Sâm Ngọc Linh và giấc mơ công nghiệp dược liệu quốc gia

Quảng Nam đang được kỳ vọng trở thành “thủ phủ dược liệu” của Việt Nam, với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực, hướng tới xây dựng trung tâm công nghiệp dược liệu vươn ra thế giới.

Ngày 10/5/2025, tại TP Hội An, UBND tỉnh Quảng Nam phối hợp cùng Bộ Y tế tổ chức hội nghị triển khai Quyết định 463/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ – chính thức phê duyệt Đề án “Phát triển và hình thành Trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực”. Đây được xem là dấu mốc quan trọng trong lộ trình nâng tầm Sâm Ngọc Linh thành thương hiệu quốc gia, hướng tới thị trường toàn cầu.

Sâm Ngọc Linh được phát hiện vào năm 1973, là loài sâm đặc hữu chỉ mọc ở độ cao trên 1.200m tại dãy núi Ngọc Linh (Kon Tum và Quảng Nam). Không chỉ quý hiếm, sâm Ngọc Linh còn được khoa học đánh giá là một trong những loài sâm có hàm lượng saponin cao bậc nhất thế giới. Trong hơn 100 hợp chất có hoạt tính sinh học, 81 loại saponin đã được phân lập, trong đó có nhiều hoạt chất chưa từng tìm thấy ở bất kỳ loại sâm nào khác.

Sâm Ngọc Linh có tiềm năng to lớn trong y học và chăm sóc sức khỏe, nhưng suốt nhiều năm chỉ dừng ở mức bảo tồn và khai thác nhỏ lẻ, thiếu hạ tầng và chuỗi giá trị công nghiệp hóa.

Trung tâm công nghiệp dược liệu: Giấc mơ được hiện thực hóa

Theo Đề án mới được phê duyệt, từ nay đến năm 2045, Quảng Nam sẽ phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn GACP-WHO, hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng chế biến, bảo quản, phân phối, tạo nên chuỗi giá trị dược liệu hoàn chỉnh, gắn sản xuất với nghiên cứu, thương mại hóa và xuất khẩu.

Các mục tiêu chính bao gồm:

• Phát triển vùng trồng Sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu bản địa khác như Đẳng sâm, Hà thủ ô, Ba kích, Đinh lăng… trên quy mô lớn, đạt tiêu chuẩn quốc tế.
• Xây dựng hệ sinh thái dược liệu tại Khu kinh tế mở Chu Lai và các khu công nghiệp trọng điểm.
• Tạo sinh kế bền vững cho người dân vùng cao, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số tại Nam Trà My, Bắc Trà My.
• Đa dạng hóa sản phẩm: không chỉ là sâm củ tươi mà còn có trà sâm, viên nang, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng… phục vụ cả nội địa lẫn xuất khẩu.
• Liên kết “5 nhà”: Nhà nước – Nhà khoa học – Nhà nông – Doanh nghiệp – Ngân hàng cùng bắt tay phát triển ngành công nghiệp dược liệu bền vững.

Giai đoạn triển khai cụ thể

• Từ 2025 đến 2030: Quy hoạch đất, phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn, xây dựng các nhà máy chế biến đầu tiên, triển khai hạ tầng tại Chu Lai.
• Từ 2030 đến 2035: Tăng tốc liên kết sản xuất – nghiên cứu – thị trường. Bắt đầu xuất khẩu sản phẩm chế biến sâu.
• Từ 2035 đến 2045: Quảng Nam trở thành trung tâm dược liệu quy mô quốc gia, có khả năng cung cấp các sản phẩm dược liệu chất lượng cao cho thị trường quốc tế.

Cam kết và hành động

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Thành Long khẳng định: “Việc phát triển Trung tâm công nghiệp dược liệu là bước đi chiến lược để nâng tầm ngành dược Việt Nam, đưa sâm Ngọc Linh sánh vai cùng nhân sâm Hàn Quốc, sâm Mỹ trên bản đồ quốc tế.”

Về phía địa phương, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam – ông Lê Văn Dũng – nhấn mạnh sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi về đất đai, thủ tục, chính sách ưu đãi để thu hút nhà đầu tư lớn, đặc biệt là những tập đoàn có công nghệ cao, có năng lực chế biến sâu và thị trường xuất khẩu.

Những doanh nghiệp nào đang tiên phong?

Một số doanh nghiệp đang tham gia phát triển Sâm Ngọc Linh và dược liệu tại Quảng Nam gồm:

• TH Group (sâm và nước thảo dược)
• THACO (được Bí thư tỉnh Quảng Nam mời gọi đầu tư hạ tầng và logistics cho dược liệu)
• Vietnam Sâm
• Công ty CP Sâm Ngọc Linh Kon Tum
• Một số hợp tác xã tại Trà My, Đông Giang đang được hỗ trợ nhân giống, kỹ thuật canh tác hữu cơ.

Bài học từ Hàn Quốc và Trung Quốc

Hàn Quốc hiện nay thu về hàng tỷ USD mỗi năm từ nhân sâm, nhờ xây dựng thương hiệu quốc gia và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Trung Quốc cũng có các vùng công nghiệp dược liệu mạnh như Tứ Xuyên, Quảng Tây.

Việt Nam nếu làm bài bản, với lợi thế thổ nhưỡng đặc biệt, nguồn gen sâm Ngọc Linh quý hiếm, cộng với chính sách rõ ràng, sẽ có cơ hội vươn lên trở thành quốc gia sản xuất dược liệu giá trị cao.

Sâm Ngọc Linh không chỉ là “quốc bảo”, mà đang dần trở thành biểu tượng của nông nghiệp tri thức cao, của khát vọng làm chủ giá trị chuỗi cung ứng. Hãy cùng Dùng Hàng Việt theo dõi và ủng hộ hành trình vươn ra thế giới của ngành dược liệu Việt Nam, bắt đầu từ đỉnh núi Ngọc Linh.