Ngành gỗ Việt Nam: Hành trình từ “nỗi oan” đến vị thế số 1 Đông Nam Á

Ngành gỗ Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu trên 17,2 tỷ USD năm 2024, đã và đang khẳng định vị thế vững chắc trên trường quốc tế. Dẫu vậy, hành trình phát triển của ngành không hề dễ dàng, khi phải vượt qua nhiều hiểu lầm và thách thức khắc nghiệt.

Ngành Gỗ Và Những Hiểu Lầm Dai Dẳng

Từ lâu, ngành gỗ Việt Nam thường bị mang tiếng oan là nguyên nhân chính gây phá rừng. Tuy nhiên, thực tế, các doanh nghiệp trong ngành luôn cam kết sử dụng nguồn gỗ bền vững và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế. Hiệp định VPA/FLEGT ký kết với EU là minh chứng rõ ràng, với những điều kiện kiểm soát nghiêm ngặt về nguồn gốc gỗ.

Ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch Hiệp hội Chế biến Gỗ và Thủ công Mỹ nghệ TP.HCM (HAWA), chia sẻ: “Ngành gỗ mang tiếng oan nhiều lắm. Chúng tôi không khai thác rừng bừa bãi, mà ngược lại, rất quan tâm đến vấn đề này. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như VPA/FLEGT giúp ngành gỗ Việt tránh được gỗ nhập khẩu bất hợp pháp và bảo vệ rừng tự nhiên.”

Thành Tựu Ấn Tượng Trên Trường Quốc Tế

Việt Nam hiện đứng thứ 6 toàn cầu, thứ 2 châu Á, và đứng đầu Đông Nam Á về xuất khẩu gỗ và lâm sản. Năm 2024, ngành đạt kim ngạch xuất khẩu trên 17,2 tỷ USD, trong đó xuất siêu 13,11 tỷ USD, đóng góp quan trọng vào nền kinh tế.

Đáng chú ý, ngành gỗ sử dụng gần 400.000 lao động và dự kiến tăng lên 500.000 lao động trong 5 năm tới. Điều này không chỉ giải quyết việc làm mà còn góp phần ổn định xã hội.

Ông Khanh nhận định: “Với chuỗi cung ứng mạnh mẽ, ngành gỗ Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế mà còn có tiềm năng phát triển xa hơn. Ngành gỗ đang chiếm 0,3% thị phần toàn cầu trong tổng giá trị 400 tỷ USD, đồng nghĩa với dư địa phát triển rất lớn.”

Ba Mục Tiêu Lớn Của HAWA

Dưới sự dẫn dắt của ông Nguyễn Quốc Khanh, HAWA đã xác định ba mục tiêu chiến lược:

1. Tăng giá trị gia tăng thông qua thiết kế:
   Doanh nghiệp được khuyến khích đầu tư vào khâu thiết kế để nâng cao chất lượng sản phẩm, thay vì chỉ gia công thô. Nhiều công ty đã bắt đầu tham gia các hội chợ quốc tế để quảng bá thương hiệu.
2. Hỗ trợ doanh nghiệp Việt cạnh tranh với FDI:
   Các doanh nghiệp FDI, tuy chiếm 10% số lượng, lại đóng góp gần 49% kim ngạch xuất khẩu. HAWA đang hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước cải tiến công nghệ và quản trị, nhằm giành lại thị phần từ các đối thủ FDI.
3. Thu hút thế hệ trẻ tham gia ngành gỗ:
   HAWA đặc biệt chú trọng đến việc tạo động lực để người trẻ khởi nghiệp và cống hiến cho ngành gỗ, đảm bảo lực lượng kế thừa bền vững.

Chuyển Đổi Số Và Chuyển Đổi Xanh: Hướng Đi Bắt Buộc

Trong bối cảnh thị trường quốc tế đặt ra những yêu cầu ngày càng khắt khe, ngành gỗ phải thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ: chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

Ông Khanh nhấn mạnh: “Chuyển đổi số là cách duy nhất để nâng cao hiệu quả quản lý và sản xuất. Còn chuyển đổi xanh là điều bắt buộc để đáp ứng các cam kết quốc tế về phát triển bền vững, đặc biệt là mục tiêu Net Zero vào năm 2050.”

Chẳng hạn, việc sử dụng gỗ trồng thay vì gỗ tự nhiên không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn phù hợp với xu hướng tiêu dùng bền vững trên toàn cầu.

Những Thách Thức Và Hướng Đi Tương Lai

Dù đạt nhiều thành tựu, ngành gỗ vẫn đối mặt với không ít thách thức, từ cạnh tranh với doanh nghiệp FDI đến việc thay đổi nhận thức xã hội về sử dụng gỗ bền vững.

Ông Khanh chia sẻ một kỷ niệm đáng nhớ: “Có lần, một khách hàng nước ngoài nói với tôi rằng họ chưa từng làm việc với doanh nghiệp Việt Nam nào, chỉ làm việc với FDI. Nhưng sau khi tham quan các nhà máy của chúng tôi, họ hoàn toàn thay đổi suy nghĩ và ngạc nhiên trước sự phát triển vượt bậc của doanh nghiệp Việt.”

Đây là động lực để ngành tiếp tục cải tiến, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Ngành Gỗ Là Niềm Tự Hào Của Việt Nam

Ngành gỗ không chỉ mang lại giá trị kinh tế vượt trội mà còn là biểu tượng của văn hóa và sự sáng tạo. Những bước tiến mạnh mẽ của ngành là minh chứng cho nỗ lực không ngừng nghỉ của các doanh nghiệp, cùng với sự dẫn dắt tận tâm từ những người lãnh đạo như ông Nguyễn Quốc Khanh.

Như lời khẳng định của ông: “Chúng ta không chỉ cạnh tranh, mà còn phải dẫn đầu, bởi ngành gỗ không chỉ là kinh tế, mà còn là trách nhiệm xã hội và giá trị văn hóa.”

Ngành gỗ Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục vươn xa, trở thành niềm tự hào của đất nước trên bản đồ kinh tế toàn cầu.