Búa Cho Cả Doanh Nghiệp Mỹ Đang Đầu Tư Tại Việt Nam

Ngay sau khi Mỹ công bố quyết định áp thuế 46%, các đại diện doanh nghiệp FDI đã phản ứng mạnh mẽ. Trong cuộc trao đổi với chương trình, một đại diện của Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham) bày tỏ:

“Tôi không thích mức thuế này. Tôi mong muốn mọi rào cản thương mại giữa Việt Nam và Mỹ đều được giảm xuống hoặc loại bỏ hoàn toàn. Mỗi khi một chính phủ đặt ra các rào cản, điều đó chỉ làm tăng chi phí và giảm nhu cầu tiêu dùng. Và điều này nhìn chung không có lợi.”

Thực tế, khi giá hàng hóa tăng cao tại thị trường Mỹ, chính người tiêu dùng Mỹ sẽ là đối tượng bị ảnh hưởng đầu tiên. Họ có thể sẽ cắt giảm chi tiêu – thay vì mua 3 đôi giày thì chỉ mua 2, thay vì nâng cấp điện thoại 2 năm/lần sẽ giãn ra 3 năm. Và như vậy, doanh thu của doanh nghiệp FDI cũng sẽ tụt dốc theo.

Tạm Hoãn 90 Ngày – Khoảng Lặng Ngắn Ngủi Hay Cơ Hội Xoay Chuyển?

Chỉ 13 giờ sau khi thông báo thuế có hiệu lực, chính quyền Mỹ bất ngờ tạm hoãn 90 ngày việc áp thuế cho 75 quốc gia – trong đó có Việt Nam – với lý do “nhiều nước chủ động đề nghị đàm phán”.

Dù đây là một tín hiệu tích cực, nhưng cộng đồng doanh nghiệp nhìn nhận rõ ràng: đây chỉ là giải pháp tạm thời. Các công ty FDI, đặc biệt là từ Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản… đã bắt đầu lên kế hoạch kịch bản ứng phó, bao gồm cả phương án chuyển nhà máy sang các quốc gia có mức thuế thấp hơn, nếu cần thiết.

“Chúng ta đang sống trong một nền kinh tế thế kỷ 21, nơi chuỗi cung ứng toàn cầu đã được xây dựng từ nhiều thập kỷ. Bất kỳ sự gián đoạn nào cũng sẽ khiến doanh nghiệp phải đánh giá lại toàn bộ chiến lược. Và điều đó không có lợi cho Việt Nam.”

Phản Ứng Nhanh Của Việt Nam: Điểm Sáng Giữa Làn Sóng Rủi Ro

Không ngồi yên trước nguy cơ, Chính phủ Việt Nam đã có phản ứng thần tốc. Chỉ vài giờ sau thông báo từ phía Mỹ, Việt Nam đã tổ chức họp cấp cao, làm việc trực tiếp với các đối tác tại Mỹ, đưa ra những đề xuất mang tính xây dựng và kêu gọi giảm mức thuế đối ứng.

Sự chủ động và nhạy bén này được cộng đồng doanh nghiệp châu Âu đánh giá cao tại hội thảo về thuế quan do EuroCham và Đại sứ quán EU tại Việt Nam tổ chức:

“Việt Nam đã có những phản ứng rất nhanh. Chúng tôi tin tưởng vào khả năng đàm phán và định hướng chính sách của Việt Nam, đồng thời khuyến nghị các doanh nghiệp nên chuẩn bị cho mọi kịch bản rủi ro có thể xảy ra.”

Không Thể Phụ Thuộc Vào Một Thị Trường – Đa Dạng Hóa Là Con Đường Sống

Một thống kê gây chú ý: xuất khẩu sang Mỹ chiếm tới 29% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam năm 2024, tương đương hơn 119 tỷ USD. Trong khi đó, tỷ trọng xuất khẩu sang Trung Quốc chỉ khoảng 3%.

Điều này cho thấy sự lệ thuộc rõ rệt vào một thị trường – một chiến lược cực kỳ rủi ro trong bối cảnh kinh tế thế giới bất ổn. Như lời Thủ tướng Phạm Minh Chính từng nhấn mạnh:

“Mỹ là thị trường quan trọng nhất, nhưng không phải duy nhất. Việt Nam cần tập trung vào các quốc gia trong 17 hiệp định thương mại tự do đã ký.”

Bài Học Từ FDI: Ai Đứng Vững Sẽ Thắng

Trên thực tế, không chỉ các doanh nghiệp Việt mới bị ảnh hưởng, các công ty FDI cũng đang ở trong “cơn bão” tương tự. Và điều đó càng cho thấy một bài học lớn: doanh nghiệp nào chủ động – doanh nghiệp đó sống sót.

Dù còn hy vọng vào kết quả đàm phán, nhưng các chuyên gia cũng khuyến cáo: đây là thời điểm tái cấu trúc chuỗi cung ứng, đặc biệt là với những ngành nhạy cảm với thuế quan như: gỗ, giày dép, thiết bị điện tử, thực phẩm chế biến…

“Chúng tôi không tin sẽ thấy giày dép hay laptop được sản xuất hàng loạt trở lại ở Texas hay North Carolina trong thời gian tới. Điều đó không hợp lý về mặt kinh tế. Nhưng chúng tôi chắc chắn sẽ đánh giá lại toàn bộ kế hoạch hoạt động tại Việt Nam nếu thuế 46% trở thành hiện thực.”

Hành Động Sớm Để Không Phải Hành Động Muộn

Câu chuyện thuế Mỹ – Việt không đơn thuần là một diễn biến thương mại. Nó là lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự dễ tổn thương của nền kinh tế Việt Nam khi quá phụ thuộc vào một thị trường, một mô hình sản xuất, một cấu trúc đầu tư.

Giữa bối cảnh thế giới liên tục biến động, đa dạng hóa thị trường, tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tăng sức chống chịu nội tại không còn là lựa chọn – mà là yêu cầu sống còn.

Và trong cuộc chiến thương mại này, người chiến thắng sẽ không phải là ai “to tiếng hơn,” mà là ai chuẩn bị tốt hơn.